[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Bezpieczeństwo i higiena pracy w pracach podwodnych
część 1

W świadomości większości z nas nurkowanie stanowi przede wszystkim hobby, dzięki któremu możemy poznać uroki głębin, ujrzeć piękno podwodnego świata mórz, jezior i rzek. Jednak środowisko wodne to także przestrzeń, w której wykonywane są różnorodne prace. Praca nurka scharakteryzowana jest jako ciężka, gdyż wymaga bardzo dobrego stanu zdrowia, a zwłaszcza wysokiej sprawności układu krążenia, układu kostno-stawowego i mięśniowego oraz układu oddechowego i narządu wzroku. Ponadto często odbywa się z dala od ludzi mogących udzielić pomocy i przy braku środków komunikacji, dlatego szczególnie osoby wykonujące prace podwodne powinny posiadać dużą odporność emocjonalną, umiejętność pracy w warunkach izolacji społecznej, dużą sprawność motoryczną i percepcyjną.

Ciągły rozwój gospodarki i technologii powoduje, że możliwe jest wykonywanie szerokiego zakresu prac podwodnych przez firmy specjalizujące się w tej dziedzinie. Zaliczyć do nich możemy m.in.:

- układanie pod wodą kabli energetycznych i rurociągów,

- zabezpieczenie antykorozyjne podwodnych konstrukcji stalowych,

- inspekcje i naprawy kadłubów jednostek pływających,

- prace murowe,

- cięcie i wiercenie konstrukcji stalowych,

- odmulanie i pogłębianie zbiorników wodnych,

- prace poszukiwawcze i wydobywcze (zatopione samochody, wraki statków, przęsła mostowe, ofiary utonięć),

- przeglądy i ekspertyzy konstrukcji i urządzeń podwodnych,

- montaże i demontaże konstrukcji pod wodą,

- przeglądy oraz naprawy kanałów i kolektorów ściekowych,

- oczyszczanie kąpielisk, instalowanie i przeglądy pomostów,

- betonowanie podwodne, umacnianie dna i uszczelnianie ścianek,

- wykonanie i weryfikacja map batymetrycznych zbiorników wodnych,

- ocenę techniczną stanu zagrożenia konstrukcji nośnych (np. filary mostów),

- prace w zbiornikach oczyszczalni ścieków,

- prace w zbiornikach zamkniętych, w środowisku zanieczyszczonym, w cieczach agresywnych i niebezpiecznych.

Prace podwodne wykonywane są przez osoby zatrudnione na następujących stanowiskach:

- nurek III klasy - dyplom uprawnia do wykonywania prac podwodnych na małych głębokościach;

- nurek II klasy - dyplom uprawnia do wykonywania prac podwodnych na średnich i małych głębokościach;

- nurek I klasy - dyplom uprawnia do wykonywania głębinowych prac podwodnych oraz prac podwodnych na średnich i małych głębokościach;

- nurek saturowany - dyplom uprawnia do wykonywania bez ograniczeń wszystkich rodzajów prac podwodnych;

- kierownik prac podwodnych II klasy - dyplom uprawnia do kierowania pracami podwodnymi na średnich i małych głębokościach;

- kierownik prac podwodnych I klasy - dyplom uprawnia do kierowania bez ograniczeń wszystkimi rodzajami prac podwodnych;

- operator systemów nurkowych - świadectwo operatora systemów nurkowych uprawnia do obsługiwania zainstalowanych w bazie prac podwodnych urządzeń i wyposażenia technicznego.

Najważniejsze pojęcia:

- nurek - osoba wykonującą prace pod powierzchnią wody w sprzęcie nurkowym albo pozostająca w warunkach sztucznie wytworzonego podwyższonego ciśnienia atmosferycznego;

- czynnik oddechowy - stosowane do oddychania sprężone powietrze atmosferyczne, tlen lub mieszanina oddechowa;

- kompresja - kontrolowany proces wzrostu ciśnienia oddziałującego na organizm nurka, prowadzony zgodnie z procedurą prac podwodnych;

- dekompresja - kontrolowany proces obniżania ciśnienia oddziałującego na organizm nurka, prowadzony zgodnie z procedurą prac podwodnych;

- komora dekompresyjna - zbiornik ciśnieniowy o konstrukcji i wyposażeniu umożliwiającym prowadzenie pod opieką lekarza kompresji i dekompresji nurków;

- komora hiperbaryczna - zbiornik ciśnieniowy o konstrukcji i wyposażeniu umożliwiającym przebywanie w nim nurków w warunkach sztucznie wytworzonego podwyższonego ciśnienia atmosferycznego w czasie prowadzenia długotrwałych lub głębinowych prac podwodnych albo w celu przeprowadzania dekompresji;

