[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Obowiązki producenta maszyny nieukończonej

Pojęcie maszyny nieukończonej zostało po raz pierwszy użyte w dyrektywie maszynowej 2006/42/WE, wprowadzonej do polskiego prawodawstwa rozporządzeniem Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (DzU nr 199, poz. 1228 ze zm.).

Zgodnie z definicją w § 3 p. 7 ww. rozporządzenia maszyna nieukończona to zespół elementów tworzących maszynę, która nie może być samodzielnie stosowana; jedynym przeznaczeniem maszyny nieukończonej jest włączenie do innej maszyny lub połączenie z inną maszyną lub maszyną nieukończoną lub wyposażeniem w celu stworzenia maszyny.

Maszynę nieukończoną można zatem określić jako produkt, który jest prawie maszyną (tzn. produkt bardzo podobny do maszyny, tj. zespołu składającego się ze sprzężonych części lub elementów, z których co najmniej jedna część lub jeden element wykonuje ruch), ale który nie ma niektórych elementów niezbędnych do pełnienia określonej funkcji. Maszyna nieukończona musi zatem zostać dodatkowo rozbudowana, aby stać się kompletną maszyną, która może być wykorzystywana do określonego zastosowania. Za rozbudowę nie uważamy zainstalowania układu napędowego (w maszynie dostarczonej bez takiego mechanizmu) ani podłączenia w miejscu pracy, ani podłączenia do źródeł energii i napędu. Maszynę nieukończoną należy także odróżnić od maszyny gotowej do zainstalowania na środkach transportu, w budynku lub na konstrukcji. Maszyna, która może pełnić samodzielnie określoną funkcję, ale która nie została wyposażona w środki ochrony lub elementy bezpieczeństwa, też nie jest uznawana za maszynę nieukończoną. Ponieważ maszyna nieukończona jest "prawie maszyną" należy ją odróżnić także od elementów składowych maszyn, które jako takie nie podlegają przepisom dyrektywy w sprawie maszyn.

Rozporządzenie (dyrektywa maszynowa) podaje także, że układ napędowy jest maszyną nieukończoną. Zapis ten odnosi się wyłącznie do układów napędowych gotowych do zainstalowania w maszynie, a nie do poszczególnych elementów takiego układu. Na przykład silnik spalinowy lub silnik elektryczny zasilany wysokim napięciem, wprowadzony do obrotu w postaci urządzenia gotowego do zainstalowania w maszynie objętej zakresem stosowania dyrektywy maszynowej, należy uznać za maszynę nieukończoną. Należy jednakże zauważyć, że większość silników elektrycznych zasilanych niskim napięciem została wyłączona z zakresu stosowania dyrektywy maszynowej i podlega przepisom dyrektywy niskonapięciowej 2006/95/WE.

Procedura dotycząca maszyny nieukończonej

W § 8 rozporządzenia w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn określono procedurę, którą należy przeprowadzić w przypadku wprowadzenia do obrotu maszyny nieukończonej.

Przed wprowadzeniem do obrotu maszyny nieukończonej producent lub jego upoważniony przedstawiciel zapewniają:

- opracowanie odpowiedniej dokumen-tacji technicznej dla maszyny nieukończonej, o której mowa w p. 2 załącznika nr 2 do rozporządzenia;

- opracowanie instrukcji montażu, o której mowa w ust. 4 i 5 paragrafu 8;

- sporządzenie deklaracji włączenia, o której mowa w p. 2 załącznika nr 3 do rozporządzenia.

Na maszynie nieukończonej nie może być umieszczane oznakowanie CE.

Instrukcja montażu i deklaracja włączenia sporządzone przez producenta maszyny nieukończonej muszą być udostępnione producentowi maszyny gotowej finalnej, do której maszyna nieukończona ma być wbudowana, aby mógł on stosować instrukcje montażu oraz załączyć takie instrukcje wraz z deklaracją włączenia do dokumentacji technicznej kompletnej maszyny. Zasadniczo oznacza to, że deklaracja włączenia i egzemplarz instrukcji montażu muszą zostać dostarczone wraz z każdym egzemplarzem maszyny nieukończonej. W przypadkach, w których producent maszyny nieukończonej dostarcza partię identycznych produktów określonemu producentowi kompletnej maszyny, nie musi on dołączać deklaracji włączenia i instrukcji montażu do każdej sztuki, o ile dopilnuje, aby producent kompletnej maszyny otrzymał takie dokumenty wraz z pierwszą dostawą produktów z danej partii, oraz wyjaśni, że deklaracja włączenia i instrukcja montażu mają zastosowanie do wszystkich sztuk maszyny nieukończonej zawartych w danej partii.

