[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Dotychczasowa i nowa emerytura

Drugi z zaplanowanych artykułów dotyczących spraw emerytalno-rentowych, który powstał w centrali ZUS - w departamencie Świadczeń Emerytalno-Rentowych.

Redakcja

Za próg starości, uprawniający do otrzymania emerytury, przyjęto w polskim systemie emerytalnym wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Obowiązujący od 1 stycznia 1999 r., nowy system emerytalny zachował dotychczasowe możliwości uzyskania emerytury przed osiągnięciem tego wieku dla osób urodzonych przed dniem 1.01.1949 r. oraz tylko dla niektórych osób urodzonych po tej dacie, po spełnieniu określonych warunków, do 31.12.2006 r. oraz nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego. Dla tych osób zagwarantowane zostały jednocześnie dotychczasowe zasady obliczania emerytury, obowiązujące od 1.09.1996 r. Emerytura dotychczasowa wypłacana będzie z jednego źródła - Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Nowa emerytura ma pochodzić z trzech źródeł, określanych jako filary systemu. Dla nowej emerytury, dla osób urodzonych po dniu 31.12.1948 r., zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, z wyjątkiem tych osób, którym zagwarantowano przywilej wcześniejszego przejścia na emeryturę, mają być ustanowione emerytury pomostowe, przyznawane przed osiągnięciem wymienionego wieku - 60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn. Na razie jednak nie określono, których grup zawodowych będą dotyczyć emerytury pomostowe - wcześniejsze.

Emerytura na nowych zasadach będzie przyznawana w zasadzie od 2009 r.

Pierwszy filar - to emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypłacana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, finansowana z bieżących składek na ubezpieczenie emerytalne, opłacanych przez osoby czynne zawodowo, podlegające ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu.

Drugi filar - to emerytura, którą ma wypłacać - jeszcze nieistniejący - Zakład Emerytalny, a jej podstawę obliczenia będzie stanowić przekazywana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do Otwartych Funduszy Emerytalnych część składki emerytalnej.

Trzeci filar - to emerytura z dobrowolnych oszczędności, obejmująca wszelkie formy zapobiegliwości, w tym programy emerytalne organizowane przez pracodawców.

Docelowo wszyscy ubezpieczeni będą otrzymywać nową emeryturę z dwóch źródeł: ze zreformowanego systemu emerytalnego z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i z kapitału gromadzonego przez Otwarte Fundusze Emerytalne.

Emerytura dodatkowa z trzeciego filaru to emerytura w zasadzie dla bogatych. Będą ją miały te osoby, które mogą pozwolić sobie na oszczędzanie części uzyskiwanego dochodu z przeznaczeniem wykorzystania ich po przejściu na emeryturę.

Źródłem utrzymania, po osiągnięciu wieku emerytalnego, ma być dla ubezpieczonych, tak jak dotychczas, z wyjątkiem tych bogatych, oszczędzających w trzecim filarze, emerytura z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przyznawana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dla tych, którzy przystąpili do Otwartych Funduszy Emerytalnych, źródłem utrzymania będzie emerytura składająca się z dwóch części: z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i z Zakładu Emerytalnego. Biorąc jednak pod uwagę wysokość składki emerytalnej, mającej finansować te części emerytury (składka emerytalna wynosi 19,52% podstawy wymiaru, a w przypadku jej podziału 7,3% podstawy wymiaru przekazywana jest do Otwartych Funduszy Emerytalnych, w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zostaje 12,22%), emerytura z FUS będzie podstawowym świadczeniem, a emerytura z OFE świadczeniem uzupełniającym.

Nowa emerytura przysługuje ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., z wyjątkiem tych osób, dla których zachowane zostały przywileje przejścia na emeryturę w wieku niższym niż podstawowy wiek emerytalny, i które zechcą skorzystać z dotychczasowych zasad przejścia na emeryturę. Prawo do nowej emerytury uzależnione jest od spełnienia tylko jednego warunku - od osiągnięcia wieku wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Emerytura dla tych osób będzie obliczona według nowych zasad.

Nową emeryturę będą mogły otrzymać także osoby urodzone przed dniem 1 stycznia 1949 r., które osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, jeżeli kontynuowały ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu wymienionego wieku emerytalnego i wystąpiły z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 r., a nowa emerytura będzie dla nich korzystniejsza.

Osobom, które będą przechodzić na emeryturę w latach 2009-2013 i nie skorzystają z dotychczasowej emerytury oraz nie przystąpiły do Otwartych Funduszy Emerytalnych, wysokość emerytury będzie ustalana w części na starych zasadach i w części na nowych - proporcje zależne są od roku, w którym nastąpi przejście na emeryturę. Im późniejszy rok przejścia na emeryturę, tym mniej emerytury dotychczasowej.

