ATEST Ochrona Pracy

29 marca 2024 r.

[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

 

ATEST 12/2023

Badania profilaktyczne tylko na podstawie umowy

Pan A.D. pyta: Pracodawca ma podpisaną, od wielu lat, umowę z Ośrodkiem Medycyny Pracy, płatną miesięcznie od każdej skierowanej osoby i wykonywanych badań. Kierownik kadr powołując się na pracodawcę wymaga od pracowników bezwzględnego wykonywania profilaktycznych badań tylko w tym ośrodku. Ponieważ duża grupa naszych pracowników nie jest zadowolona z ośrodka z przyczyn pozakompetencyjnych, przynosi zaświadczenia dopuszczające do pracy od innych lekarzy medycyny pracy. Zaznaczam, że każdy pracownik otrzymuje skierowanie, w którym zawarte jest ryzyko zawodowe na danym stanowisku pracy, wykonywane czynności, używany sprzęt, maszyny, urządzenia oraz aktualne badania środowiska pracy. Pracownicy korzystający z usług innych lekarzy w przeważającej liczbie nie przedstawiają faktur z poniesionymi przez nich kosztami. Czy na podstawie art. 229 kodeksu pracy oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich... nie jest oczywiste, że prawidłowe zaświadczenia uzyskane poza wyznaczonym ośrodkiem medycyny pracy są ważne, a pracodawca powinien zwracać koszty ich uzyskania? Muszę przyznać, że po okresie utarczek wszystkie uzyskane poza ośrodkiem zaświadczenia zostają przyjęte. Jest jedynie problem ze zwrotem poniesionych kosztów przez pracowników, którzy faktury przedstawiają. W jaki sposób, zgodny z obowiązującymi przepisami, należy rozliczać poniesione koszty badań wykonanych poza wyznaczonym ośrodkiem medycyny pracy?

Opieka profilaktyczna nad pracującymi regulowana jest zasadniczo przez trzy akty prawne: ustawę Kodeks pracy, wydane na jego podstawie rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332, ze zm.), ustawę z 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (t.j.: DzU z 2004 r., nr 125, poz. 1317, ze zm.).

Kodeks pracy określa, że pracodawca obowiązany jest skierować i sfinansować świadczenia z zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikiem, określone w k.p. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego, że nie ma przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku (art. 229 § 4 k.p.).

Zapisy ustawy k.p. nie precyzują wprost skąd ma pochodzić to zaświadczenie. Uzupełnieniem są przepisy ustawy o służbie medycyny pracy.

Art. 12 tej ustawy w sposób jednoznaczny określa, że badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne są wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej przez podmiot obowiązany do ich zapewnienia, o którym mowa w art. 5 ust. 2, zwany dalej "zleceniodawcą", z podstawową jednostką służby medycyny pracy, zwaną dalej "zleceniobiorcą".

Oznacza to, że badania profilaktyczne do celów przewidzianych w Kodeksie pracy mogą być przeprowadzane kandydatom do pracy lub pracownikom tylko tych zakładów, które zawarły pisemną umowę na świadczenie usług z wybraną przez siebie podstawową jednostką służby medycyny pracy. Stąd jak najbardziej uzasadnione i prawidłowe jest postępowanie pracodawcy, który wymaga od swoich pracowników wykonywania badań profilaktycznych w ośrodku, z którym jest podpisana umowa na przeprowadzanie takich badań.

Zaświadczenia lekarskie, wydawane po przeprowadzeniu badania poza ośrodkiem wskazanym przez pracodawcę, nie powinno być przez niego przyjęte i powinno zostać uznane za nieważne, ponieważ zostało wykonane niezgodnie z obowiązującymi przepisami (niezależnie od prawidłowo wydanego przez pracodawcę skierowania na to badanie). Przeprowadzanie badania profilaktycznego przez lekarza bez stosownej umowy z pracodawcą traktowane jest jako istotne uchybienie w sprawowaniu opieki profilaktycznej nad pracownikami. Lekarz nie ma też podstaw do obciążania rachunkiem za wykonaną usługę pracodawcy, z którym nie jest związany umową. Stąd potem kłopoty pracodawcy z wywiązaniem się z obowiązku finansowania badań profilaktycznych, jeśli są wykonane niezgodnie z przepisami.

Art. 12 ustawy o smp zawiera elementy umowy z pracodawcą, m.in. sposób rozwiązywania umowy. Jeżeli pracodawca lub pracownicy nie są zadowoleni ze sposobu sprawowania opieki profilaktycznej przez wybrany ośrodek, poprawna byłaby zmiana zleceniobiorcy tych usług, a nie przyjmowanie zaświadczeń spoza ośrodka.

Niestety, nie czuję się kompetentna do udzielenia odpowiedzi na drugie pytanie dotyczące sposobu rozliczania, w zgodzie z przepisami, kosztów poniesionych przez pracodawcę na badania wykonane poza wyznaczonym ośrodkiem. Najlepiej jasno określić pracownikom zasady wykonywania badań profilaktycznych, zgodnie z przepisami, podkreślając jednocześnie, że pracownik ma kodeksowy obowiązek zastosować się w tej kwestii do poleceń pracodawcy.Koniec

dr Teresa Łączkowska
Małopolski Ośrodek Medycyny Pracy

Dodaj swój komentarz


obserwator: Ustawa nie zabrania jednak zawarcia przez pracodawce kilku umów z podstawową jednostką służby medycyny pracy. Problem jest,ze żaden lekarz z podstawowej jednostki medycyny pracy nie zapoznaje się z warunkami pracy u pracodawcy u którego wykonuje badania. Oczywiście , że nie wynika to z ustawy. o służbie medycyny pracy. Jednak w chwili wejścia ustawy w życie takie wizytacje lekarzy się odbywały. Aktualnie od 2009 r. kiedy dokonano zmiany w art.12 ustawy wymuszając pisemna umowę to wiadomo, że chodzi tu o kasę. (2014-06-29)

ciekawski: Popieram stanowisko obserwatora. (2014-07-10)

Beata: A co w sytuacji, kiedy pracodawca sam sugeruje wykonywanie badań u lekarzy spoza obowiązującej umowy, ze względów logistycznych, tzn. nie muszą oni wykonywać tylu badań rozłozonych na kilka dni, a koszty ponosi pracodawca "z własnej kieszeni" ? Czy takie badania mogą być uznane za nieważne przez PIP? (2015-08-13)


Dodaj swój komentarz  
 

©ATEST-Ochrona Pracy 2014

Liczba odwiedzin od 2000 r.: 58074252