|
Kierunek bhp
- to nie wystarczy
Powszechnie znane dane statystyczne mówią, że ponad 53% wypadków spowodowanych jest przez nieprawidłowe zachowanie pracownika, a tylko 12% przez czynnik materialny. Przeczy to koncepcji kształcenia - przekonaniu, że dobry behapowiec to przede wszystkim inżynier.
Zygmunt Niczyporuk
Rys. Sabina Antoniszczak
Nowelizacja rozporządzenia o służbie bhp spowodowała duże zainteresowanie studiami bhp. Zamieszczony w nr 2/2006 ATESTU wykaz uczelni prowadzących studia w zakresie bhp jest imponujący. Czasami zastanawiam się, jak to jest możliwe, i jak długo to potrwa. Artykuł "Behapowiec co najmniej docentem" (ATEST 6/2005) mimo swojej sarkastycznej wymowy wcale nie jest śmieszny. Czasy, w których obowiązywało hasło "nie matura lecz chęć szczera zrobi z ciebie oficera" (behapowca) należą do przeszłości. Jednak wcześniejszy łatwy dostęp do zawodu pracownika służby bhp spowodował jego deprecjację. Niewielu ludzi ze stopniami i tytułami naukowymi wpisuje w swój zakres zainteresowań bezpieczeństwo i higienę pracy. W bazie danych "Nauka polska" (http://bazy.opi.org.pl/), która zawiera katalog ludzi nauki (około 90 000 nazwisk) znalazłem 16 takich osób, łącznie z emerytami i osobami już nieżyjącymi. Z tego 6 osób reprezentowało Politechnikę Śląską, 3 - CIOP. Nie traktuję tego jako przypadek, tylko wyraźny sygnał o różnorodności zainteresowań i specjalności osób pretendujących obecnie do wyrażania poglądów i opinii w sprawach bhp. Na bhp znają się wszyscy, począwszy od polonistów, a skończywszy na absolwentach studiów inżynierskich. Gorąca dyskusja prowadzona na łamach ATESTU i szeroka oferta studiów jest tego najlepszym dowodem.
Jakie wykształcenie?
Mimo szerokiej oferty edukacyjnej, brakuje wciąż odpowiedzi na pytanie: jakie wykształcenie powinien mieć pracownik służby bhp?
Zakres działania służby bhp jest dość szeroki - 22 zadania wymieniono w rozporządzeniu RM z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 109, poz. 704 ze zm.). Jednak dokładna ich analiza wskazuje, że tylko w części dotyczą one wyłącznie tej służby. W pozostałych działaniach służba bhp współpracuje z innymi osobami lub jednostkami. Przygotowując standardy nauczania, należy zapewnić takie treści programowe, które umożliwią wykonywanie wszystkich obowiązków pracownika służby bhp.
W procesie nauczania należy przekazać wiedzę i umiejętności z następujących obszarów:
1. Prawo pracy i inne akty prawne bhp.
2. Metody oceny i zwalczania zagrożeń.
3. Organizacja pracy służby bhp.
4. Higiena przemysłowa.
5. Ergonomia.
6. Zarządzanie i organizacja pracy.
7. Środki ochrony osobistej i zbiorowej.
8. Metody badania wypadków i chorób zawodowych.
9. Metody oceny ryzyka zawodowego.
10. Podstawy metrologii.
11. Ochrona środowiska.
12. Elementy psychologii i socjologii pracy.
13. Metody i techniki szkolenia.
14. Promocja zdrowia i bezpieczeństwa.
Wykaz tych przedmiotów nie jest pełny, ponieważ otwartym problemem są zagadnienia techniczne. Często mówi się, że behapowcem może być tylko inżynier. Nie podlega dyskusji, że znajomość podstaw inżynierii wytwarzania lub eksploatacji środków technicznych jest konieczna. Dlatego do podanej powyżej listy należałoby dołączyć takie przedmioty, jak:
