ATEST 6/2025

Fizjologiczne podstawy konieczności ustalenia dopuszczalnych temperatur na stanowiskach pracy

Organizm człowieka uruchamia mechanizmy termoregulacyjne niezależnie od tego, czy obciążenie cieplne jest spowodowane procesem technologicznym czy też czynnikami klimatycznymi, a skutkiem wzrostu temperatury ciała jest zmniejszenie możliwości wykonywania nie tylko wysiłku fizycznego, ale i umysłowego. Należy podkreślić poważne konsekwencje zdrowotne wynikające z obciążenia cieplnego organizmu, takie jak omdlenia cieplne, wyczerpanie cieplne czy udar cieplny. Uzasadnia to potrzebę nowelizacji obowiązujących w Polsce przepisów, jak również wypracowania rekomendacji oraz prowadzenia działań edukacyjnych adresowanych do pracowników i pracodawców w zakresie zasad pracy w warunkach obciążenia gorącem i sposobów ochrony przed przegrzaniem.

tekst:
Teresa Makowiec-Dąbrowska,
Magdalena Janc, Kinga Polańska,
Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera

Rosnąca temperatura powietrza, będąca podstawowym identyfikowanym skutkiem zmian klimatu, staje się jednym z głównych problemów środowiskowych zagrażających zdrowiu i życiu ludzi. Szczególnie groźne są fale upałów, które stają się częstsze i intensywniejsze, a przewiduje się, że będą trwały coraz dłużej. Praca może być wykonywana wyłącznie w warunkach, które są bezpieczne dla pracownika, tzn. nie zagrażają jego zdrowiu i życiu. Jak stanowi Kodeks pracy, za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki odpowiedzialny jest pracodawca¹. Jest on również zobowiązany do dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników do zmieniających się warunków wykonywania pracy. Pomoc dla pracodawcy w realizacji tych zadań stanowią odpowiednie przepisy określające wymagania stawiane stanowiskom pracy oraz wykazy najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych. Wydawać by się mogło, że parametry środowiska pracy są już uregulowane, szkodliwe czynniki zostały zidentyfikowane i wyznaczone są dla nich wartości dopuszczalne zapewniające bezpieczeństwo pracujących. Jednak warunki pracy mogą ulegać zmianom, za którymi nie zawsze nadążają prace legislacyjne. W takiej sytuacji oczekuje się, że pracodawcy, w trosce o zdrowie i życie pracowników, sięgać będą do zaleceń ekspertów i/lub będą korzystać z osiągnięć nauki i techniki.

Nieuniknione konsekwencje zmian klimatu

fot. Pixabay

Jednym z najczęściej identyfikowanych skutków zmian klimatu jest rosnąca temperatura otoczenia i wynikające z niej dodatkowe obciążenie cieplne. W Polsce obserwuje się wzrost średniej rocznej temperatury - z około 7°C jeszcze w latach 80. XX wieku do ok. 9°C w 2020 roku. W okresie 2015- 2024 liczba dni z temperaturą mierzącą co najmniej 30°C wynosiła (w zależności od stacji pomiarowej) kilkanaście, a nawet ponad 20, podczas gdy w latach 80-tych tylko kilka w ciągu roku².

Klimat w Polsce opisywano jako umiarkowany ciepły przejściowy, który jest raczej łagodny - zimy na ogół nie są długie i zbyt mroźne, a lata zazwyczaj nie należą do szczególnie upalnych. Do takich warunków wypracowano zasady budowy pomieszczeń przeznaczonych do przebywania ludzi. Kształtując warunki pracy, wyznaczono minimalną temperaturę w pomieszczeniach przy pracach wymagających wysiłku fizycznego nie niższą niż 14°C, a w pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych - nie niższą niż 18°C³. Te wartości dotyczą tylko sytuacji, w których względy technologiczne nie wymuszają innej temperatury (np. praca w chłodniach). Zakładano, że w celu zapewnienia odpowiedniego mikroklimatu pomieszczeń pracy wystarczy skuteczna wentylacja i ogrzewanie w chłodnej porze roku, natomiast latem żadne dodatkowe działania nie będą potrzebne, ponieważ mury budynków i okna są wystarczającą barierą przed nagrzanym powietrzem z zewnątrz. Wyjątek stanowią tylko sytuacje, gdy w pomieszczeniach pracy znajdują się urządzenia będące źródłem ciepła (wykorzystywane w hutnictwie, odlewnictwie, przemyśle szklarskim, ceramicznym, a także w piekarniach, kuchniach przemysłowych, kotłowniach, pralniach itp.), powodujące, że mikroklimat tych pomieszczeń określa się jako gorący⁴. Dla takich sytuacji w celu zapobieżenia nadmiernemu obciążeniu cieplnemu ustalono wartości wskaźnika WBGT⁵ (wyrażonego w stopniach Celsjusza) dostosowane do poziomu metabolizmu i noszonej odzieży, które nie mogą być przekraczane w ciągu ośmiogodzinnego dobowego wymiaru czasu pracy⁶. W przypadku ich przekroczenia pracodawca jest zobowiązany do zmniejszenia narażenia pracownika na oddziaływanie gorąca poprzez podjęcie odpowiednich działań (zastosowanie środków technicznych lub odzieży ochronnej), a jeżeli jest to niemożliwe - do skrócenia czasu ekspozycji.

