[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Prewencja przede wszystkim

Rozmowa z Małgorzatą Nietopiel, dyrektor Departamentu Prewencji i Rehabilitacji w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

Zofia Lejko: Oferowany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych program dofinansowania przedsiębiorstw, obejmujący działania na rzecz poprawy bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy, skierowany jest do przedsiębiorców będących płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe, ze szczególnym uwzględnieniem sektora małych i średnich firm. Program realizowany jest od ponad roku i będzie kontynuowany, więc jeszcze nie czas na podsumowania całościowe, ale na ocenę dotychczasowych działań pewnie tak. Proszę o podzielenie się z czytelnikami, wśród których zapewne są też beneficjenci programu, wstępnymi ocenami. ZUS w zakresie prewencji robi dużo, ale wspomniany program jest chyba pierwszym skierowanym bezpośrednio do pracodawców, którzy korzystając z niego w sposób wymierny mogą poprawić warunki pracy swoich pracowników.

Małgorzata Nietopiel

Małgorzata Nietopiel: Oferty finansowego wsparcia dla przedsiębiorstw stanowią jeden ze skutecznych sposobów promocji działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Mogą one być, i tak jest w przypadku programu, o którym rozmawiamy, dofinansowaniem projektów obejmujących realizację określonych działań prewencyjnych. Program dofinansowania może stać się skutecznym narzędziem ograniczającym wypadki przy pracy i szansą na poprawę bezpieczeństwa pracowników, zwłaszcza zatrudnionych w mikro i małych przedsiębiorstwach.

Do końca 2014 r. dofinansowanie na kwotę prawie 6 mln złotych otrzymały 64 przedsiębiorstwa. Realizacja projektów, które zostały dofinansowane, poprawi bezpieczeństwo pracy 2390 pracowników. Jest to wymierna korzyść dla przedsiębiorców, których pracownicy nie będą narażeni na czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy. Mamy nadzieję, że dzięki temu programowi w przedsiębiorstwach biorących w nim udział zmniejszy się absencja chorobowa oraz liczba wypadków przy pracy. W perspektywie będzie to korzystne zarówno dla właścicieli firm, jak i budżetu państwa. Zdecydowanie lepiej jest zapobiegać poprzez działania prewencyjne niż ponosić koszty związane z niebezpiecznymi, szkodliwymi i uciążliwymi warunkami pracy w tym koszty społeczne, a także związane z leczeniem, rehabilitacją i innymi świadczeniami należnymi osobom częściowo lub całkowicie niezdolnym do pracy.

Program podzielony jest na trzy rodzaje projektów: o charakterze doradczym, inwestycyjnym i doradczo-inwestycyjnym. Wydaje się, że opcja łączona jest najatrakcyjniejsza, czy tak jest rzeczywiście?

Dofinansowując ze środków publicznych projekty zmierzające do poprawy warunków pracy, ZUS kładzie nacisk przede wszystkim na racjonalne i celowe wydatkowanie tych środków - dofinansowanie działań doradczych temu służy, bo ma przełożenie na działania inwestycyjne.

Wnioskodawcy składają wnioski o charakterze doradczym, gdy nie posiadają dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosku inwestycyjnego lub doradczo-inwestycyjnego. Taki projekt dotyczy najczęściej wykonania oceny ryzyka zawodowego, różnego rodzaju pomiarów oraz przygotowania koncepcji działań inwestycyjnych. Wnioski o dofinansowanie projektów inwestycyjnych składane są dopiero wtedy, gdy przedsiębiorca posiada pełną informację dotyczącą czynników szkodliwych występujących w jego firmie i wie, jakiego rodzaju inwestycje są niezbędne, aby wyeliminować lub ograniczyć ich działanie.

Do tej pory wpłynęło ponad 500 wniosków. Stosując kryterium merytoryczne można je pogrupować. Jaka grupa jest najliczniejsza?

Najliczniejszą grupę stanowią wnioski dotyczące niwelowania czynników szkodliwych związanych z zapyleniem, kolejne: ograniczenia hałasu, obciążenia mięśniowo-szkieletowego oraz śoi. Z planowanych przez przedsiębiorców działań można wysnuć wniosek, że najczęstszym problemem są niewystarczające systemy filtrowentylacyjne różnych typów.

Najwyższe dofinansowanie w założeniu projektu otrzymują mikro (zatrudniające 1-9 pracowników) i małe (10-49) przedsiębiorstwa (odpowiednio 90 i 80%). Czy to ma przełożenie na liczbę napływających zgłoszeń?

