ATEST Ochrona Pracy

Wirtualne muzeum bhp

Sortowanie alfabetyczne.

Wspomnienia

Wspomnienie o Andrzeju Rożanowiczu

Wspomnienie o Andrzeju Rożanowiczu. Wspomnienie opracował Roman Adler w uzgodnieniu z Włodzimierzem Włodarczykiem.

 Dodano: 2015-06-26

 

     [1][2]      

     Strona 2  

Z głębokim smutkiem odebraliśmy wiadomość, że nie ma już wśród nas docenta doktora praw Andrzeja Stanisława Rożanowicza, katowiczanina, który przez ponad pół wieku zajmował się naukowo problematyką ochrony człowieka w środowisku pracy.  

A. Rożanowicz uczęszczał przed wybuchem wojny do Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Katowicach. W 1939 r. ukończył trzecią klasę i był zastępowym w harcerskiej druzynie gimnazjalnej, która latem brała udział w przygotowaniach do obrony kraju: młodsi harcerze szkolili się w służbie obserwacji przeciwlotniczej, a starsi - w przysposobieniu wojskowym. Sam A. Rożanowicz od końca sierpnia do 3 września, czyli chwili opuszczenia miasta przez wojsko polskie pełnił w centrum Katowic służbę dyżurnego obserwatora obrony przeciwlotniczej. Podczas okupacji pod pseudonimem "Głuszec" konspiracyjnie kierował swoim zastępem, obecnie w wydawnictwach historycznych określanym, jako harcerska grupa sabotażowo-dywersyjna "Birkuty" w Tajnej Śląskiej Chorągwi Harcerzy, która była organizacyjnie powiązana z ZWZ-AK Okręgu Śląskiego. Podczas narzucania Ślązakom volkslisty zadeklarował narodowość polską, a ponieważ władze niemieckie zakazały polskiej młodzieży dalszej nauki w gimnazjum - kontynuował ją w ramach tzw. tajnych kompletów. Jednocześnie pracował na budowach. Po zakończeniu działań wojennych otrzymał stopień Harcerza Rzeczypospolitej i podharcmistrza. Maturę zdał eksternistycznie i 16 października 1945 r. podjął studia na Wydziale Prawno-Ekonomicznym Uniwersytetu Poznańskiego.  

Podczas studiów przez cztery lata uczestniczył w seminarium statystyki społeczno-gospodarczej, a tematem jego pracy doktorskiej była "Struktura zawodowa i socjalna ludności Górnego Śląska w ciągu 100 lat". Po jej obronie w maju 1951 r. u prof. Kazimierza Ajdukiewicza uzyskał stopień doktora praw. Po powrocie na Śląsk prowadził zajęcia dydaktyczne z nauk ekonomicznych w katowickich szkołach wyższych, ale także pracował w instytucjach naukowo-badawczych. Pierwszą był Zakład Badania Górniczych Środowisk Pracy działający najpierw w strukturze Głównego Instytutu Górnictwa, a później Instytutu Medycyny Pracy w Sosnowcu. Tam od 1955 r. prowadził m.in. badania nad zmianą wskaźników zachorowalności i wypadkowości w zależności od warunków pracy górników i hutników. Rezultaty publikował w kraju i za granicą: Kilka uwag o absencji chorobowej ("Archiwum prac IMP 1957, w: Biuletyn Naukowy IMP nr 2, 1958), Wypadki przy pracy a proces reprodukcji społecznej (w: tygodnik "Rada Robotnicza" nr 16, Katowice 1959), Az uzemi baleseti es megbetegedesi indexel e vonatkozo modositasi javaslatok (w: Az Egeszsegtudomany nr 3/62, streszczenie referatu wygłoszonego na Międzynarodowym Kongresie Higieny Pracy, Budapeszt 4-6 maja 1961), czy Statistik und experimentelle Medizin (w: First National Conference of Experimental Medicine - sammaries, Sofia 4-7 października 1961). Już w artykule Nie możemy sobie pozwolić na straty ("Życie Gospodarcze" nr 25) z 1958 r. - w warunkach tzw. odwilży październikowej - nawiązując do przedwojennych doświadczeń ZUS, przypomniał o konieczności przywrócenia ruchomej składki ubezpieczeniowej, jako czynniku motywującym pracodawcę do większego zainteresowania poprawą warunków pracy i ochroną zdrowia pracownika, rozumianą jako system działań profilaktycznych.  

W 1962 r. na koszt strony zapraszającej zapoznał się z problematyką badawczą i organizacyjną drezdeńskiego Instytut für Arbeit prof. E. Gniza. Na podobnych zasadach przebywał w 1965 r. w instytutach Ustav Zdravotnictvi a Ochrane Prace w Pradze i Bratysławie. W przewodzie habilitacyjnym pod kierunkiem założyciela-dyrektora IMP prof. Brunona Nowakowskiego uzyskał tytuł docenta za całokształt dorobku naukowego, ze szczególnym uwzględnieniem prac na temat "Fluktuacja załóg, a rozmiary zachorowalności i wypadkowości w górnictwie". Referat z tego zakresu badań Industrial morbidity and fluktuation in employment wygłosił m.in. podczas II Międzynarodowego Kongresu Higieny Pracy w Budapeszcie (28-30 września 1966 r.) W następnych latach skoncentrował się na metodologii i standaryzacji badań nad zdrowiem pracowników w przemyśle: Zagadnienia metodologiczne w ocenie stanu zdrowia załóg przemysłowych (w: "Zdrowie Publiczne" t. 83 nr 2/6, Warszawa 1967, czy Problem standaryzacji wskaźników zachorowalności górniczej (w: "Streszczenia referatów II Krajowego Sympozjum Medycyny Społecznej", Katowice 18-20 września 1968 r.).  

