Wydarzenia

2024-08-07 8:56

UWAGA: ważne zmiany w przepisach

W ostatnim czasie Polska wdrożyła przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/431 z 9 marca 2022 r. zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (Dz. Urz. UE L 88 z 16.03.2022 oraz Dz. Urz. UE L 2023/90090 z 14.11.2023).
Najpierw ustawą z 23 maja 2024 r. (DzU z 2024 r., poz. 878) zmieniono treść art. 222 Kodeksu pracy, rozszerzając zasady ochrony zdrowia pracowników wykonujących prace w narażeniu lub w kontakcie z czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym na substancje o działaniu szkodliwym na rozrodczość (reprotoksyczne).

SUBSTANCJE REPROTOKSYCZNE W ROZPORZĄDZENIU
28 lipca br. weszło w życie nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26 lipca 2024 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym w środowisku pracy (DzU z 2024 r., poz. 1126). Zostało ono wydane na podstawie delegacji określonej w § 3 zmienionego art. 222 k.p.
Zasadnicza zmiana w stosunku do poprzednio obowiązującego rozporządzenia z 2012 r. (t.j.: DzU z 2024 r., poz. 156) polega rozszerzeniu przepisów dotyczących czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym na substancje reprotoksyczne kategorii 1A i 1B oraz mieszaniny zawierające takie substancje w stężeniu 0,1 % lub wyższym.
Uszczegółowiono wymagania dotyczące zawartości oraz okresu przechowywania rejestru pracowników zatrudnionych przy pracach, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z czynnikami o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym (w poprzednim rozporządzeniu wymagania te były określone tylko w stosunku do pracowników narażonych na czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym). Obecnie coroczne sprawozdania będą obszerniejsze, bowiem obowiązek załączenia części szczegółowej rozszerzono na wszelkie prace przy stosowaniu czynników o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym, zarówno tych powodujących narażenie, jak i przy pracach w kontakcie (zgodnie z poprzednim rozporządzeniem część szczegółowa była sporządzana tylko dla stanowisk pracy, na których występuje narażenie na czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym).
Pracodawcy stosujący czynniki o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym powinni niezwłocznie sprawdzić swoje rejestry i ewentualnie je uzupełnić, a gdy stosują substancje reprotoksyczne – to przeprowadzić nową ocenę ryzyka zawodowego, ustalić i wprowadzić niezbędne środki ochronne i profilaktyczne.

ZMIANA PRZEPISÓW W SPRAWIE BADAŃ I POMIARÓW
28 lipca br. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z 22 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU z 2024 r., poz. 1110). Wprowadzenie zmian w tym rozporządzeniu było spowodowane rozszerzeniem przepisów dotyczących czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym na substancje reprotoksyczne. Główna zmiana w rozporządzeniu polega więc na dodaniu słów „lub substancji reprotoksycznej” w paragrafach dotyczących zasad prowadzenia badań i pomiarów czynników o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.
Nowelizacja zawiera również przepis przejściowy dotyczący zapewnienia wykonania pierwszych badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy w przypadku zidentyfikowania substancji reprotoksycznej w terminie (jednego) miesiąca od dnia wejścia w życie rozporządzenia, czyli od 28 lipca br.
Tak więc do 28 sierpnia br. pracodawca stosujący substancje reprotoksyczne lub mieszaniny zawierające takie substancje w stężeniu 0,1 % lub wyższym jest obowiązany nie tylko przeprowadzić odpowiednie rozpoznanie i typowanie do szczegółowych pomiarów stężeń w środowisku pracy (w uzgodnieniu z pracownikami lub ich przedstawicielami), ale także znaleźć laboratorium akredytowane wykonujące pomiary tych substancji i zapewnić ich terminowe przeprowadzenie na stanowiskach pracy. Tymczasem sierpień jest miesiącem urlopowym, w który często organizowane są remonty lub przestoje.

