[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Świadczenie przedemerytalne

rys. Sabina Antoniszczak

Obecny rynek pracy charakteryzuje się m.in. dużymi trudnościami w znalezieniu pracy przez osoby po pięćdziesiątce. Często jedynym ich dochodem do czasu osiągnięcia wieku emerytalnego jest świadczenie przedemerytalne uregulowane w rozdziale 3 "c" ustawy z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. nr 6, poz. 56 z 2001r., z późn. zm.).

Warunki uzyskania świadczenia

Podstawy jego uzyskania określa art. 37 "k" ustawy. Zgodnie z jego ust. 1 przysługuje ono osobie, która spełnia warunki do uzyskania statusu bezrobotnego i prawa do zasiłku, jeżeli ponadto wypełnia któryś z poniższych warunków:

- osiągnęła wiek co najmniej 58 lat (kobieta) albo 63 lata (mężczyzna) i posiada okres pracy uprawniający do emerytury (co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn);

- do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy osiągnęła okres uprawniający do emerytury, który wynosi co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn oraz była zatrudniona w tym zakładzie pracy co najmniej 6 miesięcy;

- do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy posiada okres uprawniający do emerytury (co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn), zaś rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w związku z niewypłacalnością pracodawcy (w rozumieniu ustawy z 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tj. Dz.U. nr 9, poz. 85 z 2002 r., z późn. zm.);

- do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w którym była zatrudniona co najmniej 6 miesięcy, ukończyła 50 lat i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 30 lat w odniesieniu do kobiet i odpowiednio 55 lat i 35 lat dla mężczyzn;

- zakończyła okres prac interwencyjnych (kieruje na nie starosta). Dotyczy to kobiet, które ukończyły 53 lata i mężczyzn, którzy ukończyli 58 lat (w chwili skierowania), a ponadto rozwiązano z nimi w ostatnim zakładzie pracy stosunek pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Po zaliczeniu okresu pracy "interwencyjnej" do emerytury osoba ta musi spełniać warunki określone w którymś z trzech pierwszych punktów.

Pojęcie bezrobotnego definiuje art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy. Nie przedstawiając całej definicji ustawowej, skrótowo można stwierdzić, że jest to osoba nie "zarobkująca", zdolna i gotowa do podjęcia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, nie- ucząca się w szkole w systemie dziennym (a więc może to być np. student studiów zaocznych).

Drugim koniecznym elementem jest spełnianie warunków do nabycia zasiłku dla bezrobotnych. Należy w tym przypadku sięgnąć do art. 23 ustawy, zgodnie z którym prawo to przysługuje osobie bezrobotnej, dla której nie ma propozycji odpowiedniego zatrudnienia, skierowania do prac interwencyjnych, robót publicznych lub na utworzone dodatkowe miejsce pracy, a ponadto, w okresie 18 miesięcy przed dniem rejestracji w powiatowym urzędzie pracy (PUP), osoba ta posiada łącznie co najmniej 365 dni zatrudnienia lub wykonywania innego zajęcia zarobkowego (które są szczegółowo określone w ust. 1 cyt. artykułu). Do tych 365 dni wlicza się także wymienione w przepisie art. 23 ust. 2 okresy "zaliczalne", takie, jak np. okres pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Trochę łagodniejsze wymogi stosuje się wobec pracowników byłych państwowych gospodarstw rolnych (art. 37 "k" ust. 9 ustawy). Pracownikowi byłego PGR-u świadczenie przedemerytalne przysługuje, jeżeli w dniu 7 listopada 2001r. posiadał status bezrobotnego oraz spełniał łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek przynajmniej 50 lat (kobieta) i 55 lat (mężczyzna);

- posiadał staż pracy uprawniający do emerytury - minimum 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn,

- był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w PGR przez okres co najmniej 10 lat (bez względu na płeć),

- zamieszkiwał w powiecie (gminie) uznanym za zagrożony szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym.

Przyczyny dotyczące zakładu pracy (art. 2 ust. 1 pkt 20 "a" cyt. ustawy) oznaczają rozwiązanie stosunku pracy (stosunku służbowego) z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych, organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych, a także wygaśnięcie tego stosunku z powodu śmierci pracodawcy lub gdy przepisy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy w przypadku przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy.

