[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Pytania dla małych firm

Listy kontrolne zaczęły powstawać po II wojnie światowej w związku z rozwojem ergonomii i wdrażaniem jej zasad w praktyce. Służą one do oceny stanu bezpieczeństwa i komfortu na stanowisku pracy. Na liście kontrolnej został oparty program pomocy firmom zatrudniającym do 20 pracowników: "Zdobądź Świadectwo Państwowej Inspekcji Pracy".

Zdecydowana większość (ok. 95%) zarejestrowanych firm to tzw. małe zakłady, zatrudniające do 20 pracowników. Około 90% kontroli inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzili właśnie w tych zakładach i w nich stwierdzili najwięcej nieprawidłowości. Dlatego wiele działań PIP jest skierowanych do właścicieli tych podmiotów gospodarczych. Jednym z nich jest akcja "Zdobądź Świadectwo Państwowej Inspekcji Pracy" zorganizowana przez Głównego Inspektora Pracy i prowadzona wspólnie ze Związkiem Rzemiosła Polskiego. Swój udział w tym programie pracodawcy mogą zgłosić w okręgowym inspektoracie pracy, działającym na ich terenie. Otrzymają niezbędne materiały i wezmą udział w szkoleniach. Będą mogli skorzystać z pomocy inspektora pracy. W materiałach szkoleniowych znajduje się podstawowe narzędzie do samokontroli - lista kontrolna oraz instruktaż jak z niej korzystać.

Lista kontrolna

Ta lista kontrolna znajduje się również na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Pracy - jest przeznaczona w szczególności dla "małych" firm jako pomoc w ocenie prawnej ochrony pracy oraz warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. Za pomocą listy można określić ryzyko zawodowe oraz znaleźć metody jego redukcji lub eliminacji.

Każdy pracodawca inaczej oceni ten sam zakład (wydział), odmienne sprawy uzna za najważniejsze. Wynika to z jego spostrzegawczości, wiedzy specjalistycznej i przygotowania zawodowego. Dlatego właśnie lista kontrolna stanowi narzędzie do kontroli czy samokontroli jako zestaw uporządkowanych, pogrupowanych problemowo i w jednakowy sposób zredagowanych pytań wymagających sformułowania konkretnej odpowiedzi. Pytania zawarte w liście kontrolnej zostały wybrane na podstawie przeprowadzonych przez inspektorów pracy kontroli i najczęściej występujących nieprawidłowości. Wzięto również pod uwagę minimalną ilość środków finansowych potrzebnych do zlikwidowania stanu niezgodnego z obowiązującymi przepisami. Przygotowane w liście pytania są użyteczne w zakładach różnych branż. Lista jest narzędziem na tyle prostym, że może się nim posługiwać większość pracodawców. Zawiera wykaz potencjalnych nieprawidłowości, mogących występować w większości małych przedsiębiorstw wraz z niezbędnymi odniesieniami do obowiązujących przepisów, z którymi można się zapoznać w komentarzu znajdującym się na stronach internetowych GIP.

Jak używać listy kontrolnej?

Kontrola (samokontrola) jest porównaniem stanu obecnego do stanu prawidłowego - zgodnego z obowiązującym prawem. Celem kontroli jest likwidacja nieprawidłowości i zagrożeń występujących w przedsiębiorstwie. Na pytania z listy kontrolnej dla małych firm należy udzielić odpowiedzi zgodnie ze schematem.
Tak - w przypadku stanu zgodnego z prawem,
Nie - w sytuacji niezgodności z prawem,
Nie dotyczy - gdy podany problem nie występuje u danego pracodawcy.