Trzeba zauważyć, że procesy termoregulacyjne umożliwiające utratę ciepła są uruchamiane w organizmie niezależnie od tego, czy ciepło było wytworzone podczas wysiłku fizycznego w warunkach termoneutralnych, czy też powodem jego gromadzenia była ekspozycja na wysoką temperaturę i promieniowanie cieplne ze źródeł naturalnych (słońce) lub sztucznych (np. piec hutniczy).

Trzeba zauważyć, że procesy termoregulacyjne umożliwiające utratę ciepła są uruchamiane w organizmie niezależnie od tego, czy ciepło było wytworzone podczas wysiłku fizycznego w warunkach termoneutralnych, czy też powodem jego gromadzenia była ekspozycja na wysoką temperaturę i promieniowanie cieplne ze źródeł naturalnych (słońce) lub sztucznych (np. piec hutniczy). Dlatego nie jest zasadne ograniczenie regulacji warunków mikroklimatycznych tylko dla stanowisk pracy usytuowanych w pomieszczeniach pracy, w których znajdują się urządzenia będące źródłem ciepła. Obecnie toczą się prace legislacyjne zainicjowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Socjalnej w zakresie akceptowalnych warunków pracy w pomieszczeniach, jak i wykonywanej na otwartej przestrzeni.

Fizjologiczne ograniczenia organizmu

fot. Pixabay

Wprowadzenie, a przede wszystkim stosowanie każdego przepisu będzie bezproblemowe, gdy jego merytoryczne podstawy będą nie tylko znane, ale i rozumiane. Najważniejszym celem stworzenia przepisów dotyczących mikroklimatu stanowisk pracy jest zapobieżenie nadmiernemu wzrostowi temperatury ciała pracownika. Organizm człowieka, podobnie jak innych ssaków, jest stałocieplny. Oznacza to, że w pewnych granicach wahań temperatury środowiska ma zdolność utrzymywania wewnętrznej (głębokiej) temperatury ciała w zakresie 37 ą 0,5°C, co jest konieczne dla zachowania funkcji życiowych i właściwego przebiegu procesów fizjologicznych. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest możliwe dzięki mechanizmom termoregulacyjnym, które dostosowują ilość ciepła usuwanego z ustroju do ilości ciepła, jakie jest w nim wytworzone albo pozyskane z otoczenia. Jest to możliwe dzięki utracie ciepła początkowo biernej (promieniowanie, konwekcja, przewodzenie), a gdy stanie się to niewystarczające, również czynnej (parowanie potu). Aby stracić ciepło z wnętrza ciała, musi być ono dostarczone na powierzchnię, czyli do skóry, co odbywa się poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych w skórze i zwiększenie przepływu krwi. Temperatura skóry rośnie, zwiększając gradient temperatury z otoczeniem, co ułatwia eliminację ciepła poprzez jego wypromieniowanie, a także przewodzenie i konwekcję. Zakres temperatur otoczenia, w którym ciało może utrzymać temperaturę wewnętrzną wyłącznie dzięki regulacji biernej utraty ciepła, to 28-32°C. Powyżej tej granicy rozpoczyna się termoregulacja czynna, czyli produkcja potu, który parując umożliwia utratę ciepła (0,58 kilokalorii ciepła jest tracone na każdy gram odparowanej wody). Jednak pot może parować tylko wtedy, gdy ilość pary wodnej w powietrzu nie jest nadmierna (praktycznie - gdy wilgotność powietrza jest <70%). Pot może być produkowany w bardzo dużej ilości (nawet 1-1,5 l/godz. i do 7-8 l w czasie ośmiogodzinnej zmiany roboczej). Wysiłek fizyczny przyspiesza tempo produkcji ciepła, zwiększając obciążenie procesów termoregulacyjnych. Jest też czynnikiem wywołującym pocenie nasilające się wraz ze wzrostem jego intensywności (1-1,5 ml potu na każdą kilokalorię wydatku energetycznego). Produkcja ciepła podczas wysiłku jest, nawet w warunkach komfortu cieplnego, powodem wzrostu temperatury wewnętrznej ciała. Wysiłek, który jest akceptowalny dla codziennej pracy zawodowej (praca lekka lub średnio-ciężka), powoduje wzrost temperatury wnętrza ciała odpowiednio od 37,4°C do 37,7°C, a wysiłek, który może być akceptowalny tylko dla krótkotrwałych czynności (praca ciężka lub bardzo ciężka), skutkuje wzrostem temperatury ciała do 38°C. Pewien wzrost temperatury ciała (zwłaszcza mięśni) podczas wysiłku fizycznego jest nawet korzystny, gdyż przyspiesza procesy chemiczne w mięśniach i prawdopodobnie zmniejsza również opór wewnątrzmięśniowy (jest to uzasadnienie stosowania rozgrzewki przed wysiłkiem fizycznym). Jednakże poziom temperatury ciała 38°C nie powinien być przekraczany, gdyż dla pracownika (jak każdego człowieka nietrenującego o przeciętnym poziomie wydolności fizycznej) wyższa temperatura wewnętrzna jest uważana za nadmierną. Wraz ze wzrostem temperatury ciała zwiększa się ryzyko niewydolności procesów termoregulacyjnych, co przy wewnętrznej temperaturze ciała wynoszącej 39,2°C skutkuje możliwością wystąpienia wyczerpania cieplnego u około 25% pracujących. Gdy temperatura wewnętrzna ciała wzrośnie do 40°C, wyczerpanie cieplne może dotyczyć większości pracowników. Wzrost temperatury wewnętrznej do 41°C zagraża udarem cieplnym.