15. Materiałoznawstwo.
16. Technika wytwarzania.
17. Podstawy technologii chemicznej.
Każdy standard kształcenia zawiera dla danego kierunku zbiór tzw. "przedmiotów podstawowych". Jeżeli prowadzone są studia, w wyniku których uzyskuje się tytuł inżyniera, to podstawowym kryterium w procesie nauczania jest przeznaczenie co najmniej 50% godzin dydaktycznych na przedmioty techniczne w formie wykładu, laboratoriów, ćwiczeń lub projektu. Kryterium to jest ściśle przestrzegane przez Państwową Komisję Akredytacyjną. Dlatego wiele uczelni ma problem z ich spełnieniem, zwłaszcza na takich kierunkach, jak zarządzanie i inżynieria produkcji. Z drugiej strony, istnieje naturalna skłonność do wprowadzania do programów studiów przedmiotów, będących obszarem zainteresowania kadry dydaktycznej danej uczelni. Uwarunkowania te powodują, że obecnie pod pojęciem "specjalność bhp" mogą być i są przekazywane różne treści merytoryczne.
Jednak, jeżeli uczelnia chce kształcić behapowców, to w pierwszej kolejności musi nauczyć ich wykonywania zawodu, a więc realizowania zadań służby bhp. Pogląd ten nie dla wszystkich jest przekonujący i dlatego chętnie tworzone są specjalności z pogranicza bhp i techniki zwalczania zagrożeń. Łączy się w nich np. zadania służby bhp z obowiązkami konstruktorów oraz producentów maszyn i innych urządzeń technicznych. Trzeba te rzeczy rozdzielić i powołać dwa kierunki nauczania: bezpieczeństwo i higiena pracy oraz inżynieria bezpieczeństwa (patrz wykres).
Dwa kierunki
Na kierunku inżynieria bezpieczeństwa przyszli inżynierowie, pracownicy biur projektowych i fabryk będą uczyć się jak konstruować bezpieczne środki techniczne - zgodnie z wymaganiami m.in. art. 215 kodeksu pracy.
Natomiast kierunek bezpieczeństwo i higiena pracy przeznaczony byłby dla przyszłych pracowników służby bhp.
Studia podyplomowe miałyby za zadanie uzupełnienie wiedzy szczegółowej, dotyczącej konkretnych zagadnień. Można również rozpatrywać możliwość studiowania kierunku inżynieria bezpieczeństwa i następnie wyrównywania różnic programowych dla kierunku bhp - lub odwrotnie.
Pierwszym krokiem jest opracowanie standardów nauczania dla proponowanych kierunków. Wiem, że proces tworzenia standardu nauczania dla kierunku bhp jest zaawansowany. Myślę, że dla kierunku inżynieria bezpieczeństwa jest również możliwy, ale chyba trudniejszy. Wyodrębnienie kierunku bhp oznacza ograniczenia dla kierunku inżynieria bezpieczeństwa. Treści programowe nie mogą się powtarzać. Można tutaj skorzystać z przykładu kierunków ochrona środowiska i inżynieria środowiska.
Uporządkowanie problematyki kształcenia na poziomie wyższym obniżyłoby stopień nieuzasadnionych emocji towarzyszących dyskusjom na ten temat. Każdy zawód jest ważny, a o skuteczności jego wykonywania świadczą na ogół osiągane wyniki. Twierdzę, że stworzenie kierunku inżynieria bezpieczeństwa byłoby dobrze przyjęte przez pracowników naukowych politechnik, ponieważ już obecnie niektórzy z nich deklarują takie zainteresowania, a dorobek naukowy wielu z nich ma więcej wspólnego z inżynierią niż z bhp. 