Na przykład odpowiadając na pierwsze pytanie z listy: "Czy pracodawca zawiadomił na piśmie organy nadzoru o rozpoczęciu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności?", możemy udzielić odpowiedzi TAK, jeśli obowiązek został spełniony. Gdy odpowiedź będzie NIE, to oznacza, że wystąpiła nieprawidłowość i należy ją skorygować. Jeżeli pracodawca wie, jakie działania należy podjąć, by doprowadzić do zgodności z prawem, to dobrze. Jeżeli ma jakieś wątpliwości, winien zajrzeć do komentarza, z którego dowie się, że powinien zawiadomić na piśmie PIP i Powiatowego Inspektora Sanitarnego. Obowiązek ten wynika z art. 209 § 1 Kodeksu pracy. Pracodawca jest obowiązany w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia działalności zawiadomić na piśmie właściwego inspektora pracy o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników, a także złożyć pisemną informację o środkach i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bhp, dotyczących danej dziedziny działalności. Pracodawcy, którzy tego obowiązku jeszcze nie dopełnili, powinni pojawić się w placówce (okręgu, oddziale lub biurze terenowym) PIP, pobrać stosowny druk i dostarczyć wypełniony. Druk można także pobrać ze strony internetowej, np. Okręgowego Inspektoratu Pracy w Krakowie (www.krakow.oip.pl/Zg.xls).

Wszystkie pytania z listy kontrolnej zamieszczono w tabeli 1.

Działania korygujące

Po przeprowadzeniu kontroli trzeba podjąć działania korekcyjne. Dla pracodawcy wynik oceny stanu jest informacją, gdzie należy dokonać zmian. Zanim jednak to zrobi, powinien sporządzić listę priorytetów, biorąc pod uwagę przede wszystkim zagrożenie życia i zdrowia pracowników, a następnie możliwości finansowe i kadrowe. Znaczącą rolę w realizacji priorytetów mogą odegrać np. pracownik służby bhp, pracownik działu kadr. Pracodawca określa terminy i sposoby likwidacji lub ograniczenia zagrożeń w technicznym bezpieczeństwie pracy oraz braki i nieprawidłowości w prawnej ochronie pracy. W przypadkach, w których pojawią się problemy z realizacją działań korygujących, pracodawca może się zwrócić o pomoc do inspektora pracy (opiekuna). Jeżeli pracodawca zakończy realizację działań naprawczych, czyli na wszystkie pytania będzie w stanie odpowiedzieć TAK lub Nie dotyczy, wówczas zgłasza chęć poddania się przeglądowi końcowemu. Przeglądu dokonuje inspektor, a pomyślny wynik jest równoznaczny z otrzymaniem Świadectwa Państwowej Inspekcji Pracy. Jeżeli przegląd nie wypadnie najlepiej, można poprawić niedociągnięcia i uzyskać świadectwo w późniejszym terminie.

Firmy posiadające taki dokument będą traktowane jako bezpieczne zakłady pracy respektujące prawo. Inspektorzy pracy takie firmy będą odwiedzać zdecydowanie rzadziej niż pozostałe. Wyjątek stanowią kontrole związane z wypadkiem przy pracy czy skargą pracowniczą. Przed takimi wizytami nie chroni pracodawcy żaden dokument. Należy także dodać, że wiedza zdobyta przez pracodawców w trakcie szkoleń z pewnością zaowocuje w przyszłości.

Inspektor pracy, przychodzący do małego zakładu na kontrolę, będzie ją przeprowadzał właśnie według takiej listy. Dzięki temu każdy pracodawca zatrudniający do 20 pracowników będzie mógł przygotować się do kontroli.

Inspekcja Pracy zajęła się małymi zakładami ze względu na ich przewagę liczebną na rynku. Nie zapomina jednak o dużych firmach, zatrudniających 250 i więcej pracowników. Z myślą o nich prowadzone są prace nad tworzeniem szczegółowych list kontrolnych dla poszczególnych branż, m.in. dla zakładów służby zdrowia, zakładów energetycznych, zakładów prowadzących działalność budowlaną.

Tabela 1: Pytania z listy kontrolnej dla małych zakładów

I. Informacje ogólne

1. Czy pracodawca zawiadomił na piśmie organy nadzoru o rozpoczęciu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności?
1.1 Czy powiadomiono PIP?
1.2 Czy powiadomiono Inspekcję Sanitarną?