Kiedy w 1969 r. otrzymał stypendium British Council na tzw. short stay, wizytował "Linkage-station" Uniwersytetu w Oxford oraz Institute of Health Organization and Labour Protection szkockiego Uniwersytetu w Dundee. W 1970 r. podczas III Kongresu Higieny Pracy w Budapeszcie (15-17 października) przedstawił referat Opposite microclimate as a factor of some diseases among the coal-miners , a rok później podczas Międzynarodowej Konferencji Higieny Pracy (Slantschev Bryag, 20-24 września 1971 r.) - The influence of industrial environment on differnces in morbidity of Drews . W tymże roku otrzymał grant WHO na zwiedzenie i zapoznanie się z pracą badawczą z zakresu "Public and Industrial Health" w wybranych ośrodkach uniwersyteckich Europy Zachodniej. Wybrał szwedzkie uniwersytety Karolinska i Uppsala a następnie holenderski Uniwersytet w Lejdzie i trzy uniwersytety zachodnioniemieckie: w Hanowerze, Heidelbergu oraz Ulm. Pokłosiem tych wypraw naukowych był m.in. opublikowany w 1975 r. artykuł Polityka zabezpieczenia społecznego w Holandii (seria "Człowiek w pracy i osiedlu" t. 10/60/XVI, Warszawa 1975).  

W 1972 r. został powołany przez ówczesnego ministra zdrowia w skład komitetu redakcyjnego miesięcznika "Zdrowie Publiczne", a rok później - zaproszono go do Towarzystwa Naukowego Uniwersytetu w Ulm jako członka zagranicznego. Od 1974 r. kierował zespołem badawczym organizacji ochrony pracy w Zakładzie Organizacji i Zarządzania PAN - Oddział w Bytomiu, gdzie zajmował się m.in. algorytmizacją celów i zadań w podsystemie ochrony i bezpieczeństwa pracy. Z opublikowanych w tym czasie prac zwracają uwagę rozdziały Aktualne problemy organizacji ochrony pracy w "Ochronie człowieka w procesie pracy" (ZG TWP, Warszawa 1977), czy Rozwój form organizacyjnych w górnictwie węgla kamiennego w Polsce we "Współczesnych problemach organizacji, zarządzania i kierowania w systemie opieki zdrowotnej" (PTMS, Kraków 1977). Podczas III Krajowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy w Łodzi (9-11 listopada 1978 r.) wygłosił referat na temat Próba systemowego ujęcia organizacji ochrony pracy w górnictwie węgla kamiennego , a rok później podczas konferencji "Fizjologia pracy w górnictwie i hutnictwie" (Bytom, 24-25 października 1979 r.) - na temat Potrzeba systemowego ujęcia ochrony człowieka w procesie pracy . Był w tym czasie prekursorem systemowego zarządzania bezpieczeństwem pracy w realiach polskich i współzałożycielem Oddziału Śląskiego Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego (w 1977 r.), którego był kilka razy prezesem i wiceprezesem. Uczestniczył m.in. w VII Kongresie Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomistów IEA.  

W okresie pierwszej "Solidarności" został w 1981 r. powołany na stanowisko kierownika Zakładu Ekonomiki i Organizacji Pracy w Katedrze Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Śląskiego. Rezultatem prowadzonych wówczas badań było m.in. opracowanie nowego pojęcia ochrony pracy. Obejmowało ono także usuwanie lub łagodzenie skutków zaistniałych wypadków przy pracy lub obniżenie sprawności organizmu związanego z jej wykonywaniem. W tym czasie brał udział jako delegat w Walnych Zjazdach PTErg, a podczas Krajowej Konferencji Ergonomicznej NOT, TNOiK i PTErg. we Wrocławiu (Bierutowice, wrzesień 1984 r.) przedstawił referat Zasady finansowania badań w zakresie ergonomii i ochrony pracy w RFN . Publikował wówczas liczne artykuły w prasie zachodnioniemieckiej, m.in. Die Entwicklung des Gesunderheitsschutzes in polnischen Bergbau (w: miesięcznik "Zeitschrift für Sozialversicherung" nr 11, Bochum 1982), Innerbetriebliche Arbeitsschutdienste und Arbeitschutzinspektion in Polen (w: miesięcznik "Sicherheitsingenieur" nr 8, Heidelberg 1986) czy Arbeitscutz als Vorlesungsfsch an den Hochschulen In Oberschlesischen industriegebiet (w: miesięcznik "Sicherheitsingenieur" nr 10, Heidelberg 1986). Podczas Krajowej Konferencji Ergonomicznej w 1988 r. wygłosił referat na temat Rola ergonomii w podnoszeniu wydajności i bezpieczeństwa pracy (w: "Półrocznik PAN Oddział Kraków", t. 11, zeszyt 1, Kraków 1988).

 
  - 1 - Strona 2