[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Czego może żądać ZUS?

Do redakcji "Atestu" zwrócił się Czytelnik (list w ramce) z prośbą o wyjaśnienie, jakich dokumentów ma prawo żądać ZUS w związku z ustaleniem prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy. Zdaniem Czytelnika żądanie - poza protokołem powypadkowym - również protokołów z przesłuchań poszkodowanego i świadków (a z takim żądaniem Czytelnik się spotkał), jest nadmiernie wygórowane i nie znajduje odbicia w obowiązujących przepisach.

Wiadomym jest powszechnie, że ZUS to państwo w państwie. Myślę, że należałoby ponownie wrócić do nadmiernych żądań ZUS-u w świetle nowych przepisów powypadkowych. Pomimo dokładnego określenia w przepisach, jakie dokumenty należą się ZUS-owi, to i tak ZUS wymyśla, że należą mu się prócz protokółu wypadku również wszystkie inne dokumenty zebrane przez zespół powypadkowy (również protokóły z przesłuchań poszkodowanego i świadków). ZUS wymyślił za podstawę prawną rozporządzenie RM z 28 lipca 1998 r., które wcale nie upoważnia ZUS-u do takich roszczeń. Panie doktorze Stukowski, bardzo Pana szanuję za ciekawe i mądre artukuły i myślę, że zabierze Pan głos w tej sprawie.

A co mówią przepisy? Od dnia 1 stycznia 2003 r. ZUS ustala prawo do świadczeń i wypłaca je w oparciu o przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673). Aby nie komplikować sprawy, spośród wymienionych w ustawie świadczeń i podmiotów, którym świadczenia przysługują, wybierzmy przypadek najczęściej spotykany: podmiotem jest poszkodowany w wypadku przy pracy pracownik zatrudniony w ramach umowy o pracę, a świadczeniem - przysługujące z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jednorazowe odszkodowanie, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy (przy czym zgodnie z art. 11 ust. 4 - oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji). Do określenia trybu postępowania w tych sprawach ustawodawca upoważnił ministra - nazwijmy go w skrócie, bo jego aktualny tytuł jest bardzo długi - pracy, o czym stanowi art. 11 ust. 5 ustawy: Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu oraz tryb postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku i wypłacaniu jednorazowego odszkodowania, kierując się koniecznością zapewnienia ochrony interesów ubezpieczonego oraz koniecznością przejrzystości i sprawności postępowania w sprawie o jednorazowe odszkodowanie.

W interesującej nas sprawie istotne są także przepisy art. 22 ustawy:

1. Zakład [tj. ZUS] odmawia przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego w przypadku:
1) nieprzedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku¹;
2) nieuznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy;
3) gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne.

2. Odmowa przyznania świadczeń z powodów, o których mowa w ust. 1, następuje w drodze decyzji Zakładu.

3. Jeżeli w protokole powypadkowym lub karcie wypadku są braki formalne, Zakład niezwłocznie zwraca protokół lub kartę wypadku w celu ich uzupełnienia.

Jest to jedyne miejsce w ustawie, gdzie pojawia się pojęcie "protokół powypadkowy". Ustawodawca nie określa, co to za dokument, ale w art. 5 ust. 2 stwierdza, iż ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ ubezpieczony będący pracownikiem (...) następuje w trybie określonym przepisami kodeksu pracy. Przepisy kodeksu pracy nie określają tego trybu bezpośrednio, zawierają natomiast w art. 237 stosowne delegacje:

§ 1. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia: 1) szczegółowe zasady postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania (...)

§ 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wzór protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy zawierający dane dotyczące poszkodowanego, składu zespołu powypadkowego, wypadku i jego skutków, stwierdzenie, że wypadek jest lub nie jest wypadkiem przy pracy, oraz wnioski i zalecane środki profilaktyczne, a także pouczenie dla stron postępowania powypadkowego.

Na podstawie przepisów wydanego na tej podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania... (Dz.U. nr 115, poz. 744), ustalający okoliczności i przyczyny wypadku zespół powypadkowy ma m.in. następujące obowiązki (wymieniam tylko te, które są istotne w interesującej nas sprawie dokumentacji):

- przesłuchanie poszkodowanego i świadków wypadku (przy czym należy uprzedzić świadków - ale nie poszkodowanego - o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań);

- zasięgnięcie opinii lekarza, w szczególności lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami, oraz w razie potrzeby innych specjalistów;

- wykorzystanie materiałów zebranych przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli te materiały zostaną mu udostępnione;

- dołączenie do protokołu powypadkowego protokołów przesłuchania świadków, a także innych dokumentów zebranych w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, np. pisemnej opinii lekarza, pisemnej opinii innych specjalistów, szkiców lub fotografii miejsca wypadku, zdania odrębnego członka zespołu oraz uwag i zastrzeżeń (jeśli zostały zgłoszone) złożonych przez poszkodowanego lub członków rodziny. Z § 15 rozporządzenia wynika, że dodatkowe dokumenty nie są częścią protokołu powypadkowego lecz "pozostałą dokumentacją".