Do 31 grudnia 2014 r. wpłynęły 532 wnioski, z czego 139 z mikroprzedsiębiorstw, 222 z przedsiębiorstw małych, 152 ze średnich oraz 19 z dużych. Widać, że program cieszy się największym zainteresowaniem wśród przedsiębiorstw zatrudniających do 49 pracowników.

Ile z tych 532 wniosków po ocenie eksperta zostało bez żadnych zastrzeżeń przyjętych do realizacji? A ile zostało odrzuconych i z jakiego powodu?

Zainteresowanie programem jest naprawdę duże. Do tej pory podpisaliśmy 64 umowy. Część wniosków przesyłanych do ZUS zawiera błędy formalne, które uniemożliwiają przekazanie ich do eksperta w celu uzyskania oceny merytorycznej. Wnioski muszą być wypełnione zgodnie z wyjaśnieniami, to bardzo ważne, bo chodzi przecież o pieniądze publiczne, które muszą być wydatkowane racjonalnie i celowo na projekty, które rzeczywiście poprawią bezpieczeństwo pracy. Należy podkreślić, że w każdym przypadku pracownicy ZUS służą pomocą wnioskodawcom. Przekazują drogą e-mailową uwagi, wskazując co należy poprawić lub uzupełnić i proszą o ponowne przesłanie skorygowanego wniosku. Obecnie prawie 300 wniosków oczekuje na dokonanie korekty przez potencjalnych beneficjentów programu. Spośród nich 80 poddanych ocenie ekspertów zawiera merytoryczne uwagi. Wnioskodawca ma możliwość naniesienia zmian zgodnie z zaleceniami i przekazanie skorygowanego wniosku do ponownej oceny eksperta, który wyda ocenę pozytywną, jeżeli uzna, że wnioskodawca uwzględnił jego uwagi.

Blisko 70 wniosków uzyskało ocenę negatywną, która wynikała z faktu zaplanowania we wniosku działań, które nie kwalifikowały się do dofinansowania. W dokumentacji związanej z realizacją programu, w tym w wyjaśnieniach do wniosku znajduje się katalog działań, które mogą uzyskać wsparcie finansowe.

Do tej pory program nie uległ żadnym modyfikacjom. Czy na podstawie zdobytej wiedzy, analizy składanych wniosków przewidujecie państwo jakieś zmiany?

Dofinansowanie płatników składek jest nowym zadaniem, a co za tym idzie proces dofinansowania był i będzie modyfikowany. Celem wprowadzanych zmian, które są efektem wnikliwych analiz, jest optymalizacja, po to, by oferowany przez ZUS program stał się skutecznym narzędziem pozwalającym wyeliminować lub ograniczyć czynniki szkodliwe występujące w środowisku pracy.

Czy wnioski odrzucone, wykraczające poza obecną ofertę, są przez ZUS analizowane? Mogą być one odbiciem potrzeb, jeżeli np. zawierają zbliżone merytoryczne problemy, i dobrą podpowiedzią na przyszłość.

Na bieżąco monitorujemy i analizujemy wszystkie wnioski, zbieramy uwagi i spostrzeżenia od osób zaangażowanych w ocenę wniosków i kontrolę ich realizacji. Pozwoliło to rozszerzyć zakres działań kwalifikowanych do dofinansowania o: zakup i instalację sprzętu i urządzeń służących poprawie bezpieczeństwa pracy na wysokości (z wyłączeniem rusztowań - tymczasowych konstrukcji), zakup i instalację sprzętu i urządzeń służących ograniczeniu obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego przy pracach ręcznych związanych z przemieszczaniem ciężkich ładunków, zakup i instalację sprzętu i urządzeń służących poprawie bezpieczeństwa pracy w przypadku narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne, modernizację linii technologicznej mającej na celu poprawę bezpieczeństwa pracy z wyłączeniem zakupu maszyn produkcyjnych i ich części oraz narzędzi pracy. W 2014 r. zwiększono maksymalne kwoty dotacji dla przedsiębiorstw, w tym w szczególności dla projektów w grupie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw o ponad 20% oraz wprowadzono zmiany m.in. w formularzu wniosku. Dodano także wymóg składania dokumentacji fotograficznej stanowisk pracy przed modernizacją.

Uzupełniono też kryteria oceny działań doradczych, które od 2014 r. powinny kończyć się raportem zbiorczym, a w efekcie realizacji działania doradczego powinien powstać precyzyjny projekt techniczny lub plan dalszych działań inwestycyjnych i organizacyjnych poprawiających warunki pracy na konkretnych stanowiskach pracy. Efektem działania doradczego nie może być jedynie opis środowiska pracy lub ogólne wytyczne do poprawy. Pomiary parametrów warunków pracy mogą być wykonywane wyłącznie jako element innych działań przewidzianych wnioskiem, np. oceny ryzyka zawodowego, dokonania doboru środków ochrony indywidualnej, oceny skuteczności działań inwestycyjnych itp., ponadto mogą być one wykonywane jedynie przez akredytowane laboratoria z zastosowaniem akredytowanych metod pomiarowych.

