|
Zakłucia a wypadki
Po przeczytaniu bardzo ciekawego artykułu Elżbiety Tarczoń "Zakłucia i zranienia w sektorze opieki zdrowotnej" (ATEST 11-12/2016) chciałabym podzielić się moimi refleksjami dotyczącymi zakłuć i zranień.
Czy aby na pewno każde zakłucie jest wypadkiem przy pracy? Przecież pojawiło się rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (DzU poz. 696). I na tej podstawie pracownik służby bhp prowadzi "Wykaz zranień ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych". Z rozporządzenia wynika, że "Pracownicy to także osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, doktoranci, studenci i uczniowie niebędący pracownikami oraz wolontariusze, a także osoby prowadzące pod nadzorem pracodawcy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę działalność gospodarczą na własny rachunek". Wykaz zranień obejmuje więc pracowników i inne osoby zatrudnione, bez względu na rodzaj umowy, w tym również zatrudnionych na kontraktach menedżerskich.
Moim zdaniem pracownik po ekspozycji powinien wypełnić "formularz zgłoszenia do wykazu zranień ostrymi narzędziami przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych", który zawiera następujące informacje:
- kolejny numer zdarzenia w roku,
- datę zdarzenia,
- jednostkę organizacyjną podmiotu wykonującego działalność leczniczą, w której doszło do zranienia,
- rodzaj i model narzędzia, które spowodowało zranienie,
- rodzaj procedury medycznej oraz czynność, w trakcie której doszło do zranienia,
- inne informacje uzyskane w trakcie postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn zranienia ostrym narzędziem
Pracownik dostarcza formularz zgłoszenia pracownikowi służby bhp i lekarzowi medycyny pracy. Chciałabym zapytać, z jakich przepisów wynika, że pracownik wypełnia Indywidualną Kartę Ekspozycji Zawodowej?
Anna Szydlik
SPZZOZ w Ostrowi Mazowieckiej
Od autorki
W odpowiedzi na list czytelniczki pragnę wyjaśnić, że oprócz przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (DzU poz. 696) obowiązują także ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j.: DzU z 2015 r., poz. 1242, ze zm.) oraz rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (DzU nr 105, poz. 870). Oba te akty prawne nie zwalniają pracodawców funkcjonujących w sektorze opieki zdrowotnej od rejestrowania zakłuć i zranień ostrymi narzędziami medycznymi jako wypadków przy pracy. W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym... za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Ekspozycja zawodowa personelu medycznego w postaci zakłucia igłą lub zranienia ostrym narzędziem medycznym powinna być traktowana jako wypadek przy pracy, ponieważ takie zdarzenie spełnia wszystkie przesłanki wynikające z definicji wypadku przy pracy. Zakłucie igłą bądź zranienie ostrym narzędziem medycznym pracownika zatrudnionego w podmiocie leczniczym jest zdarzeniem nagłym i nieprzewidywalnym, spowodowane jest przyczyną zewnętrzną, gdyż pochodzi spoza organizmu, powoduje uraz w postaci uszkodzenia tkanek ciała i jest związane z udzielaniem świadczeń medycznych, a więc z wykonywaną pracą. Pomimo pojawienia się stosunkowo nowych przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6 czerwca 2013 r., które obligują pracodawcę do opracowania i wdrożenia procedury poekspozycyjnej, pracodawca nadal jest zobligowany do przestrzegania przepisów określających postępowanie powypadkowe. Należy wyraźnie podkreślić, że ustalenie wypadku przy pracy jest prawem pracownika i jednocześnie obowiązkiem pracodawcy. Praktyka pokazuje jednak, że nie wszystkie placówki medyczne odnotowują zakłucia igłą i zranienia ostrymi narzędziami medycznymi w dokumentacji powypadkowej. Ponieważ zgodnie z art. 30 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe dla danego pracodawcy jest ustalana m.in. na podstawie liczby osób poszkodowanych w wypadkach przy pracy, stąd pracodawcy funkcjonujący w sektorze opieki zdrowotnej unikają sporządzania dokumentacji powypadkowej po ekspozycji aż do czasu ewentualnego stwierdzenia poważnych jej następstw. Swoje obowiązki ograniczają jedynie do wszczęcia procedury poekspozycyjnej, tzn. wykonania badań osobie eksponowanej i osobie będącej jej powodem, oraz - w przypadku wskazań medycznych - do podania leków antyretrowirusowych, które w sumie i tak stanowią znaczny koszt dla pracodawcy. Wszystko wskazuje na to, że w kwestii ekspozycji zawodowej pracowników sektora zdrowia doszło do rozbieżności pomiędzy literą prawa a jego stosowaniem. Co więcej, organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy, a w szczególności Państwowa Inspekcja Pracy, nie uznają takich praktyk za niezgodne z prawem a wręcz wydaje się, że aprobują takie działania.