Drugi akt wykonawczy do kp - rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 października 1998 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 128, poz. 849) ustalił zawartość protokołu, w tym - w zakresie danych o poszkodowanym - podstawowe dane osobowe oraz nazwę stanowiska pracy i kod zawodu, a w zakresie wypadku - jego datę, kto i kiedy zgłosił, rodzaj wypadku, opis okoliczności i przyczyn, skutki wypadku, stwierdzenie, czy zdarzenie jest czy nie jest wypadkiem przy pracy, jakich przepisów prawa pracy nie przestrzega pracodawca (o ile miało to miejsce), a także czy nie zachodzą okoliczności wyłączające prawo poszkodowanego do świadczeń (działanie umyślne, rażące niedbalstwo, stan nietrzeźwości).

A jakie dokumenty należy dostarczyć do ZUS-u - określają przepisy §§ 1-3 wydanego na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy "wypadkowej" rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz.U. nr 234, poz. 1974):

§ 1. 1. Wniosek o jednorazowe odszkodowanie, zwany dalej "wnioskiem", do płatnika składek składa ubezpieczony lub uprawniony członek rodziny, o którym mowa w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. 2. Wniosek zawiera następujące dane identyfikacyjne:
1) płatnika składek: numery NIP i REGON, a w przypadku gdy płatnikowi nie nadano obu tych numerów lub jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu;
2) ubezpieczonego: numery PESEL i NIP, a w przypadku gdy ubezpieczony nie posiada tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego albo paszportu.

§ 2. Płatnik składek, po otrzymaniu wniosku, kompletuje dokumentację niezbędną do ustalenia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego, spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, w szczególności:
1) protokół powypadkowy;
2) prawomocny wyrok sądu pracy;
3) kartę wypadku;
4) decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej;
5) zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką znajduje się ubezpieczony;
6) odpis aktu zgonu - w przypadku zgonu osoby, która uległa wypadkowi

§ 3. Płatnik składek, po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez ubezpieczonego, przekazuje wniosek wraz ze skompletowaną dokumentacją, o której mowa w § 2, terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "Zakładem", właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego, w celu skierowania ubezpieczonego na badanie przeprowadzane przez lekarza orzecznika Zakładu. A zatem w naszym przykładowym prostym przypadku wymogi przepisów odnośnie do składanej do ZUS-u dokumentacji są równie proste, bo po zakończeniu leczenia i rehabilitacji płatnik składek, czyli pracodawca, jest obowiązany złożyć tylko:
- wniosek poszkodowanego skierowany do płatnika składek (swoją drogą ciekawe, dlaczego do niego, a nie do płatnika świadczeń, czyli ZUS-u?) zawierający dane identyfikacyjne płatnika składek i ubezpieczonego (czyli pracodawcy i pracownika);
- protokół powypadkowy;
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia².

(O tym czego, dowiedziałem się osobiście w placówkach ZUS, napiszę w następnym numerze.)

dr Aleksander Stukowski

¹ Kartę wypadku sporządza się w celu udokumentowania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy - chodzi tu o podmioty inne niż pracownicy zatrudnieni w ramach umowy o pracę.

² Wystawia się je na "urzędowym" ZUS-owskim formularzu N-9 - "Zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego wydane przez lekarza prowadzącego leczenie".

Dodaj swój komentarz

BEHAPERT: Poszkodowany to nie kto inny jak swiadek we własnej(2003-11-18)

Spec: ZUS może i powinien żądać zresztą slusznie orginału protokołu(2003-11-19)

behapert: Dokumentacja powyppadkowa w oryginałach przekazywana była i jest do(2003-11-20)

Praktyk: Luki w zasadzie nie ma, ponieważ jedyny przepis, regulujący(2003-11-25)

nadgorliwy: Jesli przekazuje się komukolwiek sporządzoną dokumentację w której jako(2003-11-26)

Praktyk: Tylko protokóły przesłuchań... nie są załącznikami do protokółu powypadkowego(2003-11-26)

Bolo: Mam takie pytanie do Spec. ZUS. Do kogo zwrócić(2003-11-28)

Dariusz P: Pragnę odnieść się do komentarza BEHAPERT z dnia 18.11.2003(2003-11-28)

TERMINATOR: Przepisy prawne dot.samej formy przesłuchań,w tym poszkodowanego jak również(2003-11-29)

Błędny Rybak: Szanowni Dyskutanci. A co powiecie o ZUSie (nie powiem(2003-11-29)

Z. S. Rzeszów: Co Państwo na to? Przytaczam fragment pisma ZUS cytat:(2003-12-1)

Dariusz P.: Przepraszam moich oponentów ale w kwestii odpowiedzialności poszkodowanego za(2003-12-2)