Projekt z jednej strony ma odpowiadać potrzebom wnioskujących, ale z drugiej musi uwzględniać zasadę racjonalnego i celowego wydatkowania przyznanych środków oraz uzyskania jak najlepszych efektów z poniesionych nakładów.

Program jest realizowany od ponad roku. Czy jest czasowy zakres jego trwania?

Wnioski są przyjmowane w trybie ciągłym, nie ma ograniczenia czasowego. Zapraszamy wszystkich zainteresowanych, którzy chcą poprawić w swoich przedsiębiorstwach warunki bhp. Proponujemy zapoznanie się z dokumentacją zamieszczoną na stronie www.zus.pl/prewencja, w której można znaleźć m.in. rozszerzony już katalog dopuszczonych działań doradczych i inwestycyjnych, jak również instrukcję wypełniania wniosku, wniosek oraz wzór umowy.

Ile wniosków zostało już zamkniętych? Ile jest w realizacji?

Z 64 projektów, które uzyskały dofinansowanie, 30 zostało zrealizowanych i rozliczonych, pozostałe otrzymały dofinansowanie w postaci I transzy w wysokości do 50% kwoty dofinansowania i są w trakcie realizacji.

Czy macie państwo satysfakcję? Czy zdarzyło się, że tak po prostu, po ludzku otrzymaliście podziękowanie od zadowolonego pracodawcy?

Przekazujemy środki i po kilku miesiącach widzimy wymierne efekty. Niejednokrotnie w rozmowach telefonicznych przedsiębiorcy wyrażali swoje zadowolenie i opowiadali, jak poprawiły się warunki pracy ich pracowników. Każdy projekt jest odbierany przez eksperta, który w miejscu jego realizacji sprawdza m.in. osiągnięte rezultaty oraz dostarcza zdjęcia stanowisk po realizacji projektu. Zdjęcia te możemy porównać ze zdjęciami sprzed jego realizacji. Różnice są istotne, a rezultaty imponujące. Mamy ogromną satysfakcję, że nasza praca ma tak wymierny efekt, że przyczyniliśmy się do poprawy warunków pracy dla wielu pracowników.

Z jakich regionów Polski wpłynęło najwięcej wniosków? Jeżeli są duże różnice, co - pani zdaniem - jest przyczyną: mniejsza liczba przedsiębiorstw, trudności z dotarciem z informacją o programie, brak zaufania, że można coś dostać, obawy przed "papierologią"?

Najwięcej wniosków wpłynęło z województw: wielkopolskiego - 127, śląskiego - 62 oraz kujawsko-pomorskiego - 50. Myślę, że istnieje wiele czynników wpływających na podjęcie decyzji ubiegania się o dofinansowanie z ZUS, np. niedowierzanie i obawa przed instytucją. Dlaczego nagle ZUS daje pieniądze, skoro do tej pory tylko je pobierał? Odpowiedź jest prosta: działania prewencyjne są bardziej opłacalne niż ponoszenie kosztów w wymiarze społecznym i ekonomicznym.

Wielu wnioskodawców zapewne obawia się "papierologii". Zrobiliśmy dużo, aby procedura przyznawania dofinansowania była jak najprostsza. Zespół obsługujący wnioski o dofinansowanie w razie pytań i wątpliwości udziela informacji. Podczas formalnej weryfikacji wniosków przekazuje jasne i dokładne wskazówki, co należy poprawić we wniosku, aby mógł przejść ocenę formalną i trafił do oceny merytorycznej eksperta.

Na popularyzację programu duży wpływ ma efekt "sąsiada". Potencjalni beneficjenci widzą, że znajomy prowadzący przedsiębiorstwo wykonał inwestycje poprawiające bezpieczeństwo pracy na stanowiskach w swojej firmie. Rezultaty tych inwestycji i płynące stąd korzyści widać "gołym okiem". To jest jedno z najskuteczniejszych działań marketingowych promujących program dofinansowania. Prezentując program, ZUS korzysta z różnych form upowszechniania wiedzy, m.in. poprzez ulotki, artykuły w prasie branżowej, informacje umieszczane na stronie internetowej, udział w konferencjach związanych z bezpieczeństwem w pracy itp. W 2015 r. zaplanowana jest ogólnokrajowa kampania medialna na temat programu dofinansowania, co pozwoli dotrzeć z informacją do jeszcze większej liczby przedsiębiorców w całym kraju.

Brak komentarzy

Dodaj swój komentarz