ATEST 5/2025

Ochrona słuchu - prawdy i mity
Światowy Dzień Słuchu: IV konferencja "Czy słyszałeś, że hałas szkodzi?"

3 marca miesięcznik ATEST - Ochrona Pracy i 3M po raz kolejny obchodziły Światowy Dzień Słuchu pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Tegoroczna IV konferencja "Czy słyszałeś, że hałas szkodzi?" została zorganizowana wspólnie z Państwową Inspekcją Pracy. Obchody Światowego Dnia Słuchu są organizowane z inicjatywy WHO od 2017 roku i są obecnie największą na świecie, prowadzoną przez Biuro WHO ds. Zapobiegania Ślepocie i Głuchocie, kampanią poświęconą tematyce ochrony słuchu, której częścią jest nasza konferencja. W ramach tej działalności popularyzujemy prozdrowotne zachowania w zakresie ochrony słuchu zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Przegląd aktywności organizowanych na całym świecie w ramach celebrowania Światowego Dnia Słuchu prezentowałem w styczniowym numerze ATESTU.

tekst: dr inż. Paweł Górski
specjalista ds. bezpieczeństwa
pracy w 3M Poland

Każdego roku WHO przygotowuje propozycje wiodących tematów, wokół których budowane są działania edukacyjne. Podczas tegorocznej konferencji skupiliśmy się na tym, jak możemy motywować się do rzeczywistego dbania o własny słuch oraz jak przeciwdziałać szkodliwym mitom dotyczącym ochrony słuchu. Już od kilku lat staramy się mówić o ubytkach słuchu spowodowanych hałasem nie tylko jako problemie występującym w wyniku pracy zawodowej, ale też potęgowanym poprzez aktywności poza godzinami pracy.

Celami wyróżnionymi na bieżący rok zostały:

- przeciwdziałanie powszechnym, błędnym wyobrażeniom na temat słuchu i słyszenia,

- zmiana postrzegania problemów ochrony słuchu przez dostarczanie informacji opartych na rzetelnej wiedzy naukowej,

- wezwanie krajów i ich społeczeństw do zajęcia się błędnym i stygmatyzującym sposobem myślenia związanym z ubytkami słuchu.

Tegoroczna konferencja, dzięki uprzejmości i zaangażowaniu Państwowej Inspekcji Pracy, została zorganizowana w Ośrodku Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy im. prof. Jana Rosnera we Wrocławiu. Wyjątkowo połączyła się z wyjazdowym posiedzeniem Rady Ochrony Pracy, czynnym udziałem Głównego Inspektoratu Pracy. Jak co roku miała formę panelu eksperckiego i dyskusji pomiędzy przedstawicielami różnych dziedzin związanych z ochroną słuchu, oczywiście z aktywnym udziałem uczestników konferencji. Dyskusję urozmaiciliśmy krótkimi prezentacjami wprowadzającymi głębiej w tematykę ochrony słuchu. Całość podzieliliśmy na dwie części zatytułowane w nawiązaniu do naszych celów: "Mity ochrony słuchu" i "Zmotywuj siebie samego do ochrony własnego słuchu". Tradycyjnie już udostępnialiśmy możliwość bezpłatnego i czynnego uczestnictwa on-line, tym razem poprzez profil Państwowej Inspekcji Pracy w serwisie YouTube.

W panelach eksperckich pojawili się wybitni eksperci i znawcy tematu:

- dr hab. n. o zdr. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska, prof. IMP, kierownik Zakładu Zagrożeń Wibroakustycznych w Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi, przewodnicząca Międzyresortowej Komisji ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Szkodliwych dla Zdrowia oraz członek komitetu redakcyjnego czasopisma "Noise and Health",

- dr n. med. i n. o zdr. Iryna Myshchenko, adiunkt w Katedrze Górnictwa i Geologii Politechniki Wrocławskiej z wieloletnim doświadczeniem akademickim zdobytym m.in. w Narodowym Uniwersytecie Medycznym w Iwano-Frankowsku oraz w Doniecku,