Barbara: Czytam Państwa wypowiedzi i juz z tego wszystkiego zagubiłam(2003-12-2)

Barbara: A ZUS zajął odmienne stanowisko wydając decyzję nie uznającą(2003-12-2)

Kama: Woitam Pozwole i ja dorzucić coś na temat ZUS(2003-12-2)

Kama: Witam Pozwole sobie napisać na temat świeżo wyszkolonych pracowników(2003-12-2)

Kama: ciąg dalszy do Kamy. Zaniemówiłam byłam zszokowany jak ta(2003-12-2)

jack: Mamy okres sprawozdawczy Z-10 , czy nie macie(2005-01-26)

spider2000: Wyobraście sobie koledzy że właśnie po raz pierwszy ZUS(2005-02-01)

Zenon: Wprawdzie nie na temat,ale uprzedzam że jest nowa(2005-02-01)

behapert: Nową kartę można znależc w rozporz.MGiP dz.u. nr(2005-02-02)

MM: Karta statystyczna dostępna jest na stronie www.wypadek.pl w dziale(2005-02-02)

Zenon: Dzięki,faktycznie jest na w.w. stronach-nie zaglądałem ponieważ otrzymałem z(2005-02-02)

Ewa Łukawska: Co mam zrobić po zebraniu dokumentów? I gdzie wysłać? Do jednostki ZUS odpowiedniej dla zakładu pracy? Do jakiegoś konkretnego działu? I co muszę napisać? Czy jest jakiś wzór wniosku do ZUS o udzielenie świadczenia? (2005-02-25)

MARCIN: to wszystko tak mądrze wygląda w ustawach i przepisach ale życie jest inne.Dwa tygodnie temu uległem wypadkowi podczas pracy,kolega przypadkowo(przez nieuwage lub nieostrożność)wjeżdżając widlakiem w palete w celu załadunku tej palety z towarem(niestety nie moge napisać z jakim,ponieważ musiałem przy podjęciu pracy podpisać klauzule o tajemnicy firmowej pod grożbą konsekwencji utraty pracy i kary finansowej) na samochód "puknąl"ją i wywrócił na moją nogę(ponad 200 kg)co spowodowało u mnie złamanie kości śródstopia.Do dnia dzisiejszego nie ma sporządzonego protokołu wypadkowego a ja nie wiem co mam robić,jakie podjąć kroki i gdzie,aby uzyskać póżniej odszkodowanie i aby zakład pracy mnie nie"wykiwał".Dodam że pracuje w tym zakładzie legalnie od półtora miesiąca a wypadek miał miejsce po ok.40 dniach pracy(o ile to wogóle jast istotne).Jeśli ktoś może mi podpowiedzieć co robić to proszę o pomoc. (2005-03-20)

deem: Do Marcina. Widzę tu wiele niejasnosci! Marcinie nie wiem czy zgłosiłes wypadek pracodawcy? Powinieneś to zrobić oficjalnie i na pismie! Zakład ma sporo czasu (14 dni a niekiedy wiecej) na sporządzenie protokołu i zapoznanie Ciebie z nim przed zatwierdzeniem. Zawsze możesz sie zapytać czy protokół jest sporządzany! Nigdy na to nie jest za późno! Poza tym możesz zgłosić sprawe do do PIP ponieważ zakład wie, że uległeś wypadkowi i powinieneś być niezwłocznie na tę okolicznosc przesłuchany ! (2005-03-21)

garry: Minęły dwa lata od opublikowania artykułu. Co się zmieniło ? NIC !!! (2005-10-21)

piter: Nie łudź się !!! Towarzystwo zaglądające na to forum zajete jest ich zdaniem ważniejszymi sprawami. (2005-10-22)

xxxx: Święte słowa !!! A ZUS swoje. Nie uznano wypadku, mimo, że zespół powypadkowy zdarzenie uznał za wypadek przy pracy !!! (2005-10-25)

jola: P. Stukowski !!! Nic się nie zmieniło. Może warto wrócić do problemu nie uznawania wypadków przez ZUS ? (2005-12-06)

barbara 0509: jakie świadczenie przysługuje osobie która miała wypadek przy pracy ale będzie ożeknięta wina pracownika za spowodowanie tego wypadku chodzi mi głównie o świdczenia zus (2007-12-07)

zbych: Zlodziejski ZUs Niekompetencja BHP. CYganstwo .Lapownictwo> oraz wykorzystywanie niewiedzy poszkodowanego!!! -- !to grzechy glowne--wszystkich przestwicieli -do spraw poszkodowanych-nieszczesliwych obywateli.Treba sie tym zajac--kto to zrobi////////// (2008-03-21)

Wojtek: Z mojego doświadczenia - ZUS oddział w Sosnowcu pominął procedurę złożenia wniosku do pracodawcy i sam przyjął dokumentację, bez pośrednictwa płatnika - czyżby liberalizacja przepisów? (2011-06-15)

Dodaj swój komentarz