Wysokość emerytury dotychczasowej zależna jest od wysokości zarobków danej osoby w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat albo z 20 dowolnie wybranych lat z całego okresu ubezpieczenia, osiąganych przed rokiem, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury, od długości przebytych okresów składkowych i nieskładkowych oraz od kwoty bazowej obowiązującej w dacie przejścia na emeryturę, obliczanej od przeciętnego wynagrodzenia z kwartału poprzedzającego termin ostatniej waloryzacji. Po przyznaniu emerytura podlega waloryzacji, wskaźnikiem waloryzacji określanym corocznie w ustawie budżetowej na dany rok, uzależnionym od wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz częściowo od wzrostu wynagrodzenia.

W okresie od 1 czerwca 2002 r. do terminu kolejnej waloryzacji w 2003 r. (zapewne od 1 czerwca) kwota bazowa wynosi 1775,89 zł.

Dla osoby, która zarabiała dużo i ma maksymalny wskaźnik podstawy wymiaru, obliczony przez porównanie wynagrodzenia danej osoby do przeciętnego wynagrodzenia, wynoszący 250%, podstawa wymiaru wynosi 4439,73 zł (1775,89 zł × 250%). Emerytura dla tej osoby, z 40-letnim okresem składkowym wynosi:
24% kwoty bazowej 1775,89 zł - 426,21 zł,
40 lat × 1,3% × podstawa wymiaru 4439,73 zł - 2308,66 zł
Razem: 2734,87 zł

Z kwoty emerytury potrącona zostanie zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Wysokość nowej emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych będzie zależała od podstawy jej obliczenia oraz od tzw. średniego dalszego trwania życia dla osób w wieku, w jakim przechodzą na emeryturę. Podstawę obliczenia nowej emerytury będzie stanowić zwaloryzowana kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowana w ZUS na koncie ubezpieczonego za okres od 1 stycznia 1999 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa ta, podzielona przez liczbę miesięcy dalszego trwania życia, stanowić będzie kwotę emerytury.

Dla osób, które podlegały ubezpieczeniu przed 1 stycznia 1999 r., podstawa obliczenia nowej emerytury będzie powiększona o zwaloryzowany kapitał początkowy. Kapitał początkowy to w pewnym uproszczeniu należność za zapłacone przed reformą składki ubezpieczeniowe. Kapitał ten, to tak zwana hipotetyczna emerytura, obliczona z uwzględnieniem zasad określonych dla dotychczasowej emerytury, jaką dana osoba dostałaby 1 stycznia 1999 r., pomnożona przez średnie dalsze trwanie życia osoby 62-letniej - wynoszące 209 miesięcy.

Przykładowo, kobieta 40-letnia, mająca bardzo wysokie zarobki, a tym samym maksymalny wskaźnik podstawy wymiaru 250% oraz 15 lat pracy i 5 lat okresów nieskładkowych, otrzymałaby 1 stycznia 1999 r. emeryturę w kwocie 914,06 zł. Jej kapitał początkowy wyniesie 191038,54 zł (914,06 zł × 209 miesięcy).

Kwota ta po zwaloryzowaniu plus składki emerytalne zaewidencjonowane po 1 stycznia 1999 r., również zwaloryzowane, podzielone będą przez średnie dalsze trwanie życia, które ogłaszane jest corocznie przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Dla osoby 60-letniej średnie dalsze trwanie życia według komunikatu z dnia 25.03.1999 r. wynosiło 226,1 miesiąca, a według komunikatu z dnia 25.03.2002 r. wynosi 234,3 miesiąca.

W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych trwa obecnie akcja naliczania kapitału początkowego.

Jaka będzie nowa emerytura trudno obecnie oszacować, głównie z uwagi na to, że nie wiemy jakie kwoty składek emerytalnych będą zapisane na koncie do osiągnięcia wieku 60 czy 65 lat, jakie będzie przewidywane dalsze trwanie życia, i jakie będą waloryzacje kapitału początkowego i składek.

Bardzo istotne jest jednak dla każdego ubezpieczonego, bez względu na to, czy otrzyma dotyczasową, czy nową emeryturę, aby uzyskać środki dowodowe niezbędne do uzyskania emerytury oraz obliczenia jej wysokości. Podstawowym środkiem dowodowym na potwierdzenie przebytych okresów zatrudnienia (składkowych) jest świadectwo pracy, a na potwierdzenie wysokości uzyskiwanego przychodu, podlegającego uwzględnieniu w podstawie wymiaru emerytury, jest zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (druk ZUS Rp7).

A.K.

Dodaj swój komentarz

J.Toborek: mam przyznaną emeryturę górniczą w 1992 roku.Ani razu jej nie pobrałem gdyż peacuję do chwili obecnej.Czy mam prawo do obliczenia nowej wysokości emerytury?Obecne moje zarobki są znacznie wyższe od tych na podstawie których obliczono mi emeryturę w 1992 roku.Proszę o odpowiedż. (2002-12-7)

Dodaj swój komentarz