- Jakub Chojnicki, wieloletni inspektor pracy, od prawie dekady dyrektor Departamentu Nadzoru i Kontroli, a wcześniej Prewencji i Promocji w Głównym Inspektoracie Pracy, gdzie jest odpowiedzialny za kreowanie obszaru bezpieczeństwa i zdrowia w pracy oraz synergicznie łączy kontrole przeprowadzane przez PIP z działalnością uświadamiającą i promującą bhp,

- dr inż. Przemysław Plaskota, wykładowca w Katedrze Akustyki Politechniki Wrocławskiej, członek Komitetu Akustyki Państwowej Akademii Nauk, przewodniczący Wrocławskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Akustycznego oraz członek zarządu Polskiej Sekcji Audio Engineering Society,

- dr inż. Jan Radosz, ekspert w zakresie zagrożeń wibroakustycznych oraz wpływu dźwięku na organizm człowieka, kierownik Pracowni Zagrożeń Akustycznych w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy - PIB w Warszawie, przewodniczący komitetu technicznego ds. Zagrożeń Fizycznych w Środowisku Pracy w Polskim Komitecie Normalizacyjnym, członek Zespołu Ekspertów Międzyresortowej Komisji ds. Czynników Fizycznych w Środowisku Pracy,

- Robert Kozela, redaktor naczelny miesięcznika ATEST - Ochrona Pracy, który wierzy w to, że jakości w bhp nie mierzy się liczbą lajków i followersów, że zawsze warto szukać prawdziwych ekspertów i dawać im możliwość prezentacji własnych poglądów, że prawdziwa jakość sama się obroni, a wygrają ci, którzy czytają i myślą (lub: myślą i czytają - kolejność dowolna),

Całość dyskusji była moderowana przez autora tego podsumowania, dra inż. Pawła Górskiego, specjalistę ds. bezpieczeństwa pracy w dziale R&D 3M, sekretarza Polskiej Sekcji Audio Engineering Society, przedstawiciela World Hearing Forum.

W konferencji wzięło udział ok. 250 uczestników (zarówno on-line, jak i tych obecnych na sali), wśród nich nie zabrakło ekspertów z Państwowej Inspekcji Pracy, uczelni wyższych (w tym Politechniki Wrocławskiej), ośrodków pomiarowo-badawczych, ośrodków szkoleniowych, pracowników służby bhp z liczną reprezentacją OSPSBHP, lekarzy i muzyków z Narodowego Forum Muzyki i Opery Wrocławskiej.

W pierwszej sesji skupiliśmy się na wyjaśnianiu, czym jest dźwięk, oraz na fizjologii słyszenia i przybliżeniu, jak można chronić się przed hałasem. W krótkich prezentacjach dr n. med. i n. o zdr. Iryna Myshchenko opowiedziała o słyszeniu i o tym, do czego jest nam potrzebny słuch, a dr inż. Przemysław Plaskota pokazał nam, że decybel to nie zawsze to samo i że hałas nie zawsze jest tak samo szkodliwy. Iryna Myshchenko zwróciła uwagę, że dobry słuch wpływa na lepszą komunikację i relacje społeczne, nasze bezpieczeństwo, a także na szybszy rozwój intelektualny. Wskazała, że ubytek słuchu często wiąże się z problemem szumów usznych lub nadwrażliwością słuchową. W tej części głównie skupiliśmy się na wyjaśnianiu i "odczarowywaniu" najbardziej popularnych mitów o słuchu. Teraz wiemy, że problemy ze słuchem mogą nas dotknąć w każdym wieku. Wiemy także, że autodiagnostyka słuchu nie jest banalną i prostą sprawą, choć możliwą, a nasze ubytki słuchu, i to znaczne, mogą pozostać przez nas niezauważone nawet latami. Jak zwykle padło pytanie, dlaczego zarówno ci zawodowo pracujący w narażeniu na hałas, jak i narażeni okazjonalnie podczas prac domowych czy słuchania muzyki, deklarują wysoką świadomość zagrożeń związanych z hałasem, ale w rzeczywistości często je lekceważą. Dlaczego "na chwilę" nie jest to dla nas problemem i dlaczego często tracimy słuch na własne życzenie próbowała nam wyjasnić dr hab. n. o zdr. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska, prof. Instytutu Medycyny Pracy. Wskazała, że także pozazawodowa aktywność wielu osób znacząco wpływa na przyspieszenie powstawania ubytków słuchu.