Nierozerwalny związek zdrowia, wydajności i bezpieczeństwa

fot. Pexels

Utrzymanie warunków mikroklimatu na stanowiskach pracy na poziomie niezagrażającym wzrostem temperatury ciała pracowników jest istotne nie tylko z przyczyn ochrony ich zdrowia, ale również (a dla niektórych może przede wszystkim) ze względu na udowodniony związek zmian temperatury ciała ze zmianami wydajności pracy. Wykazano, że już stosunkowo niewielkie wahania temperatury ciała (ok. 1°C), będące odzwierciedleniem rytmicznych dobowych zmian funkcji fizjologicznych, mają wpływ na sprawność neurobehawioralną, czujność, a także zdolność do wysiłku fizycznego. W badaniach, w których manipulowano temperaturą ciała za pomocą zmian temperatury otoczenia, stwierdzano, że funkcje poznawcze ulegały poprawie po podniesieniu temperatury ciała nieznacznie powyżej normalnej temperatury około 37°C, a pogarszały się po obniżeniu temperatury ciała⁷. Ze względu na to, że pomiar temperatury ciała nie zawsze jest możliwy, a istnieje zależność temperatury od mikroklimatu, w wielu badaniach analizowano zależność wydajności pracy lub produktywności od temperatury otoczenia albo innych wskaźników obciążenia termicznego. I tak analizy Międzynarodowej Organizacji Pracy sugerują (przy założeniu globalnego wzrostu temperatury do końca XXI wieku o 1,5°C, uwzględnieniu trendów dotyczących siły roboczej oraz wykonywania prac rolniczych i budowlanych w cieniu), że w 2030 r. udział utraconych godzin pracy wzrośnie do 2,2%, co oznacza utratę produktywności odpowiadającą 80 milionom pełnoetatowych miejsc pracy⁸. Ustalono również, że na każdy stopień wzrostu wskaźnika WBGT powyżej 24°C może wystąpić spadek produktywności od 0,8% do 5%⁹. W warunkach eksperymentalnych, w których wskaźnikami produktywności były parametry fizjologiczne, obserwowano nawet większe spadki produktywności¹⁰. Spowolnienie tempa pracy jest naturalną reakcją organizmu na rosnącą temperaturę otoczenia, zwłaszcza ekstremalne ciepło. Jest to zrozumiałe w przypadku wysiłku fizycznego, ponieważ utrata nadmiaru ciepła wymaga skierowania części pojemności minutowej serca do skóry, przez co zmniejsza się dopływ krwi do pracujących mięśni, co z kolei zmniejsza zdolność do wysiłku. Ponadto pracownicy poddawani silnemu stresowi cieplnemu robią więcej przerw w celu nawodnienia się i ochłodzenia. Nie można więc oczekiwać jednakowej wydajności pracy wymagającej wysiłku fizycznego w warunkach termoneutralnych i w warunkach stresu cieplnego.