Deklaracja włączenia maszyny nieukończonej

Zgodnie z p. 2 załącznika nr 3 do rozporządzenia w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn deklaracja włączenia powinna zawierać następujące dane szczegółowe:

1. Nazwę i pełny adres producenta maszyny nieukończonej, a w stosownych przypadkach, jego upoważnionego przedstawiciela.

2. Nazwisko i adres osoby mającej miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, upoważnionej do przygotowania odpowiedniej dokumentacji technicznej.

3. Opis i identyfikację maszyny nieukończonej, w tym ogólne określenie, funkcję, model, typ, numer seryjny i nazwę handlową.

4. Oświadczenie, które z zasadniczych wymagań dyrektywy maszynowej 2006/42/WE maszyna spełnia oraz że przygotowano odpowiednią dokumentację techniczną, a w stosownych przypadkach podobne oświadczenie o zgodności maszyny nieukończonej z innymi dyrektywami wspólnotowymi; wszystkie odniesienia muszą być odniesieniami do przepisów opublikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

5. Zobowiązanie do przekazania, na uzasadniony wniosek organów nadzoru rynku, odpowiednich informacji na temat maszyny nieukończonej; zobowiązanie to powinno określać sposób przekazania informacji i nie może naruszać praw własności intelektualnej producenta maszyny nieukończonej.

6. Oświadczenie, że maszyna nieukończona nie może zostać oddana do użytku do czasu zadeklarowania zgodności maszyny finalnej (do której ma być włączona) z przepisami dyrektywy maszynowej, jeżeli ma to zastosowanie.

7. Miejsce i datę sporządzenia deklaracji.

8. Imię i nazwisko oraz podpis osoby upoważnionej do sporządzenia deklaracji w imieniu producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela.

Deklaracja włączenia jest oświadczeniem prawnym producenta maszyny nieukończonej lub jego upoważnionego przedstawiciela mającym trzy główne cele:

- poinformowanie producenta maszyny finalnej, które z mających zastosowanie zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dyrektywy maszynowej zostały zastosowane i spełnione oraz - w stosownych przypadkach - oświadczenie o zgodności maszyny nieukończonej z przepisami innych mających zastosowanie przepisów UE;

- zobowiązanie do przekazania odpowiednich informacji na temat maszyny nieukończonej w odpowiedzi na uzasadniony wniosek organów krajowych;

- wskazanie, że maszyna nieukończona nie może zostać oddana do użytku do momentu zadeklarowania zgodności maszyny finalnej (do której ma być włączona maszyna nieukończona) z odpowiednimi przepisami dyrektywy maszynowej.

Dyrektywa maszynowa nie określa, które zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa muszą być zastosowane i spełnione przez producenta maszyny nieukończonej. Przy podejmowaniu decyzji, czy zastosować i spełnić niektóre zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, można uwzględnić następujące okoliczności:

- producent maszyny nieukończonej może nie być w stanie w pełni ocenić niektórych rodzajów ryzyka, które zależą od sposobu włączenia maszyny nieukończonej do maszyny finalnej;

- producent maszyny nieukończonej może uzgodnić z producentem maszyny finalnej "podział zadań", przez co zastosowanie i spełnienie niektórych zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pozostawia się producentowi maszyny finalnej.

Producent maszyny nieukończonej musi precyzyjnie wskazać w deklaracji włączenia, które z zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa zastosował i spełnił. Jeśli dane wymaganie w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa zostało spełnione w odniesieniu do niektórych części lub aspektów maszyny nieukończonej, a dla innych nie, należy to wskazać. Instrukcje montażu maszyny nieukończonej muszą wskazywać konieczność uwzględnienia zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, które nie zostały spełnione lub zostały spełnione częściowo. Producent maszyny nieukończonej musi również oświadczyć, że przygotował odpowiednią dokumentację techniczną, przedstawiającą sposób, w jaki te wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa zostały zastosowane.

Ponieważ deklaracja włączenia maszyny nieukończonej ma być częścią dokumentacji technicznej maszyny finalnej producent maszyny finalnej ma tym samym zobowiązanie swojego dostawcy do przekazania odpowiedniej dokumentacji technicznej organom nadzoru rynku w odpowiedzi na należycie uzasadniony wniosek. Prawa własności intelektualnej producenta maszyny nieukończonej są chronione w związku z tym, że organy nadzoru rynku są zobowiązane do traktowania informacji uzyskanych przy wykonywaniu swoich zadań jako poufnych.