Biorąc pod uwagę przepisy wspomnianego rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6 czerwca 2013 r., istotnie w jego rozumieniu pracownikami są osoby pracujące pod kierownictwem lub nadzorem pracodawcy oraz osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych, za pośrednictwem agencji pracy czasowej, a także stażyści, praktykanci, doktoranci, studenci uczelni medycznych i wolontariusze, którzy uczestniczą w udzielaniu świadczeń medycznych. Przepisy rozporządzenia określają obowiązki i prawa, jakie wzajemnie wobec siebie mają pracodawcy, czyli podmioty zlecające pracę, oraz pracownicy, czyli osoby wykonujące pracę. Jednak przepisów tego rozporządzenia nie stosuje się do osób wykonujących zawód medyczny w formie indywidualnej praktyki zawodowej. Zrozumiałe jest, że w takich przypadkach brak jest pracodawcy lub zlecającego pracę i decyzja o rodzaju stosowanych wyrobów medycznych i zabezpieczeniach, w które osoby te są wyposażone, zależy wyłącznie od nich samych. Chyba że świadczenia te są udzielane pod nadzorem lub w miejscu wyznaczanym przez zlecającego. Przepisów tych nie stosuje się również do osób, które samodzielnie dokonują sobie wstrzyknięć leków lub do ich bliskich, którzy dokonują wstrzyknięć np. insuliny, a także do osób zatrudnionych w firmach zewnętrznych, które nie należą do sektora opieki zdrowotnej, ale świadczą usługi np. z zakresu cateringu czy utylizacji odpadów medycznych.
Kolejna kwestia to Indywidualna Karta Ekspozycji Zawodowej. Otóż nie ma przepisów, które nakazywałyby tworzenie dokumentu o takiej nazwie. Jak wspomniano w artykule, każda placówka medyczna tworzy własne procedury postępowania po ekspozycji na krew i inny potencjalnie infekcyjny materiał (IPIM). W artykule zawarte są ogólne zasady postępowania po ekspozycji obowiązujące w jednym ze szpitali. A zatem Indywidualna Karta Ekspozycji Zawodowej w omawianej placówce stanowi po prostu formularz zgłoszenia zdarzenia do służby bhp i lekarza medycyny pracy.
Elżbieta Tarczoń
Dodaj swój komentarz
K.F.: Szanowni Państwo, Na wstępie pragnę zaznaczyć, iż nie czytałem(2017-02-01)
J.L: Stwierdzenie, że zakłucie jest zdarzeniem nieprzewidywalnym jest błędne? Wedle(2017-02-01)
Qrczak: Wygląda na to, że "zakłucie" pochodzi z WEWNĄTRZ" organizmu.(2017-02-01)
Michał: Idąc tokiem myślowym F.K., to skoro jakiś pracownik np.(2017-02-01)
K.F.: Szanowni Państwo. 1. Jeżeli możliwość zakłucia jest wykazana np.(2017-02-01)
"Szanowny Panie": K.F. Napisz proszę lub raczej wyjaśnij, dlaczego zakłucie nie(2017-02-02)
Rażące niedbalstwo : zachodzi wówczas, gdy nie jest niczym nadzwyczajnym przewidzenie przez(2017-02-02)
Michał: Definicja wypadku jest jasna więc ośmielę się stwierdzić, że(2017-02-02)
K.F.: Szanowni Państwo, Nie mylmy przyczyny zewnętrznej z czynnikiem materialnym(2017-02-02)
Czy to nie Pan: napisał: "Nie jestem w stanie zgodzić się ze stwierdzeniem,(2017-02-02)
Proste pytanie: Jeśli problematycznym jest przesłanka przyczyny zewnętrznej przy zakłuciu lub(2017-02-02)
Michał: Od słów "Zróbmy..." zgadzam się jeżeli mówimy tu wyłącznie(2017-02-02)
K.F.: Szanowni Państwo, Pytanie jest tylko z pozoru proste. Daleki(2017-02-02)
Maciej Ś.: Wypadek przy pracy zawsze jest zdarzeniem niezamierzonym (wyłączając działanie(2017-02-02)
Michał: Otóż to. W rozmowie prywatnej z inspektorem PIP każdy(2017-02-02)
J.: Panowie pamiętajmy, że na pracodawcy spoczywają pewne obowiązki dotyczące(2017-02-02)
Maciej Ś.: „J.: /…/ argumentując brak /…/ zgłoszenia WYPADKU (zgłaszane były(2017-02-02)
J.: Odniosłem się do konkretnego przypadku: nakazu PIP a zgłoszenie(2017-02-02)
K.F.: Panie Macieju Ś. W zawiązaniu do pierwszego zdania: czy(2017-02-02)
Maciej Ś.: „K.F.: /…/ czy działanie autodestrukcyjne nie będzie wypadkiem przy(2017-02-02)
Maciej Ś.: PS. Oczywiście, że przyczyną podjęcia próby samobójstwa może być(2017-02-02)
J.: Uzupełniając swój pogląd podeprę się jeszcze praktyką. Znam PZOZ(2017-02-02)
marko: Michał. Wyrok WSA w Krakowie z 2014-12-09 (Sygn. III(2017-02-03)
J.: W nawiązaniu do wyroku i jego uzasadnienia przedstawionego przez(2017-02-03)
marko: Jak wiemy, sądy oczywiście wydają niekiedy sprzeczne orzeczenia w(2017-02-03)
