ATEST Ochrona Pracy

28 marca 2024 r.

[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

 

ATEST 12/2023

Monitoring zagrożeń zawodowych

Wnioski płynące z analizy okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, katastrof i awarii mają szczególne znaczenie w zapobieganiu wypadkom przy pracy.

Robotnik Uzyskana z wypadków wiedza o zagrożeniach zawodowych powinna stanowić punkt wyjścia do określenia strategii działań na rzecz ochrony pracy, obejmujących zwłaszcza:
- formułowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, poprzedzających uregulowania prawne,
- tworzenie podstaw do nowych przepisów bhp,
- nowelizację istniejących przepisów bhp,
- sporządzania list kontrolnych problemów priorytetowych dla działalności kontrolno-nadzorczej.

Szczególna rola przypada Państwowej Inspekcji Pracy, mającej najszerszy zakres uprawnień, a także największy dostęp do dokumentacji powypadkowej. Dokonując systematycznej analizy dokumentacji tysięcy wypadków przy pracy może i powinna PIP formułować znacznie szerzej niż dotąd własne oryginalne wnioski, przestrogi i zalecenia dla wszystkich zainteresowanych.

Uwzględnianie wniosków i sygnałów wypływających z analizy bieżącej sytuacji wypadków przy pracy powinno też mieć prymat w działalności kontrolnej względem innych działań.

(...)

Cele monitoringu

Istota monitoringu polega na podejmowaniu kontroli zakładów pracy, obiektów, technologii, a nawet pojedynczych urządzeń i operacji, uwzględniających udokumentowane, powtarzalne zagrożenia zawodowe, będące gdzie indziej przyczyną wypadków, katastrof lub awarii. Dostatecznie wczesne podjęcie takich kontroli przyczyni się bez wątpienia do zapobieżenia wielu dramatom. Powtarzalność zagrożeń ma swoje ugruntowanie w podobieństwie technik, technologii, budowli, organizacji pracy, wreszcie w podobieństwie ludzkich zachowań. Znaczna grupa zagrożeń ma też powtarzalne podłoże ekonomiczne.

Gromadzenie informacji

System monitoringu zakłada ciągłe gromadzenie możliwie pełnych wiadomości oraz sygnałów o przyczynach i okolicznościach wypadków przy pracy. Wiadomości powinny pochodzić z następujących źródeł:
1. Ze sprawozdań, raportów oraz informacji sygnalnych organów kontroli państwowej warunków pracy. Chodzi o zobowiązanie tych organów do sygnalizowania charakterystycznych, powtarzalnych zagrożeń zawodowych, jako ich ważnej powinności. Dobór i rodzaje nadsyłanych materiałów, zatem również ich przydatność do monitoringu może okazać się interesującym testem klasy i kompetencji poszczególnych organów. Sprawą ekspertów pozostanie natomiast wybór spośród masy informacji takich, które będą najlepiej nadawały się do monitoringu.
2. Z dokumentacji tysięcy wypadków ciężkich i śmiertelnych, przesyłanej do Państwowej Inspekcji Pracy.
3. Z doborowolnych sygnałów służby bhp, społecznych inspektorów pracy, związków zawodowych, pracodawców i innych źródeł.

Komisja monitoringu

Istnieje konieczność utworzenia Komisji Monitoringu Zagrożeń Zawodowych (K.M.Z.Z.), jako organu Rady Ochrony Pracy. Komisja powinna składać się z ekspertów reprezentujących zainteresowane urzędy i instytucje. Do zadań K.M.Z.Z. będzie należało:
- gromadzenie materiałów o zagrożeniach zawodowych,
- selekcja i analiza materiałów o zagrożeniach,
- wybór zagadnień do monitoringu,
- opracowanie kart charakterystycznych, powtarzalnych zagrożeń zawodowych, które będą syntetycznym zbiorem wiadomości o zagrożeniach, ich przyczynach i miejscach występowania; karta jest najważniejszym dokumentem monitoringu.

Komisja ds. Monitoringu Zagrożeń Zawodowych umożliwi Radzie Ochrony Pracy oddziaływanie na wszystkie ogniwa naszego systemu ochrony pracy. Art. 6 ust. 1 ustawy z 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, wyposażył, jak wiadomo, Radę Ochrony Pracy w dostateczne prerogatywy do nadzoru nad warunkami pracy w ogóle.

Brak Komisji monitoringu zagrożeń zawodowych stanowi niewątpliwie niedopatrzenie legislacyjne, tworzonych w pośpiechu i takoż nowelizowanych ustaw o Państwowej Inspekcji Pracy oraz kodeksu pracy.

K.M.Z.Z. mogłaby przejąć funkcjonujący niegdyś w gospodarce centralistycznej system informowania zakładów pracy o zagrożeniach zawodowych. Dzisiaj tysiące zakładów pracy, rozproszonych i funkcjonujących w izolacji nie otrzymują takich ostrzeżeń. Nie przypominam sobie, aby Minister Pracy i Polityki Społecznej lub Minister Gospodarki przejawili jakąś aktywność w dziedzinie monitorowania zagrożeń zawodowych.

Wykorzystywanie monitoringu

Zakłada się następujące główne formy wykorzystania monitoringu zagrożeń zawodowych oraz upowszechniania kart zagrożeń zawodowych (K.Z.Z.).
1. Do sygnalizowania powtarzalnych zagrożeń zawodowych pracodawcom, związkom zawodowym, organom kontrolno-nadzorczym, Radzie Ochrony pracy.
2. Do sporządzania programów i planów działania organów kontroli państwowej.
3. Do organizowania kontroli zbiorowych o zasięgu krajowym, branżowym i regionalnym.
4. Do edukacji w dziedzinie ochrony pracy.
5. Do działania biur projektowych i rzeczoznawców ds. bhp tych biur.

Karty zagrożeń zawodowych powinny być regularnie publikowane na łamach biuletynów urzędowych, fachowych czasopism, wydawnictw związkowych oraz pracodawców. Zrodzi się niewątpliwie potrzeba powołania do życia oddzielnego wydawnictwa poświęconego wyłącznie publikacji kart zagrożeń zawodowych. Ogromną rolę może odegrać Internet.

Przykłady

Od co najmniej 30 lat dochodzi w gorzelniach, których jest w kraju ponad 200, do wyrzucania z parnika wrzącej masy parowanych ziemniaków, powodujących śmiertelne poparzenia obsługi (ciśnienie pary ponad 0,9 MPa, temp. znacznie powyżej 100°C).

Przyczyną jest używanie przez pracowników w dobrej wierze "zastępczych" uszczelek pokrywy parnika, w postaci pasków klinowych maszyn rolniczych lub wyciętych z gumowego taśmociągu, zamiast oryginalnej uszczelki, odpornej na ciśnienie i temperaturę parowania, której właśnie zabrakło.
(...)

Jozef Ślęzak


Brak komentarzy

Dodaj swój komentarz  
 

©ATEST-Ochrona Pracy 2001

Liczba odwiedzin od 2000 r.: 58069786