2. Czy zostały wykonane wcześniej wydane decyzje organów nadzoru?

3. Czy zostały wykonane wnioski w wystąpieniach?

II. Prawo pracy

4. Czy opracowano regulamin pracy?
4.1 Czy regulamin pracy jest opracowany i wdrożony zgodnie z wymogami prawa?

5. Czy opracowano regulamin wynagradzania?
5.1 Czy regulamin wynagradzania jest opracowany i wdrożony zgodnie z wymogami prawa?

6. Czy jest prowadzona dokumentacja i akta osobowe pracowników związanych ze stosunkiem pracy? (z wyłączeniem ewidencji czasu pracy)
6.1 Czy dokumentacja i akta osobowe prowadzone są zgodnie z przepisami prawa

7. Czy zawarto z wszystkimi pracownikami umowy o pracę, w tym czy określono:
7.1 a) miejsce wykonywania pracy?

8. Czy potwierdzono na piśmie w ciągu siedmiu dni rodzaj i warunki umowy o pracę?

9. Czy charakter świadczonej pracy jest zgodny z rodzajem umowy?

10 . Czy umowy o pracę na czas określony są zawierane zgodnie z prawem?

11. Czy są przestrzegane przepisy prawa pracy przy rozwiązywaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem?

12. Czy są przestrzegane przepisy prawa pracy przy rozwiązywaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia?

13. Czy świadectwa pracy są wydane w terminie?

14. Czy treść świadectwa pracy jest prawidłowa?

15. Czy wynagrodzenie za pracę wypłacane jest zgodnie z przepisami, w tym:
15.1 Czy jest wypłacane terminowo?
15.2 Czy jest wypłacane w wysokości nie niższej niż obowiązująca kwota najniższego wynagrodzenia określonego przez MPiPS?

16. Czy pracodawca wypłaca pracownikom należne świadczenie urlopowe?

17. Czy jest prowadzona ewidencja czasu pracy?
17.1 Czy ewidencja jest prowadzona rzetelnie?

18. Czy są przestrzegane obowiązujące limity pracy w godzinach nadliczbowych na dobę?
18.1 Czy są przestrzegane obowiązujące limity pracy w godzinach nadliczbowych w roku kalendarzowym?

19. Czy urlopy wypoczynkowe udzielane są pracownikom zgodnie z przepisami, w tym:
19.1 a) w zakresie ustalania prawa do urlopu?
19.2 b) w zakresie ustalania wymiaru urlopu?
19.3 c) z upływem 6 m-cy od rozpoczęcia pierwszej pracy?
19.4 e) w pozostałych przypadkach?

20. Czy opracowano plan urlopów na rok bieżący?

21. Czy urlopy, na wniosek pracowników, udzielane są w częściach, z których choć jedna obejmuje 14 kolejnych dni kalendarzowych?

III. Techniczne bezpieczeństwo pracy

22. Czy przejęcie do użytkowania obiektów i/lub pomieszczeń pracy zostało dokonane z zachowaniem obowiązku uzyskania opinii właściwych organów zgodnie z przepisami budowlanymi?

23. Czy obiekty i/lub pomieszczenia pracy spełniają wymogi bhp?

24. Czy zakład zapewnił odpowiednie pomieszczenia i/lub urządzenia higieniczno-sanitarne?

25. Czy teren zakładu pracy i/lub urządzenia z nim związane spełniają wymagania bhp?

26. Czy oznakowano miejsca niebezpieczne?

27. Czy w zakładzie wykonano dostosowane do charakteru pracy:
27.1 a) wentylację,
27.2 b) oświetlenie,
27.3 c) ogrzewanie?

28. Czy dokonano i udokumentowano ocenę ryzyka zawodowego?
28.1 Czy w wyniku oceny podjęto działania profilaktyczne?

29 . Czy pracownicy zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną przez nich pracą?