K.F.: Panie Macieju, czyli bylibyśmy w stanie zgodzić się, że(2017-02-03)
Michał: Do Marko. Dziękuję za wskazanie linku do wyroku.(2017-02-03)
PP: Oczywiście że WSA w Krakowie ma rację że nie każde zakłucie jest wypadkiem przy pracy. Jednakże należy zastanowić się dlaczego Minister pomieszał pojęcia i gdy jest protokół powypadkowy po zakłuciu to pracownik służby zdrowia ma korzystać z postępowania i odszkodowania dla choroby zawodowej gdy zastąpi np.zakażenie. (2018-12-17)
K. Szwed: To o czym czytam w artykule dotyczy pracowników "służby zdrowia. A co z pracownikami, którzy są zatrudnieni w innych zakładach pracy np świadczących usługi związane ze sprzątaniem i tam pracownik zakłuje się igła pozostawioną w śmietniku ? Jakie obowiązują procedury ? (2023-11-30)
Robert Kozela: Od redakcji - poniżej zamieszczamy odpowiedź autorki, Elżbiety Tarczoń: Zakłucia i zranienia najczęściej dotyczą personelu medycznego mającego bezpośredni kontakt z pacjentem a więc lekarzy, personelu pielęgniarskiego i ratowników medycznych. Oprócz personelu medycznego istnieją grupy zawodowe, w których występuje równie wysokie ryzyko zakłucia lub zranienia. Są to pracownicy policji, straży miejskiej, personel zakładów karnych, personel sprzątający we wszelkich placówkach – biurach, zakładach pracy, toaletach itd. Oznacza to, że personel sprzątający jest eksponowany na zakłucie igłą lub innym ostrym narzędziem. W wielu organizacjach a zwłaszcza w podmiotach leczniczych obowiązują procedury segregacji odpadów medycznych. Zużyte igły i ostre przedmioty należy wyrzucać do pojemników twardościennych koloru czerwonego przeznaczonych do gromadzenia materiałów zakaźnych. Jednak zdarzają się sytuacje, gdy nieodpowiedzialny personel wyrzuca zużyte igły do worka przeznaczonego na odpady komunalne. Wówczas personel sprzątający podczas czynności porządkowych i prac z odpadami może zakłuć się igłą lub innym ostrym przedmiotem. Wtedy incydent należy potraktować jak standardową ekspozycję z tym, że nieznane jest pochodzenie „sprawcy zdarzenia”. Brakuje wiedzy na temat pacjenta źródłowego i nie ma możliwości wykonania badań laboratoryjnych potwierdzających zakażenie wirusami lub jego brak. W tej sytuacji badania laboratoryjne wykonuje się tylko osobie eksponowanej, czyli osobie zranionej. Zakres badań laboratoryjnych określa procedura poekspozycyjna, której utworzenie jest obowiązkiem każdego pracodawcy, u którego istnieje ryzyko ekspozycji na krew i inny potencjalnie infekcyjny materiał biologiczny. Najczęściej wykonuje się badanie: Hbs-Ag, anty-HCV, anty-HIV oraz anty-Hbs (przeciwciała przeciw wirusowi zapalenia wątroby typu B). Przeciwciała anty-Hbs są odpowiedzią organizmu na szczepienie przeciw HBV a ich poziom informuje o odporności osoby eksponowanej. W przypadku źródła o nieznanym statusie (igła) nie zaleca się profilaktyki, chyba, że przypuszcza się, iż może to być źródło wysokiego ryzyka. W przypadku podejrzenia wysokiego ryzyka zakażenia wirusem HIV zaleca się terapię trójlekową. W przypadku narażenia na zakażenie HCV brakuje swoistej profilaktyki. Z kolei w sytuacji wysokiego ryzyka zakażenia wirusem HBV zaleca się wykonanie szczepienia do 7 dni od ekspozycji oraz podanie immunoglobuliny do 48 godzin po ekspozycji. Jednak ostateczna decyzja należy do lekarza – specjalisty w dziedzinie chorób zakaźnych, który zobowiązany jest udzielić porady lekarskiej, ocenić ryzyko zakażenia i w razie konieczności wdrożyć procedurę profilaktyczną. W przypadku, gdy pracodawca nie ma możliwości zapewnić pracownikom konsultacji lekarza specjalisty w dziedzinie chorób zakaźnych powinien zawrzeć umowę ze specjalistycznym ośrodkiem zajmującym się profilaktyką poekspozycyjną, aby zapewnić konsultacje lekarza chorób zakaźnych w trybie pilnym oraz możliwość podania leku antyretrowirusowego osobie eksponowanej przez 24 godziny 7 dni w tygodniu w tym dni ustawowo wolne od pracy. Ekspozycja zawodowa jest traktowana jako wypadek przy pracy, a koszty związane z postępowaniem po ekspozycji zawodowej pokrywa pracodawca zgodnie z Art. 41, ust.5 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U z 30.12.2008; nr 234, poz. 1570). (2024-01-03)
Dodaj swój komentarz
| 
#AtestOchronaPracy
Atest na LinkedIn
Kanał ATESTU