- długotrwałe prace podwodne - prace podwodne, których czas trwania przekracza 8 godzin, polegające na jednorazowym, ciągłym pozostawaniu nurka pod wpływem podwyższonego ciśnienia w czasie wykonywania prac pod powierzchnią wody i w czasie przebywania na powierzchni w komorze hiperbarycznej;

- prace podwodne na małych głębokościach - prace prowadzone pod powierzchnią wody na głębokości do 20 m;

- prace podwodne na średnich głębokościach - prace prowadzone pod powierzchnią wody na głębokości od 20 m do 50 m;

- głębinowe prace podwodne - prace prowadzone pod powierzchnią wody na głębokości większej niż 50 m;

- prace podwodne wykonywane w trudnych warunkach- czynności wykonywane pod powierzchnią wody w nocy, w czasie opadów atmosferycznych, przy temperaturze powietrza lub wody niższej niż 4°C, przy temperaturze powietrza wyższej niż 25°C, temperaturze wody wyższej niż 35°C, gdy widzialność w toni wodnej jest mniejsza niż 1 m, przy prędkości prądu wody większej niż 0,5 m/s i w akwenach górskich położonych powyżej 300 m nad poziomem morza;

- szczególnie niebezpieczne prace podwodne - czynności wykonywane pod powierzchnią wody z zastosowaniem materiałów wybuchowych lub pirotechnicznych, przy skażeniu substancjami niebezpiecznymi lub stwarzającymi zagrożenie albo ich mieszaninami niebezpiecznymi lub stwarzającymi zagrożenie, przy cięciu i spawaniu metali, przy użyciu urządzeń hydraulicznych i pneumatycznych, przy poszukiwaniu, przenoszeniu i rozbrajaniu min lub amunicji, a także przy prowadzeniu prób nowego sprzętu nurkowego lub sprawdzaniu nowych technologii prac podwodnych;

- procedura prac podwodnych - sposób postępowania przy wykonywaniu prac podwodnych, określający kolejność wykonywanych czynności, rodzaj sprzętu nurkowego, głębokość zanurzania, rodzaj i czas dekompresji, dopuszczalny czas pracy i przebywania w warunkach podwyższonego ciśnienia, długość przerw pomiędzy kolejnymi zanurzeniami, zasady asekuracji, łączności i postępowania w przypadku awarii lub wystąpienia objawów choroby dekompresyjnej;

- sprzęt nurkowy - wyposażenie i urządzenia techniczne nakładane bezpośrednio na ciało nurka, składające się z aparatu oddechowego lub innego urządzenia doprowadzającego czynnik oddechowy, skafandra, środków ochrony głowy, odzieży ocieplonej i ochronnej, butów lub płetw, kompensatorów pływalności, pasów nośnych, stelaża, liny sygnałowej, noża, narzędzi oraz wyposażenia dodatkowego.