Druga sesja poświęcona była motywacji nas samych do chronienia słuchu, czyli znalezieniu sposobów na zmianę myślenia, o którym opowiadała przedmówczyni. Robert Kozela słusznie zauważył, że mamy problem z kulturą bezpieczeństwa, ale niekoniecznie tą w zakładzie pracy, ale tą na co dzień, całodobową. W zakładzie pracy respektujemy normy i wymagania bezpiecznej pracy, a w czasie wolnym całkowicie o nich zapominamy. Jan Radosz przytoczył wyniki badań pokazujących, że nawet w grupie przeszkolonych i świadomych pracowników co do szkodliwości hałasu tylko 40% z nich deklarowało, że podczas ponadnormatywnego narażenia na hałas zawsze nosi ochronniki słuchu.

Słuchu nie da się wyłączyć, działa on 24 godziny na dobę i także wymaga odpoczynku. Jeśli tego odpoczynku mu zabraknie, to negatywne objawy związane z nadmierną ekspozycją na hałas mogą zostać z nami na stałe.

Pani profesor wskazała potrzebę objęcia działaniami edukacyjnyjnymi nie tylko obecnych pracowników, ale także tych przyszłych, od jak najwcześniejszego wieku. Dałoby to możliwość trwałej zmiany nawyków i zaszczepienia zupełnie innego podejścia do kultury bezpieczeństwa. Robert Kozela zasugerował odejście od tradycyjnego przekazywania suchych faktów i dopasowanie przekazu do docelowej grupy wiekowej. Sposobem na zmianę sposobu edukowania może być szersze korzystanie z portali społecznościowych i zachęcenie młodych ludzi, dla których ochrona słuchu odgrywa bardzo istotną część życia, do dzielenia się swoimi historiami. Tu pomocne mogą być doświadczenia i działania agendy WHO World Hearing Forum Changemakers, w której osoby z implantami słuchu, muzycy, którzy stracili słuch, audiolodzy opowiadają, z jakimi wyzwaniami się zmagają. Historie te publikowane są na stronach WHO. Kolejnym pomysłem było "schowanie" tematyki bhp i prezentowanie jej bardziej użytkowo poprzez uzupełnianie ogólnej tematyki przedmiotów (np. w trakcie omawiania budowy ucha podczas lekcji biologii należałoby uzupełnić przekazywaną wiedzę o informacje o skutkach i przyczynach ubytków słuchu, a także sposobach zapobiegania im). W trakcie dyskusji ponownie poruszono temat poziomów dźwięków na koncertach i imprezach masowych (w odniesieniu do pracowników, uczestników i środowiska) oraz podkreślono brak jakichkolwiek wytycznych w tym zakresie. Dr inż. Przemysław Plaskota przedstawił stan działań mających na celu wprowadzenie powyższych regulacji, głównie na bazie wytycznych WHO.

Przez całą konferencję przewijał się wątek skuteczniejszej walki z dezinformacją dotyczącą ochrony słuchu. Jednym z pomysłów było opracowanie narzędzi do wpływania na pokazywanie w mediach poprawnych zachowań w zakresie bezpieczeństwa pracy. Cała konferencja obfitowała w wiele ciekawych pomysłów, ale jej głównym przekazem z pewnością było to, że każdy z nas musi zacząć coś robić, żebyśmy doczekali się prawdziwych i rzeczywistych zmian w myśleniu o ochronie słuchu.

Pamiętajmy, że słuchu nie da się wyłączyć, działa on 24 godziny na dobę i także wymaga odpoczynku. Jeśli tego odpoczynku mu zabraknie, to negatywne objawy związane z nadmierną ekspozycją na hałas mogą zostać z nami na stałe. Nie należy o tym zapominać w zakładzie pracy, a w szczególności poza nim.

Całość nagrania z konferencji dostępna jest w serwisie YouTube ATESTU.

Brak komentarzy

Dodaj swój komentarz