Oświadczenie, że maszyna nieukończona nie może zostać oddana do użytku do momentu zadeklarowania zgodności maszyny finalnej, uwzględnia fakt, że maszyny nieukończonej nie można uznać za bezpieczną dopóki:

- nie zostaną spełnione zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, mające zastosowanie do maszyny nieukończonej, niespełnione przez producenta maszyny nieukończonej;

- nie oceniono ryzyka wynikającego z włączenia maszyny nieukończonej do maszyny finalnej i nie podjęto niezbędnych środków ochronnych w celu wyeliminowania takiego ryzyka.

Deklaracja włączenia powinna być sporządzona w co najmniej jednym języku oficjalnym Unii Europejskiej. Na takiej wersji lub wersjach językowych, zweryfikowanych przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela, powinien być umieszczony napis "Oryginalna deklaracja włączenia maszyny nieukończonej". Jeżeli "Oryginalna deklaracja włączenia maszyny nieukończonej" nie istnieje w języku polskim, tłumaczenie powinno zostać dostarczone przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela albo przez osobę wprowadzającą maszynę na obszar Polski. Tłumaczenie powinno być opatrzone napisem "Tłumaczenie oryginalnej deklaracji włączenia maszyny nieukończonej". Maszynie nieukończonej powinna zawsze towarzyszyć "Oryginalna deklaracja włączenia maszyny nieukończonej" oraz, jeżeli ma to zastosowanie, "Tłumaczenie oryginalnej deklaracji włączenia maszyny nieukończonej".

Instrukcja montażu maszyny nieukończonej

Instrukcja montażu powinna dotyczyć wszystkich kwestii związanych z bezpieczeństwem użytkowania maszyny nieukończonej i oddziaływaniem między maszyną nieukończoną a maszyną finalną, które monter powinien mieć na uwadze przy wbudowywaniu maszyny nieukończonej w maszynę finalną. Instrukcja montażu powinna wskazywać na potrzebę podjęcia niezbędnych środków w odniesieniu do zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa mających zastosowanie do maszyn nieukończonych, do których producent maszyny nieukończonej nie zastosował się i których nie spełnił lub które spełnił tylko częściowo.

W niektórych przypadkach producent maszyny nieukończonej może zastosować i spełnić zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczące instrukcji obsługi oraz poinformować o tym w swojej deklaracji włączenia. Producent silnika przeznaczonego do wbudowania do maszyny samojezdnej może na przykład dostarczyć instrukcję obsługi silnika. W pozostałych przypadkach instrukcja montażu maszyny nieukończonej powinna stanowić źródło niezbędnych informacji dotyczących tej maszyny, by umożliwić producentowi maszyny finalnej sporządzenie tych części instrukcji obsługi, które dotyczą maszyny nieukończonej.

Instrukcja montażu jest adresowana do producenta maszyny finalnej i w związku z tym musi być dla niego zrozumiała. Zgodnie z § 8 ust. 5 rozporządzenia w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn, instrukcja montażu musi być napisana w jednym z języków urzędowych UE zaaprobowanym przez producenta maszyny finalnej lub przez jego upoważnionego przedstawiciela. Oznacza to, że w przypadku gdy producent maszyny finalnej jest znany producentowi maszyny nieukończonej, obie strony mogą uzgodnić między sobą, na przykład w umowie sprzedaży, kwestię tego, w jakim języku ma zostać sporządzona instrukcja montażu dostarczana wraz z maszyną nieukończoną. W przypadku braku takiej umowy, instrukcja montażu musi zostać sporządzona w języku urzędowym UE państwa członkowskiego, w którym producent maszyny finalnej ma swoją siedzibę.

Odpowiednia dokumentacja techniczna dla maszyny nieukończonej Dokumentacja techniczna dla maszyny nieukończonej powinna wskazywać, które wymagania rozporządzenia w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn są zastosowane i spełnione. Dokumentacja powinna obejmować projekt, wytwarzanie i działanie maszyny nieukończonej w zakresie koniecznym do oceny zgodności z zastosowanymi zasadniczymi wymaganiami dotyczącymi ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. Jest ona również pomocna dla organów nadzoru rynku przy przeprowadzaniu kontroli zgodności maszyn nieukończonych, w szczególności w odniesieniu do tych aspektów, których nie można skontrolować podczas oględzin.