Nie można więc oczekiwać jednakowej wydajności pracy wymagającej wysiłku fizycznego w warunkach termoneutralnych i w warunkach stresu cieplnego. Ekspozycja na wysoką temperaturę może prowadzić również do obniżenia koncentracji, zmniejszenia czujności, a w konsekwencji popełniania błędów oraz skłonności do narażania siebie i innych na ryzyko wypadku.

Ekspozycja na wysoką temperaturę może prowadzić również do obniżenia koncentracji, zmniejszenia czujności, a w konsekwencji popełniania błędów oraz skłonności do narażania siebie i innych na ryzyko wypadku. Wydłużenie czasu reakcji w wyniku ekspozycji na wysoką temperaturę może być szczególnie niebezpieczne w przypadku pracowników wykonujących zadania wysokiego ryzyka. Wyniki badań naukowych wskazują na zwiększone ryzyko wypadków związane z ekspozycją na wysoką temperaturę zarówno w przypadku pracy wykonywanej w pomieszczeniach, jak i na zewnątrz, w tym w pojedyncze upalne dni, a także podczas fal upałów. Wykazano, że w okolicznościach temperatury powyżej 30°C, ryzyko wypadków w miejscu pracy wzrastało o 5-7%, a gdy temperatura przekroczyła 38°C o 10-15% w porównaniu do odnotowanego w dni z temperaturą w zakresie 16-18°C¹¹. Ekspozycja na gorąco ma również wpływ na wydajność pracy umysłowej. Z podsumowania wyników badań dotyczących zależności pomiędzy temperaturą w biurach a produktywnością wynikało, że występuje linowy spadek wydajności pracy umysłowej o 2% na każdy stopień Celsjusza, gdy temperatura wzrasta powyżej 25°C¹². Można więc wysnuć wniosek, że uzasadnione jest podejmowanie starań o utrzymanie mikroklimatu na stanowiskach pracy w rozsądnych granicach. W wielu krajach ustalone są maksymalne wartości temperatury, zazwyczaj uzależnione od ciężkości pracy, jaka może panować na stanowiskach pracy. Te wartości zazwyczaj pozostają w granicach 29-30°C dla pracy o wysokiej intensywności, 30-31°C dla pracy o średniej intensywności i 31,5-32,5°C dla pracy o niskiej intensywności. Wyznaczane są również wartości temperatury, przy jakich praca musi zostać wstrzymana. Szczegółowe dane dotyczące tych temperatur można znaleźć np. w publikacji International Labour Organization "Ensuring safety and health at work in changing climate"¹³. Należy zwrócić uwagę, że w krajach o stosunkowo chłodniejszym klimacie progi bezpieczeństwa są nieco bardziej ostrożne i wynoszą 22-25°C dla pracy o wysokiej intensywności, 26-28°C dla pracy o średniej intensywności i 29-30°C dla pracy o niskiej intensywności. Wynika to z faktu, że osoby żyjące w chłodniejszym klimacie są mniej zaaklimatyzowane do wyższych temperatur i dlatego byłyby narażone na choroby związane z upałem nawet przy niższych poziomach narażenia. Za zaaklimatyzowanego pracownika uważa się takiego, który pracę o podobnej intensywności w analogicznych warunkach mikroklimatycznych wykonywał w ciągu minionych 2 tygodni. Pracownik, który dotychczas wykonywał tylko lekką pracę w pomieszczeniach, nawet w gorącym środowisku, nie ma poziomu aklimatyzacji potrzebnego do pracy na zewnątrz z dodatkowym obciążeniem cieplnym ze słońca lub do wykonywania cięższej pracy fizycznej w takim samym gorącym środowisku jak w pomieszczeniu. Jednocześnie trzeba mieć na uwadze to, że na początku fali upałów praktycznie wszystkich charakteryzuje brak aklimatyzacji, co powinno być uwzględniane przy planowaniu cyklów pracy i odpoczynku.