ZMIANY W NDS-ach
10 sierpnia br. wejdzie w życie rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 24 czerwca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU z 2024 r., poz. 1017).
Nowelizacja rozporządzenia wynikała z gównie z konieczności wdrożenia do prawa krajowego postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/431 z 9 marca 2022 r. zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy (Dz. Urz. UE L 88 z 16.03.2022 oraz Dz. Urz. UE L 2023/90090 z 14.11.2023). Zmiana rozporządzenia wynikała także z potrzeby uwzględnienia wniosków nr 112–122 Międzyresortowej Komisji do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy (MK ds. NDSiN), skierowanych do ministra właściwego do spraw pracy w latach 2020–2023.
Wykaz wartości dopuszczalnych stężeń poszerzono o 16 nowych substancji chemicznych, głównie o działaniu reprotoksycznym (tj. czerwień zasadową 9; N-metyloformamid; 2-metoksypropan-1-ol; dekan-1-ol i jego izomery: dekan-2-ol, dekan-3-ol, dekan-4-ol i dekan-5-ol; 5-chloro-2-metylo-2H-izotiazol-3-on i 2-metylo-2H-izotiazol-3-on (masa poreakcyjna 3:1); 2,6-di-tert-butylo-4-metylofenol; 1-etylo-2-pirolidon; enfluran; fosforan trifenylu; ftalan diizobutylu; metakrylan 2,3-epoksypropylu; oksym butan-2-onu, 1,2-dihydroksybenzen, kwas benzoesowy, N-nitrozodipropyloaminę, węglik krzemu, włóknisty).
Obniżono wartości dopuszczalne stężeń dla 6 substancji o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym (t.j. benzenu, akrylonitrylu, związków niklu, ftalanu dibutylu, ftalanu bis(2-etyloheksylu), izoprenu). Podwyższono wartość dopuszczalną NDS dla 1-naftyloaminy.
Została wprowadzona dodatkowa jednostka „ppm”, oznaczająca liczbę cząstek na milion (ang. parts per milion) w jednostce objętości powietrza (ml/m3). Stężenie wyrażone w ppm nie zmienia się wraz ze zmianą temperatury, więc posługiwanie się tą jednostką bywa wygodniejsze. Stężenia dopuszczalne substancji występujących w powietrzu w formie gazów i par będą wyrażane zarówno w mg/m3, jak i w ppm. W pierwszej kolejności zmiany zostały wprowadzone dla substancji rakotwórczych lub mutagennych i reprotoksycznych, wymienionych w dyrektywach 2017/2398, 2017/164 i 2022/431. W trakcie kolejnych nowelizacji rozporządzenia NDSiN, jednostka „ppm” zostanie wprowadzona dla pozostałych substancji chemicznych, jeżeli określono taką wartość.
Niezwykle ważna dla wielu pracodawców zmiana dotyczy pozycji „Pyły niesklasyfikowane ze względu na toksyczność”. Tu została usunięta adnotacja: „Obowiązuje jednoczesne oznaczanie stężeń frakcji respirabilnej krzemionki krystalicznej”.
W pozycji „Krzemionka krystaliczna – frakcja respirabilna” usunięto ograniczenie do kwarcu i krystobalitu. Wartość NDS obowiązuje więc dla wszystkich postaci frakcji respirabilnej krzemionki krystalicznej, których jest ponad 10.
Pozostałe zmiany mają charakter uściślający lub porządkujący.
Należy zaznaczyć, że nowe wartości dopuszczalne zaczną obowiązywać w 2025 r., a niektóre w 2026 r.

Szersze omówienie wyżej wymienionych przepisów ukaże się we wrześniowym wydaniu ATESTU.

Nie masz prenumeraty? Skorzystaj z wyjątkowej promocji, w której w pierwszych trzech miesiącach prenumeratę cyfrową otrzymasz za złotówkę! Więcej informacji: https://www.atest.com.pl/info,new?id2=1722411480&t=main