POROZUMIEWANIE SIĘ POD WODĄ
Znaczenie sygnału	Opis sygnału	Ilustracja
OK Wszystko w porządku	Ręka podniesiona pionowo, połączone ze sobą kciuk i palec wskazujący dłoni tworzą literę "O", a pozostałe trzy palce dłoni wyprostowane przylegają do siebie
WSZYSTKO W PORZĄDKU (Sygnał przekazywany latarką na małą odległość w warunkach złej widoczności)	Oświetlony latarką przez nurka sygnał OK, wykonany jedną z dłoni
WSZYSTKO W PORZĄDKU (Sygnał przekazywany latarką na dalszą odległość w warunkach złej widoczności)	Koła kilkakrotnie zataczane światłem latarki, wykonywane w prawą stronę
NIE ROZUMIEM, O CO CHODZI	Ręka podniesiona pionowo, palce kilkakrotnie otwierają i zamykają dłoń, tworząc z palców stożek przy zamykaniu dłoni
COŚ JEST NIE W PORZĄDKU	Dłoń wewnętrzną stroną skierowana do dołu, z szeroko rozwartymi palcami, wykonuje poziome ruchy
COŚ JEST NIE W PORZĄDKU (Sygnał przekazywany latarką w warunkach złej widoczności)	Pionowe ruchy światłem latarki
NIEBEZPIECZEŃSTWO Na pomoc	Podniesiona pionowo ręka wykonuje na przemian ruchy od powierzchni wody do pionu
PŁYŃ DO GÓRY	Zamknięta dłoń z podniesionym do góry kciukiem wskazuje kierunek ruchu do góry
PŁYŃ DO DOŁU	Zamknięta dłoń z opuszczonym do dołu kciukiem wskazuje kierunek ruchu do dołu
STOP Nakaz zatrzymania wykonywanej czynności	Prawa ręka skierowana do góry, z wewnętrzną stroną dłoni skierowaną do przodu
BRAK POWIETRZA	Prawa ręka zgięta w łokciu i podniesiona na wysokość ust, wewnętrzną stroną otwartej dłoni wykonuje pionowe ruchy
ZUŻYŁEM POŁOWĘ ZAPASU POWIETRZA	Dwie dłonie z wyprostowanymi palcami tworzące literę "T"
MAM ZAWROTY GŁOWY	Podniesiona dłoń, skierowana wewnętrzną stroną do przodu, z dwoma wyprostowanymi palcami i kciukiem zaciskającym pozostałe dwa palce, wykonuje na wysokości głowy powolne ruchy okrężne
WSKAZANIE KIERUNKU	Prawa ręka wyprostowana i podniesiona na wysokość barku dłonią wskazuje kierunek, w przerwie jest zginana i dłoń jest podnoszona do góry, w kierunku głowy
WSKAZANIE OSOBY SYGNALIZUJĄCEGO	Prawa ręka zgięta w łokciu, z dłonią zwróconą wewnętrzną stroną do sygnalizującego, palcem wskazującym wskazuje sygnalizującego
WSKAZANIE INNEJ OSOBY ALBO PRZEDMIOTU	Prawa ręka wyciągnięta poziomo, z dłonią zwróconą wewnętrzną stroną do dołu, palcem wskazującym wskazuje kierunek
NAKAZ ZBIÓRKI	Wyprostowane ramiona wykonują przemiennie ruchy z zewnątrz do wewnątrz i wskazującymi palcami dłoni wskazują miejsce zbiórki przed sygnalizującym
ZAWIĄŻ Przymocuj	Wyciągnięte poziomo przedramiona z dłońmi rąk zaciśniętymi w pięść wykonują kilkakrotnie ruchy od i do siebie, jednocześnie zataczając elipsę lub koło
ZAPRZECZENIE Nie	Podniesione przedramię nurka na wysokości piersi wykonuje kilkakrotnie ruchy tworzące literę "V"
NAKAZ PRZYSPIESZENIA WYKONYWANEJ CZYNNOŚCI	Prawa ręka zgięta w łokciu, otwartą dłonią wykonuje szybko ruch okrężny
NAKAZ SPOWOLNIENIA WYKONYWANEJ CZYNNOŚCI	Prawa ręka zgięta w łokciu, wewnętrzną stroną otwartej dłoni wykonuje powolne ruchy w kierunku od i do siebie

Bezpieczeństwo w trakcie wykonywania prac podwodnych

Prace podwodne wykonuje się przy sile wiatru nie większej niż 5° w skali Beauforta oraz stanie morza nie wyższym niż 3° oraz prędkości prądu wody nie większej niż 0,5 m/s. Dopuszcza się wykonywanie prac podwodnych w pobliżu mostów, jazów, śluz lub w miejscach, gdzie prędkość prądu wody jest większa niż 0,5 m/s, pod warunkiem osłony miejsca pracy nurka przegrodą i umocowania do niej liny albo zastosowania innych skutecznych środków zabezpieczających przed porwaniem przez prąd wody. Prace te nurek wykonuje w szelkach bezpieczeństwa z liną, której drugi koniec pozostaje umocowany nad powierzchnią wody.

Ponadto przebieg prac podwodnych planuje się w sposób ograniczający do minimum wysiłek i czas pobytu nurków pod powierzchnią wody, a bezpośredni nadzór nad wykonywaniem prac podwodnych sprawuje kierownik. Rola kierownika nabiera szczególnego znaczenia przede wszystkim w przypadku nagłego pogorszenia warunków hydrometeorologicznych albo wystąpienia innego zagrożenia dla bezpieczeństwa ekipy, ponieważ wówczas jest on obowiązany przerwać wykonywanie prac podwodnych i podjąć decyzję o wynurzeniu nurka na powierzchnię. Jeżeli zajdzie konieczność ratowania życia ludzkiego kierownik może podjąć decyzję o rozpoczęciu lub kontynuowaniu prac podwodnych przy temperaturze powietrza niższej niż 10°C poniżej zera, przy stanie morza wyższym niż 3°, wietrze o sile przekraczającej 5° w skali Beauforta, pod lodem lub przy dużym zalodzeniu powierzchni wody krą lodową.

 Ciąg dalszy nastąpi

Dodaj swój komentarz

Bhpowiec: Bardzo ciekawy artykuł! (2012-11-12)

adriano5: niedawno współpracowałem z firmą hydrotechniczną http://www.pracepodwodnegdansk.pl/ i miałem okazję porozmawiać trochę z nurkami. Wydaje mi się, że to bardzo ciekawy zawód, osoby go wykonujące zwykle są pasjonatami nurkowania (2015-01-15)

Dodaj swój komentarz