Kiedy przysługuje?

W celu uzyskania świadczenia osoba uprawniona musi zarejestrować się we właściwym - ze względu na stałe lub czasowe miejsce zamieszkania - PUP. Szczegółowe zasady prowadzenia rejestracji, w tym wymagane dokumenty, określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 lutego 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia rejestracji i ewidencji bezrobotnych oraz innych osób poszukujących pracy (Dz.U. nr 25, poz. 131, z późn. zm.).

Według art. 37 "o" ustawy, prawo do świadczeń przedemerytalnych ustala i przyznaje starosta, zaś wypłaca je PUP. Generalnie przysługuje ono od następnego dnia po dniu zarejestrowania się uprawnionej osoby albo od następnego dnia po dniu złożenia wniosku i dokumentów niezbędnych do ustalenia tych uprawnień (art. 37 "l" ustawy), jednak w pewnych sytuacjach będzie to znacznie dłuższy czas. Przypadki te określa odpowiednio stosowany art. 27 ust. 1 pkt 3-6 i ust. 2 pkt 2-4. I tak świadczenie przysługuje:

- po upływie 90 dni, jeśli w okresie 6 miesięcy przed rejestracją w PUP osoba ta rozwiązała stosunek pracy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron. Jednak zastrzeżenie to nie obowiązuje (czyli świadczenie przedemerytalne przysługuje na ogólnych zasadach), jeśli porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy albo rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania pracownika,

- po 180 dniach - w przypadku osób, które w okresie 6 miesięcy przed rejestracją spowodowały ze swej winy (art. 52 kp) rozwiązanie stosunku pracy (stosunku służbowego) bez wypowiedzenia,

- po upływie okresu, za który dana osoba otrzymała ekwiwalent, odprawę lub odszkodowanie.

Przykład: Jan W. 25 kwietnia dostał wypowiedzenie umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia z powodu likwidacji zakładu pracy (art. 361 kp). Obowiązujący w tym przypadku 3-miesięczny okres wypowiedzenia został skrócony do miesiąca, czyli upłynie on z końcem maja (okres wypowiedzenia obejmujący miesiąc, zgodnie z art. 30 § 21 kp, kończy się w ostatnim dniu miesiąca). Za pozostałe dwa miesiące wypowiedzenia Jan W. otrzyma odszkodowanie (art. 361 kp). Na podstawie art. 37 "l" ust. 2 w związku z art. 27 ust. 2 pkt 4 i ust. 1 pkt 6 cyt. ustawy, może on otrzymać świadczenie przedemerytalne (jeśli spełnia warunki do jego nabycia) dopiero z początkiem sierpnia, czyli po upływie okresu, za który otrzymał odszkodowanie za skrócone wypowiedzenie.

Wysokość świadczenia

Do ustalenia wysokości świadczenia przedemerytalnego potrzebna jest znajomość wysokości przyszłej emerytury. Decyzję w sprawie jej ustalenia wydaje organ rentowy na wniosek PUP. Wysokość świadczenia wynosi 80% przyszłej emerytury (art. 37 "k" ust. 2 ustawy), z zastrzeżeniem jednak, iż nie może to być mniej niż 120% i więcej niż 200% zasiłku dla bezrobotnych, który obecnie wynosi 498,20 zł (obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 31 lipca 2002 r., M.P. nr 35, poz. 554). Zatem świadczenie przedemerytalne przysługuje w wysokości od 597,84 zł do 996,4 zł.

Jeżeli nie ma możliwości ustalenia wysokości z powodu trwającego postępowania dotyczącego ustalenia wysokości emerytury, świadczenie wypłaca się w zaliczkowej wysokości 120% zasiłku.

120% zasiłku dla bezrobotnych dotyczy również uprawnionych do jego otrzymania byłych pracowników PGR-ów (którzy nie mogąc spełnić warunków ogólnych nabycia świadczenia, otrzymali je na podstawie wyżej przedstawionych łagodniejszych warunków).