IV. Organizacja stanowisk pracy

30. Czy w zakładzie zidentyfikowano zagrożenia wywołane przez czynniki szkodliwe i uciążliwe, w tym:
30.1 a) substancje chemiczne, w tym
30.2 - rakotwórcze,
30.3 b) pyły przemysłowe, w tym:
30.4 - zwłókniające (zawierające azbest),
30.5 hałas,
30.6 drgania,
30.7 mikroklimat gorący,
30.8 mikroklimat zimny,
30.9 promieniowanie jonizujące,
30.10 pola elektromagnetyczne,
30.11 uciążliwości związane ze sposobem wykonywania pracy,
30.12 zagrożenie czynnikami mechanicznymi,
30.13 zagrożenie czynnikami biologicznymi,
30.14 inne?

31. Czy zakład dysponuje aktualnymi badaniami i pomiarami czynników szkodliwych dla zdrowia oraz uciążliwych zgodnie z decyzją WIS?

32. Jeżeli występują przekroczenia normatywów higienicznych, czy są podejmowane działania zapobiegawcze?

33. Czy ustalono zasady przydziału odzieży ochronnej i/lub środków ochrony indywidualnej?

34. Czy wyposażono pracowników w odpowiednią do charakteru pracy odzież roboczą?

35. Czy wyposażono pracowników w odzież ochronną i/lub właściwe środki ochrony indywidualnej?

36. Czy pracownicy stosują przydzieloną odzież ochronną i/lub sprzęt ochrony indywidualnej zgodnie z przeznaczeniem?

37. Czy przy pracach transportowych przestrzegane są przepisy i zasady bhp oraz ergonomii?

38. Czy przy składowaniu i magazynowaniu przestrzegane są przepisy i zasady bhp?

39. Czy maszyny i/lub urządzenia techniczne występujące w zakładzie spełniają wymagania bhp?

40. Czy urządzenia i/lub instalacje energetyczne spełniają wymagania bhp?

41. Czy pracownikom zapewniono odpowiednie szkolenie w dziedzinie bhp, w tym:
41.1 - wstępne - instruktaż ogólny,
41.2 - wstępne - instruktaż stanowiskowy,
41.3 - podstawowe,
41.4 - okresowe?

42. Czy pracodawca odbył szkolenie bhp dla pracodawców?

43. Czy skierowanie na badania lekarskie, wydane przez pracodawcę, zawiera wszystkie informacje o stanowisku pracy?

44. Czy pracownicy posiadają aktualne orzeczenia lekarskie z przeprowadzonych badań profilaktycznych, w tym:
44.1 - wstępnych,
44.2 - okresowych,
44.3 - kontrolnych?

45. Czy ustalono wykaz stanowisk pracy, na których obowiązują dodatkowe uprawnienia kwalifikacyjne?

46. Czy utworzono służbę bhp?

47. Czy w zakładzie sporządzono wykaz prac szczególnie niebezpiecznych?

48. Czy zarządzanie zakładem skutecznie zabezpiecza przed wypadkami przy pracy?

mgr inż. Stanisław Staszewski

Dodaj swój komentarz

koper: potrzebuje solidnie wypelnionej listy kontrolnej (2002-05-28)

Mira: Czy Swiadectwo ukończenia kursu BHP stopnia III obejmującego 50 godz wykładówwydanego przez Naczelną Organizację Techniczną w Polsce Stowarzyszenie Wyższej Użytelności wydane 27.04.1982 roku jest nadal aktuane. Kończąc ten kurs w tamtych latach uzyskałem informację że jest on dożywotni. Nadmienia iż obecnie prowadzę małą Firmę Rem-Bud zatrudniającą tylko jednego pracownika. Proszę o odpowiedż Mój e-mail mira.biel@interia.pl. Dziękuję (2004-03-2)

behapert: Lista kontrolna to jedno z podstawowych narzędzi pracy inspektora bhp.Pytania z listy mają dawać oddpowiedż na interesujące inspektora zagadnienie.Listę każdy zainteresowany powinien zbudować sam w oparciu o obbowiązujące przepisy.Uzyskane odpowiedzi w przejrzysty sposób zilustrują stan badanego zagadnienia.Przykładowa lista dla małych przedsiębiorstw jest kompleksową i słuzyc ma inspektorom PIP. podczas kontroli. (2004-03-3)

Dodaj swój komentarz