Prof. Zygmunt Niczyporuk
Kierownik Katedry Zarządzania Środowiskiem i Bezpieczeństwem
w Politechnice Śląskiej
Dodaj swój komentarz
behapert: najlepszym rozwiązaniem problemu byłoby wprowadzenie inżynierskich studiów stacjonarnych, wieczorowych(2006-06-26)
inż.bhp: Szanowny Panie Profesorze, z uwagą śledzę pana arykuły i(2006-06-26)
Niczyporuk: Zanim odpowiem na Pana komentarz, bardzo proszę o podanie(2006-06-27)
inż.bhp: Witam Pana Profesora,ukończyłem studia na kierunku inżynieria środowiska w(2006-06-27)
Niczyporuk: Proszę o zapoznanie się ze standardami kształcenia dla inżynieri(2006-06-27)
obserwator: Zapoznałem się z tym standardem. Jest 2400 godzin. Program(2006-06-27)
inż. bhp: Witam Pana Profesora, znam te standardy ale miałem to(2006-06-28)
obserwator: Widać, z wypowiedzi że nailepiej by było żeby inżynier(2006-06-28)
inż.bhp: Tak Obserwator, ty nasz świetą rację, jeżeli to ma(2006-06-28)
Mariusz: Moim zdaniem to zależy od profilu firmy w jakiej(2006-06-28)
Niczyporuk: Do inż.inżynierii środowiska. Szanowny Panie jest typowym przedstawicielem coraz(2006-06-28)
obserwator: Wnioski Pana profesora sa słuszne i nie do podważenia.(2006-06-28)
inż.bhp: Szanowny Panie Profesorze, celem mojej duskusji nie jest(2006-06-28)
Niczyporuk: To prawda, że BHP jest zbiorem różnych dziedzin nauki.(2006-06-28)
Mariusz: witam Wiem, że nie lubicie ludzi po podyplomówkach ;-),(2006-06-29)
Mariusz: (2006-06-29)
Mariusz: Witam Proszę Państwa o zapoznanie się z moim postem(2006-06-29)
Mariusz: Ucięło mi poprzedni wpis więc piszę jeszcze raz: wiem,(2006-06-29)
obserwator: Mamy ustrój demokratyczny i każdy wybiera szkołę uczelnie jaką(2006-06-29)
obserwator: Kierunki studiów określone zostały w załączniku do rozporzadzenia Ministra(2006-06-29)
Niczyporuk: Od ponad 10-lat prowadzę studia podyplomowe z zakresu BHP.(2006-06-29)
obserwator: Panie profesorze w zależności od przygotowania - wykształcenia słuchaczy(2006-06-29)
Niczyporuk: Wizja, która przedstawiłem w artykule Atest 5/2005 (Nie ma(2006-06-29)
Mariusz: a co za tym idzie powracamy do punktu wyjścia(2006-06-30)
Student: O jakim wykształceniu mówisz(2006-06-30)
Mariusz: podyplomówkę się robi po studiach, a do zrobienia kursu(2006-06-30)
Adam : Sprawa jest bardzo prosta. Studia podyplomowe powinny być elementem(2006-06-30)
NORMALNY OBYWATEL: Nie tak dawno inspektorzy pracy i inspektorzy bhp mieli(2006-06-30)
student: Ile tych do łopatr teraz potrzeba ? To co(2006-06-30)
Agnes: Jestem pielęgniarką w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy w Dziale(2006-07-07)
jan: Agnes, z całym szacunkiem może byś wybrała inne studia(2006-07-07)
Agnes: Ale, chcę zarabiać więcej niż(2006-07-07)
obserwator: Ukazał sie Dziennik Ustaw Nr 121 z dnia 7(2006-07-07)
Mariusz: widzę, że nadal jest jazda na ludzi po podyplomówkach,(2006-07-10)
obserwator: Szanowny Kolego nie ma żadnej jazdy tylko w świetle(2006-07-10)
Mariusz: w każdym zawodzie nabywa się praktykę, kolega obserwator jak(2006-07-11)
Agnes: Może kolega Mariusz odpowie mi na pytanie : w(2006-07-11)