Warto tutaj przytoczyć wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 7 maja 2002 r. (III AUa 1989/01, OSA z 2002 r., nr 8, poz. 26), zgodnie z którym organ rentowy nie może, rozpoznając zgłoszony przez właściwy PUP wniosek o ustalenie wysokości emerytury, rozstrzygać merytorycznie sprawy uprawnień do świadczeń przedemerytalnych m.in. przez odmowę uznania jednego z wykazanych okresów pracy.

Ustanie prawa do świadczenia

Według art. 37 "n" ustawy prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje z dniem, w którym osoba uprawniona przestała spełniać warunki konieczne do posiadania statusu osoby bezrobotnej (np. osiągnęła wiek emerytalny). Może ono jednak w wypadkach wskazanych w tym przepisie ulec zawieszeniu:

- w razie podjęcia działalności pozarolniczej,

- jeżeli osoba uprawniona podejmie zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, albo też osiągnie przychody z innego tytułu spośród wymienionych w art. 37 "n" ust. 2 pkt 3 ustawy. W tym przypadku świadczenie ulega zawieszeniu, jeśli łączna kwota przychodów uzyskanych w danym miesiącu (wraz ze świadczeniem przedemerytalnym), byłaby wyższa niż 200% zasiłku dla bezrobotnych.

Przykład: Janina S. otrzymuje świadczenie przedemerytalne w wysokości 650 zł. Podjęła się wykonywania odpłatnej umowy zlecenia. Aby nie wystąpiła sytuacja, w której musiałaby zawiesić świadczenie przedemerytalne, nie może na podstawie umowy zlecenia zarobić więcej niż 346 zł, gdyż razem z otrzymywanym przez nią świadczeniem przedemerytalnym wynosi to 200% zasiłku dla bezrobotnych.

Marek Rotkiewicz

Dodaj swój komentarz

herod - baba: Uważam, że świadczenia przedemerytalne powinien przyznawać i wypłacać ZUS,(2003-08-6)

herod - baba: Cdn. Jeżeli już nawet ktoś otrzyma świadczenie, to w obecnej sytuacji ma marne szanse na zatrudnienie na umowę o pracę, czy umowę zlecenie. Więc będzie zmuszony pracowć na czarno, by ukryć zarobki , aby nie musiał zawiesić świadczenia. Jest to niezwykle stresująca i ryzykowna rzecz. Jednak wiele osób po prostu napewno podejmie takie ryzyko, bo nie ma wyjścia. Kto na tym zyska a kto straci? Tym się jak widać nie przejmują Parlamentarzyści, Rząd, ani Pan Prezydent, dlaczego? Bo im jest na prawdę bardzo dobrze i jak twierdzą , to tak ma być szary człowieczku. (2003-08-6)

Z. Sz.: Napewno świadczenie przedemerytalne jest przejściowym rozwiązaniem dla osób, które stały się bezrobotnymi z winy ich pracodawcy. Jednak w kraju następuje wzrost tych świadczeń, gdyż upadają firmy, trwa restrukturyzacja zatrudnienia w górnictwie, hutnictwie, zbrojeniówce i w wielu innych zakładach pracy.Obecnie pracuje już tylko 53% społeczeństwa, a aż 47% pobiera renty, emerytury, zasiłki i świadcenia przedemerytalne, zasiłki dla bezrobotnych i zasiłki z opieki społecznej. Mam obawy, że jeżeli nie zostanie szybko odwrócona istniejąca sytuacja, to zamiast obiecanego raju, który ma nadejść niebawem z Unii Europejskiej, może wcześniej wydarzyć się polskie piekło w wydaniu argentyńskim. Czego nikomu nie życzę. (2003-08-7)

matka - kobieta pracująca: uważam że kobieta która pracując wychowywała dzieci i ma 30 lat pracy oraz wiek 50 lat powinna iść na emeryturę. Ona nie korzysta z doliczenia do lat pracy jako okresy nieskładkowe za wychowywanie dzieci ona wychowywała i pracowała i na dzień dzisiejszy jest pokrzywdzona (2003-09-15)