Nawodnienie podstawą zdrowia pracowników

fot. Pexels

Dodatkowe problemy dla pracodawców i osób pracujących w warunkach podwyższonej temperatury (zwłaszcza gdy wykonywana praca jest ciężka) wynikają z konieczności uzupełniania strat płynów w wyniku produkcji potu. Uzasadnieniem konieczności uzupełniania płynów jest zapobieganie odwodnieniu organizmu. Jest to bardzo niebezpieczny stan pogarszający funkcjonowanie organizmu w stopniu zależnym od jego poziomu. W stanie odwodnienia zmniejsza się objętość krwi krążącej, co pociąga za sobą zmniejszenie przepływu krwi przez pracujące mięśnie, a w rezultacie zmniejsza się zdolność do wysiłku fizycznego. Zmniejsza się również przepływ krwi przez skórę, co pogarsza możliwości biernej utraty ciepła, jak również czynnej, bo zmniejsza się wydzielanie potu. Zmniejszenie objętości krwi organizm rekompensuje zwiększeniem częstości skurczów serca, co odczuwane jest jako wzrost ciężkości wysiłku. Opisane zmiany rozpoczynają się już przy niewielkim odwodnieniu stanowiącym około 1% masy ciała. Przy umiarkowanym odwodnieniu (ok. 2% masy ciała) zaczyna być zauważalne upośledzenie wydajności, sprawności wzrokowo-ruchowej, pogarsza się również uwaga, umiejętność krytycznego myślenia, pamięć, psychomotoryka. U osób podejmujących intensywną aktywność fizyczną w warunkach umiarkowanego odwodnienia obserwuje się pogorszenie sprawności fizycznej związanej ze zmniejszeniem wytrzymałości, a także zwiększone zmęczenie, zmniejszenie motywacji i zwiększone odczuwanie wysiłku. Przy odwodnieniu rzędu 3% masy ciała obserwuje się obniżenie wydolności fizycznej o ok. 15%. Dołączają bolesne skurcze mięśni kończyn dolnych, bóle brzucha, rośnie także ryzyko poważnych zaburzeń termoregulacji. Odwodnienie równe 3% masy ciała jest wartością, która powinna być uznana za dopuszczalną w warunkach zawodowej ekspozycji na gorąco. Dalsze odwodnienie prowadzi do nieuchronnych zaburzeń procesów termoregulacji, a w konsekwencji do przegrzania organizmu. Utrata ilości wody równej 5-7% masy ciała prowadzi do zaburzeń świadomości, ostrej niewydolności nerek i martwicy jelit. Niedobór płynów sięgający 20% zasobów wodnych kończy się śmiercią. Narastające odwodnienie zmusza nerki do oszczędzania wody - zmniejszenia produkcji moczu, wzrostu wchłaniania zwrotnego wody w kanalikach nerkowych i wzrostu osmolalności moczu. Taka sytuacja zwiększa ryzyko kamicy nerkowej. Są również dane wskazujące, że ekstremalny stres cieplny w miejscu pracy w połączeniu z przewlekłym odwodnieniem może przyczyniać się do rozwoju uszkodzenia nerek i ostatecznie ich niewydolności¹⁴.

Uzupełnianie strat płynów w wyniku działania wysokiej temperatury i/lub wysiłku fizycznego nie jest sprawą prostą. Konieczne jest bowiem ustalenie ogólnej ilości oraz harmonogramu podawania płynów. W obowiązującym rozporządzeniu w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów uwzględniono wymóg dostarczania ich w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników¹⁵. Trzeba zwrócić uwagę, że chcąc oszacować, ile powinno się wypijać płynów, nie należy się kierować uczuciem pragnienia, gdyż pojawia się ono dopiero w sytuacji, gdy człowiek jest już w pewnym stopniu odwodniony (ok. 2% masy ciała). Pragnienie zależy również od wieku (osoby starsze mają zmniejszone uczucie pragnienia). Należy raczej poinformować pracowników, by wypijali porcję płynów (200-250 ml) co 15-20 min w takiej ogólnej ilości, by odczuwali potrzebę skorzystania z toalety co najmniej 1 raz w ciągu 8 godzinnej zmiany i kontrolowali kolor moczu (powinien mieć barwę jasnożółtawą, słomkową; kolor bursztynowy lub pomarańczowy świadczy o odwodnieniu). Spożycie płynów nie powinno przekraczać 1,4 l/godz., a dzienne spożycie płynów na ogół nie powinno być wyższe niż 11,4 l¹⁶. Picie zbyt dużej ilości wody lub innych płynów (napojów sportowych, napojów energetycznych itp.) może spowodować nagły spadek stężenia elektrolitów (głównie sodu) we krwi i pojawienie się bolesnych skurczów mięśni. Ponadto wydajność absorpcji płynów w jelitach to ok. 1,5 l/godz.