Dokumentacja techniczna dla maszyny nieukończonej obejmuje przede wszystkim dokumentację konstrukcyjną. Dokumentacja ta (zgodnie z p. 2.2 załącznika nr 2 do rozporządzenia w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn) powinna zawierać:

1. Rysunek zestawieniowy maszyny nieukończonej wraz ze schematami obwodów sterowania.

2. Rysunki szczegółowe wraz z dołączonymi obliczeniami, wynikami badań, certyfikatami itp., niezbędne do sprawdzenia zgodności maszyny nieukończonej z zastosowanymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa.

3. Dokumentację oceny ryzyka, przedstawiającą zastosowaną procedurę, zawierającą:

- wykaz zastosowanych i spełnionych zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa;

- opis środków zapobiegawczych wdrożonych w celu wyeliminowania zidentyfikowanych zagrożeń lub zmniejszenia ryzyka oraz wskazanie ryzyka resztkowego, jeżeli ma to zastosowanie;

- zastosowane normy i inne specyfikacje techniczne, wskazujące zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa;

- wszelkie sprawozdania techniczne podające wyniki wszystkich badań przeprowadzonych przez producenta albo przez jednostkę wybraną przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela;

- kopię instrukcji montażu maszyny nieukończonej.

W przypadku produkcji seryjnej dokumentacja techniczna maszyny nieukończonej obejmuje też środki wewnątrzzakładowe, jakie zostaną podjęte w celu zapewnienia zgodności maszyny nieukończonej z zastosowanymi zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa.

Ponadto producent powinien przeprowadzić odpowiednie badania i próby części składowych, osprzętu lub maszyn nieukończonych, aby ustalić, czy ich projekt lub wykonanie pozwalają na bezpieczny montaż i użytkowanie. Odpowiednie sprawozdania i wyniki podlegają włączeniu do dokumentacji technicznej.

Dokumentacja powinna być przygotowana przynajmniej w jednym z oficjalnych języków Unii Europejskiej. Producenci mający swoją siedzibę w UE przygotowują zazwyczaj większość elementów wchodzących w skład dokumentacji technicznej w języku urzędowym państwa członkowskiego, w którym znajduje się ich siedziba, chociaż mogą oni preferować inne języki urzędowe UE. Producenci mogą również zawrzeć w dokumentacji technicznej dokumenty dostarczone przez dostawców części składowych lub podzespołów albo dostarczone przez jednostki badawcze sprawozdania napisane w innych językach urzędowych UE. Takie dokumenty nie muszą być tłumaczone. Dokumenty napisane w językach niebędących językami UE muszą zostać przetłumaczone na jeden z języków urzędowych UE. Producenci, mający swoją siedzibę poza UE, muszą sporządzić dokumentację techniczną przynajmniej w jednym języku urzędowym UE.

Odpowiednia dokumentacja techniczna powinna być dostępna przez okres przynajmniej 10 lat od daty produkcji maszyny nieukończonej lub, w przypadku produkcji seryjnej, od daty wyprodukowania ostatniego egzemplarza, a na wniosek przedłożona organom nadzoru rynku. Dokumentacja techniczna nie musi znajdować się na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i nie musi być stale dostępna w formie materialnej. Powinno być możliwe jej skompletowanie i przedłożenie organom nadzoru rynku przez osobę wyznaczoną w deklaracji włączenia. Niedopełnienie obowiązku przedłożenia odpowiedniej dokumentacji technicznej w odpowiedzi na prawidłowo uzasadniony wniosek organów nadzoru rynku może stanowić wystarczającą podstawę do zakwestionowania zgodności maszyny nieukończonej z zastosowanymi i poddanymi ocenie zasadniczymi wymaganiami w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa.

Dodaj swój komentarz

juzek: Prosimy o przykłady takich maszyn (2018-11-22)

Fire: Każdy manipulator przemysłowy (powszechnie nazywany 'robotem'), zanim zostanie zainstalowany w miejscu docelowym i oprogramowany do wykonywania konkretnego zadania (oraz sprzężony z narzędziem, np. chwytakiem) jest przykładem maszyny nieukończonej. (2018-12-12)

PL: Witam, klient zlecił nam wykonanie maszyny bez sterowania na podstawie powierzonej dokumentacji. Czy w takim przypadku musimy wystawić deklarację wprowadzenia maszyny nieukończonej? (2019-06-07)

Dodaj swój komentarz