anawira: O rany!!!!Im dłużej to czytam, tym bardziej się zastanawiam, o co chodzi???? We wszystkich zawodach jest tak, że pracują w nich ludzie, którzy wcześniej np. zajmowali się czymś innym. Wybaczcie ale "bhp-owiec" to nie pilot odrzutowca. Znam ludzi po podyplomówkach, którzy wiedzą więcej niż niejeden spec od bhp. Kto zna swoją wartość zawsze znajdzie miejsce na rynku i nie ma się czego bać. Zawsze znajdą się firmy, które skorzystają z usług tych super fachowców, którzy toczą bezsensowne spory o program nauczania na studiach i tych, którzy mają podyplomówkę, wiedzę, doświadczenie, potrafią i chcą się uczyć i zarabiać pieniądze w bhp!!! (2006-07-12)
Zbyszek: Przeczytałem z uwagą Wasze komentarze i bardzo mocno się zastanawiam dlaczego tak bardzo trzymacie się tych studiów kierunkowych. Moim bardzo skromnym zdaniem o nadawaniu kwalifikacji dla pracowników służby bhp powinna zająć się instytucja wyłoniona z pośród wybitnych głów bhp, która w drodze egzaminu stwierdzi czy pracownik naszej służby spełnia kryteria dla specjalisty, głównego specjalisty, czy tylko dla inspektora.Oczywiście zaliczenie w poczet tej zaszczytnej służby musi mieć jakąś podstawę, czyli minimum ukończone technikum bhp. Pozdrawiam serdecznie: behapowiec bez matury. (2006-10-24)
artur: ja jestem po szkole policealnej o profilu technik bhp i co mam z tego. ukończyłem ją i co gdzie mam iść na studia? (2007-01-20)
ania: skończyłam właśnie technika bhp i co mam po nim robić do cholery sama nie wiem. (2007-03-09)
yatka: a ja nie chce byc behapowcem! A jestem, bo w 2001 dolozono mi to do zakresu obowiazkow (70 osob w zakladzie) mam prace, ktora lubie i naprawde mam co robic.Nie mam z tego tytulu dodatku, nigdy tez nie dostalam dodatkowej gratyfikacji czy wiekszej podwyzki a tak naprawde mam o wiele wiecej obowiazkow niz pozostale osoby ze mna pracujace. Przeszlam tylko kurs BHP ale zgodnie z przepisami moge, majac tylko takie przygotowanie co przypuszczam wszyscy wiecie, pelnic ten obowiazek az do 2013 roku! Moze jednak istnieje jakas mozliwosc, jakas regulacja prawna i moge zrezygnowac? (2007-10-23)
nie bhp: szanowni koledzy szukam studi inż. lub mgr BHP na państwowej uczelni proszę o pomoc jak wiecie gdzie się znajduja prywatne mnie nie interesują. (2008-02-17)
Bożydar: zapraszam na Politechnikę Łódzką w sprawie "nie bhp`owca", jeżeli ktoś ma zdanie o tej uczelni to proszę o komentarz, najbardziej by mnie interesowało czy ktoś się już spotkał z BHP`owcem z Politechniki Łódzkiej i jakie ma doświadczenia z tym związane. Aha dodam że po tych studiach dostaje się tytuł mgr inż. i tak jak to wyżej zapisano mamy ponad 50% zajęć z przedmiotów technicznych ;] Pozdrawiam (2008-02-20)
fiedzia: czy wystarczy tylko studjum do sprawowania pracy BHP? (2008-04-22)
Kam: Dzień Dobry...pisze bo nie jestem zbyt dobrze poinformowana....szukam w internecie studiów I stopnia BHP i nie wiem gdzie co i jak...gdyby kots mógł mi bardziej przyblizyc warunki to byłabym wdzieczna (2010-01-14)
technik BHP: Sadze ze problem nie tkwi w tym czy jestes BHP'owcem po polonistyce, biologii, czy inżynierii środowiska. Rzecz jest w poziomie studiów podyplomowych. Idealnym rozwiązaniem (pomijam temat studiów I stopnia o kierunku bhp) byłoby ustalenie standardu i podwyzszenie poziomu krztałecenia na studiach podyplomowych. W przypadku absolwentów studiów NIEinżynierskich uzupełnienie treści krztałcenia o takie przedmioty jak materiałoznawstwo czy technika wytwarzania. (2014-11-09)
Dodaj swój komentarz
| 
#AtestOchronaPracy
Atest na LinkedIn
Kanał ATESTU