Obowiązek znalezienia rozwiązań

Jak już wyżej podkreślono, za zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy odpowiedzialny jest pracodawca. Wymieniono możliwe działania pracodawcy wówczas, gdy na stanowiskach pracy okresowo występuje wysoka temperatura. Te działania można ogólnie podzielić na techniczne i organizacyjne. Każde działanie musi być poprzedzone analizą jego efektywności nie tylko ekonomicznej (zapobieżenie spadkowi produktywności), ale przede wszystkim z punktu widzenia ochrony zdrowia pracownika. Już tak bardzo proste i względnie mało kosztowne działania, jak np. możliwość przesłaniania okien w pomieszczeniach i zacienienie miejsc pracy na zewnątrz, powinny stać się wręcz obowiązkowe, gdyż w ewidentnym stopniu zmniejszają obciążenie cieplne pracownika. Zwiększenie ruchu powietrza (wskazane w pewnym zakresie temperatur) nie zmieni jego temperatury, ale ułatwi parowanie potu. Zainstalowanie klimatyzacji w pomieszczeniu jest kosztownym i nie zawsze możliwym przedsięwzięciem. Trzeba mieć również na uwadze to, że w sytuacji, gdy na zewnątrz panuje upał utrudniający regenerację po pracy, wydajność pracy w pomieszczeniach klimatyzowanych nie jest możliwa do utrzymania¹⁷.

Zawsze możliwe do wprowadzenia są działania organizacyjne ukierunkowane na obniżenie ilości ciepła powstającego w organizmie oraz na dostosowanie rytmu pracy i odpoczynku do aktualnych warunków mikroklimatu i rodzaju pracy. Przestrzegać przy tym należy zasady, by odpoczynek odbywał się w warunkach chłodniejszych niż wykonywanej pracy (najlepiej w klimatyzowanym pomieszczeniu), gdyż jego istotą jest możliwość utraty nagromadzonego ciepła. Wskazanym działaniem jest również modyfikacja rozkładu czynności w ciągu dnia pracy poprzez planowanie wykonywania najlżejszych czynności w okresie, gdy temperatura w ciągu dnia pracy jest najwyższa, a najcięższych czynności wówczas, gdy temperatura jeszcze nie wzrosła lub gdy minęły godziny, w których panował upał. Warto również przesunąć porę rozpoczynania pracy na wcześniejsze godziny poranne i śledząc wskazania termometru (lub zestawu określającego WBGT) odpowiednio modyfikować zestaw wykonywanych czynności. Jeżeli praca polega na powtarzalnym wykonywaniu czynności o określonej ciężkości należy przede wszystkim zrezygnować z narzuconego tempa pracy i/lub z akordu - systemu wynagrodzenia, w którym płaca uzależniona jest od ilości wykonanej pracy. Jeżeli określona procedura musi być zrealizowana w ustalonym czasie, zmniejszenie tempa metabolizmu u każdego pracownika można osiągnąć, kierując do jej wykonania większą liczbę pracowników. Niezależnie od zgody na dowolne tempo pracy, w warunkach ekspozycji na gorąco konieczną zmianą organizacji pracy jest wprowadzenie dodatkowych przerw, a ich długość i częstotliwość musi być dopasowana do warunków mikroklimatu i ciężkości pracy¹⁸. Wszystkie omówione wyżej rozwiązania organizacyjne powinny być przygotowane z wyprzedzeniem i uzgodnione z załogą.

Eksperci z Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera oferują bezpłatne konsultacje m.in. w zakresie planowania organizacji pracy i wdrożenia odpowiednich środków zmniejszających występowanie obciążenia cieplnego w pracy podczas fal upałów ze szczególnym uwzględnieniem zdrowia starzejących się pracowników. Aby zapisać się na konsultacje, wystarczy wypełnić formularz dostępny w zakładce Centrum Konsultacyjne na stronie www.pracanazdrowie.pl lub wysłać e-mail na adres: pracanazdrowie@imp.lodz.pl.

Brak komentarzy

Dodaj swój komentarz