[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Substancje rakotwórcze i mutagenne

Redakcja otrzymała od pani M.K. list pełen wątpliwości:

Do napisania tego listu skłoniły mnie artykuły p. Małgorzaty Majki dotyczące nowego rozporządzenia w sprawie substancji rakotwórczych i mutagennych. Od prawie pół roku próbujemy wdrożyć w zakładzie, produkującym farby i lakiery, zalecenia zawarte w tym rozporządzeniu. Piszę "próbujemy", bo co krok pojawiają się nowe wątpliwości. Oto kilka przykładów:
   1. stosujemy jako surowiec do farb dichromian sodu, który występuje w postaci pyłu - jasne jest, że pracownik ma z nim kontakt w momencie dozowania do kadzi i mieszania; gdy zostaje on zwilżony wraz z innymi składnikami, tworząc w fazie końcowej produkcji jakiś wyrób lakierowy, wydaje się, że narażenie na działanie tego czynnika już nie istnieje, tym bardziej, że NDS jest poniżej oznaczalności, więc trudno jest podać wielkość narażenia (jak wymaga tego rozporządzenie);
   2. trudno również określić wielkość i czas narażenia pracowników laboratorium badawczego, którzy w skali roku badają próbki wyrobów w łącznej ilości ok. 2 kg; NDS dla substancji rakotwórczych na tych stanowiskach jest poniżej oznaczalności;
   3. jak kwalifikować pracowników, którzy mają sporadyczny kontakt z tymi substancjami? - np. przy likwidacji rozsypów lub podczas badania jakościowego surowców przeterminowanych.
Na koniec jedno spostrzeżenie: twórcy rozporządzenia wzięli pod uwagę substancje i preparaty o działaniu rakotwórczym i mutagennym 1 i 2 kategorii, a co z substancjami z kategorii 1 i 2, działającymi szkodliwie na rozrodczość?

Na pytania Czytelniczki, które skierowaliśmy do ministerstwa zdrowia odpowiada Wojciech Kłosiński z Departamentu Zdrowia Publicznego:

Zgodnie z zapisami pozycji 21 wykazu 1 "Substancje i preparaty" stanowiącego załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (DzU nr 280, poz. 2771, z późn. zm.) dichromian(VI) sodu został zaklasyfikowany jako substancja rakotwórcza i mutagenna 2 kategorii. W świetle § 3 powyższego rozporządzenia, pracodawca zatrudniający pracownika w warunkach narażenia na działanie ww. substancji, preparatów (...), jest zobligowany wykonywać ich pomiary, a w szczególności stosować metody wczesnego wykrywania narażenia podczas awarii lub w przypadku wystąpienia innych nieprzewidzianych okoliczności.

Tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników o działaniu rakotwórczym reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (DzU nr 73, poz. 645). Treść art. 2 ust. 2 ww. rozporządzenia wskazuje, że w przypadku występowania w środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary przeprowadza się:

- co najmniej raz na trzy miesiące - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy;

-co najmniej raz na sześć miesięcy - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy;

-w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach tego czynnika.

Jednocześnie należy podkreślić, że biorąc pod uwagę postanowienia § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w związku z treścią art. 222 § 2 Kodeksu pracy pracodawca obligatoryjnie powinien prowadzić, bez względu na stopień, czas lub wielkość narażenia, rejestr prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z ww. substancjami i preparatami oraz rejestr pracowników zatrudnionych przy tych pracach. Wobec tego pracodawca, zatrudniający pracowników mających kontakt z substancjami sklasyfikowanymi jako rakotwócze lub mutagenne 2 kategorii (dichromian(VI) sodu), zobowiązany jest do umieszczania ich danych w rejestrze pracowników narażonych na działanie ww. substancji, preparatów (...), niezależnie od stężenia lub natężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego. Jeżeli wyniki pomiarów wykazały, że NDS jest poniżej oznaczalności, to fakt ten należy odnotować w rejestrze prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami, preparatami... o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Informacje, jakie powinien zawierać rejestr tych prac określa § 4 ust. 1 pkt 1-6 ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r.

W przypadku, gdy w zakładzie pracy używane są preparaty zawierające dichromian sodu (farby, smary, kleje), należy pamiętać, że za preparaty rakotwórcze kat. 2 uznaje się wszystkie preparaty chemiczne o zawartości 0,1% tej substancji. Powyższe stężenie oznacza procent wagowy anionu chromianowego rozpuszczonego w wodzie, obliczony w odniesieniu do całkowitej masy preparatu.

Odnośnie do pracowników mających kontakt sporadyczny z substancjami rakotwórczymi lub mutagennymi 1 lub 2 kategorii, zgodnie z dyspozycją ww. artykułu Kodeksu pracy pracodawca rejestruje wszystkie prace w kontakcie z substancjami rakotwórczymi lub mutagennymi, a nie tylko te, których narażenie jest długie, np. 8 godzin przez całą zmianę. Wobec tego pracownicy, mający sporadyczny kontakt z powyższymi substancjami, powinni być traktowani jako osoby narażone na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. W konsekwencji dane tych osób również należy umieszczać w powyższym rejestrze pracowników.

Dodaj swój komentarz

Mariusz: A co z osobami które teoretycznie mogą mieć kontakt z substancjami rakotwórczymi? np magazynier. przyjmuje na magazyn zamknięte opakowanie z taką substancją. Teoretycznie nie ma kontaktu bezpośredniego ale przecież może się uszkodzić opakowanie... (2009-02-18)

Dodaj swój komentarz