53-tka,30parę lat pracy niestety też bez możliwości skorzystania ze świadczenia : 2003.12.30 kobieta matka np.16godz/doba po 30 latach pracy po 50-tce, w normalnym kraju powinna odpoczywać z godnym wynagrodzeniem, aby dalej być pomocną Ojczyźnie: organizując życie rodziny, a także ustępując miejsce pracy młodym ludziom. U nas ma pracować mimo, że wyrzucają ją z pracy (wiek), świadczeie nie należy się bo milion przeszkód - najlepsze wyjście umierać aby nie psuć statyski,nie obciążać ZUS, a wogóle to PRZYPOMNIJCIE SOBIE CO OBIECYWALI POLITYCY "Z PRAWA I LEWA" przecież oni dbają tylko o własne dupy i gaże.50-latkowie obojga płci po dziestu latach pracy - dla nas nie ma na marne świadczenia i marne renty(weryfikują) i marne emerytury - jaką kasą (na dodatek z naszych podatków) "zarządzają" administrujący z woli NARODU. NAJWYŻSZY CZAS zejść, trzeba robić miejsce, tylko KOMU? bo nie NASZYM DZIECIOM. (2003-12-30)

do herod baby: A słowa twoje ziszczą się w nowej ustawie. (2003-12-30)

behapert: Reforma premiera Hausnera zakłada, że swiadczenia emerytalne przyznawane będa do 2006 roku, potem maja ulec likwidacji. W świetle nowych przepisów prawa pracy pracownika któremu do wieku emerytalnego brakować bedzie mniej niz cztery lata nie można zwolnić z pracy.Moim zdaniem okres ten objęty powinien byc świadczeniami przedemerytalnymi, jeżeli utrata pracy następuje z przyczyn ekonomicznych.Póki co w całym naszym prawodawstwie pracy panuje galimatias i częste zmiany przepisów.Wszystkim w Nowym Roku, życzę bezpieczeństwa i zdrowia. (2003-12-31)

niezadowolona: podobno wszyscy są równi wobec prawa? Nie w Polsce. Ci co pobieraja świadczenie przedemerytalne wiadomo,ze maja mniej od emeryta, bo otryzymuja 80% emerytury, ale to własnie emeryci mogą wiecej zarobić niz pobierający świadczenie przedemerytalne.Czyli u nas obowiązuje zasada: masz mniej możesz dorobić mniej, masz więcej, to możesz dorobić więcej.I to ma byc sprawiedliwość? (2004-03-25)

niepotrzebna 47 latka: Samo życie.Zgadzam się,że trudne jest życie na zasiłku przedemerytalnym ale jakie jest osoby po 40,która nie ma nawet praw do takiego zasiłku , do pracy nikt jej nie chce bo za stara , a zasiłek dla bezrobotnych jest przez pół roku , bo rzekomo niższy wskaźnik bezrobocia w jej regionie.Przygotowuję się do śmierci ...głodowej (2004-03-26)

Andrzej Kórnicki : Jak to jest teraz? jak to się ma do nowelizacji Hausnera? (2004-04-29)

witekewa: zawieszenie swiadczenia przedemerytalnego i rentowego (2004-08-4)

nabrana na zus: 10.10.2004 r. Juz gorzej w pracy ZUSu byc nie moze, urzednicy sa niedouczeni, nie informuja ludzi o tym co im grozi jakie moga byc z tego skutki jesli podejma prace zarobkowa, jakakolwiek bedac na zasiłku przedemerytalnym lub na swiadczeniu przedemerytalnym, jesli podejma pracęw ciagu miesiąca, pozbawieni zostana pieniędzy nawet tych malutkich, urzedy pracy za czesc miesiąca wyplacały a zus nie a mowiło sie ze wszystko jest jak było w urzedach pracy. Panie z Zusu powinny iść na bezrobocie i nie dostawac zadnych pieniędzy za swa niewiedzę to wtedy nauczyły by sie ze o wszystkim trzeba ludzi informowac. (2004-10-10)

emeryt: Ja w to nie wierzę żeby ZUS inaczej postępował(2004-10-30)

Krzysztof: Serdecznie witam! Mam pytanie doi uczestników forum.Prowadze działalnośc gospodarczą(2004-10-31)

Dodaj swój komentarz