[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Posłuchaj uważnie:
hałas szkodzi

Tematyka ubytków słuchu znana jest od dziesięcioleci; od wielu lat podejmowane są różne działania regulacyjne i edukacyjne w celu ochrony słuchu, jednak ciągle są one niewystarczające. Z raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), opublikowanego w 2021 r., wynika, że świat traci ok. 1 biliona dolarów rocznie z powodu ubytków słuchu. Ponadto ponad miliard młodych ludzi w wieku od 12 do 35 lat jest zagrożonych trwałym ubytkiem słuchu wynikającym ze słuchania głośnej muzyki.

tekst:
dr inż. Paweł Górski
specjalista ds. bezpieczeństwa pracy,
3M Poland, pgorski@mmm.com

il. 1. Okładka raportu Światowej Organizacji Zdrowia opisującego inicjatywy promujące ochronę słuchu.

Niestety prognozy WHO są pesymistyczne. Obecnie ponad 1,5 miliarda ludzi na świecie doświadcza pewnego stopnia ubytku słuchu, a ta liczba może wzrosnąć do 2,5 miliarda w 2050 r. Koszty policzone w dolarach i przedstawiane liczby oczywiście są ogromne, ale musimy przy tym pamiętać, że za nimi stoją prawdziwi ludzie tracący możliwości interakcji społecznych, komunikacji z innymi, edukacji. Właśnie z tego powodu konieczne są nowe i bardziej skuteczne działania mające na celu odwrócenie tego niepokojącego trendu, a niestety nie jest to łatwe. Z pewnością niemal każdy z czytelników zetknął się z tematyką ochrony słuchu. Niemal wszyscy pracodawcy i pracownicy deklarują wysoką świadomość wymagań bezpieczeństwa w zakresie ochrony słuchu, teoretycznie są świadomi zagrożeń związanych z hałasem, ale w rzeczywistości akceptują szkodliwe poziomy hałasu na stanowiskach pracy, akceptują ubytki słuchu, lekceważą strefy zagrożone ponadnormatywnym hałasem, unikają stosowania ochronników słuchu. Do naszego słownika został wprowadzony zwrot opisujący ubytki słuchu jako "niewidzialną niepełnosprawność", nie tylko z powodu braku widocznych objawów, ale także dlatego, że często są ignorowane przez decydentów, osoby narażone na nadmierny hałas, a nawet przez samych poszkodowanych - osoby z ubytkami słuchu.

Od wielu lat WHO stara się zmienić ten trend i z tego powodu w 2007 r. ustanowiła 3 marca jako specjalny dzień poświęcony tematyce ochrony słuchu: Światowy Dzień Słuchu (ang. World Hearing Day). Corocznie tego dnia na całym świecie organizowane są akcje mające uwiadomić ludziom, jak ważny jest słuch, co wpływa na ubytki słuchu i robić, aby go nie stracić. Obecnie jest to największa ogólnoświatowa kampania prowadzona przez Biuro Światowej Organizacji Zdrowia ds. Zapobiegania Ślepocie i Głuchocie. Każdego roku do akcji włączają się setki wolontariuszy i organizacji z całego świata, w tym z Polski.

Il. 2. Webinarium zorganizowane przez ATEST i 3M w 2022 r.
il. 3. Budowanie świadomości na temat ochrony słuchu u pracowników obróbki blachy (2022 r.). Źródło: raport WHO.
il. 4. Pogadanka na temat zdrowia wygłoszona przez dr I. O. Akpalabę w Ondo City, Nigeria (2022 r.). Źródło: raport WHO.

W ubiegłym roku, organizując Światowy Dzień Słuchu pod hasłem "Aby słyszeć przez całe życie, słuchaj uważnie", WHO skupiła się na znaczeniu bezpiecznego słuchania jako sposobu na utrzymanie dobrego słuchu przez całe życie. Kluczowe przesłania Światowego Dnia Słuchu (WHD) 2022:

- Dobry słuch można mieć przez całe życie dzięki opiece nad uszami i słuchem.

- Wielu powszechnym przyczynom utraty słuchu można zapobiec, w tym utracie słuchu spowodowanej ekspozycją na głośne dźwięki.

- "Bezpieczne słuchanie" może zmniejszyć ryzyko utraty słuchu związane z ekspozycją na dźwięk także w celach rekreacyjnych.

WHO wezwało też rządy, partnerów przemysłowych i organizacje obywatelskie do podnoszenia świadomości i wdrażania standardów opartych na dowodach, które promują bezpieczne słuchanie.

Aby przekonać się, jak wielka jest to kampania, wystarczy zajrzeć do corocznego raportu opisującego na 326 stronach wszystkie jej aktywności. Z okazji obchodów tego dnia w 2022 r. zorganizowano 557 wydarzeń w niemalże każdym zakątku świata. W tym wyjątkowym gronie Polska była reprezentowana poprzez 4 wydarzenia organizowane przez Instytut Narządów Zmysłów, Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, Stowarzyszenie Mówiących Osób Niedosłyszących i Użytkowników Implantów Słuchowych - SUITA oraz miesięcznik ATEST wraz z firmą 3M. ATEST i 3M zorganizowali webinarium: konferencję z krótkimi wykładami naukowców i profesjonalistów. Podczas konferencji zapoznano uczestników z celami i działalnością WHO w zakresie ochrony słuchu oraz omówiono opublikowany przez WHO Światowy Raport o Słuchu. Zaproszeni specjaliści i naukowcy zaprezentowali tematykę słuchu z kilku różnych i ciekawych perspektyw. Prof. Małgorzata Pawlaczyk-Łuszczyńska i Adam Dudarewicz z Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi opisali problem ubytków słuchu na świecie. Dr inż. lek. Marcin Masalski pokazał, jak smartfony pomagają ocenić ubytek słuchu. Dr inż. Agnieszka Paula Pietrzak z Politechniki Warszawskiej w referacie pt. "Mocne uderzenie - zakryj uszy na koncercie!" pokazała, że hałas jest groźny nawet dla tych, którzy kochają muzykę. Dr inż. Paweł Górski z 3M zapoznał uczestników ze sposobami bezpiecznej i skutecznej komunikacji w hałasie, a Jacek Biedroń z Honeywell i dr inż. Ewa Kotarbińska z Politechniki Warszawskiej odpowiedzieli na pytanie: Czy ochronniki słuchu zawsze chronią przed hałasem? Na zakończenie Mikołaj Kirpluk, prezes Ligi Walki z Hałasem, omówił zagrożenia dla słuchu czyhające wokół nas, czyli poruszył tematykę hałasu środowiskowego.

il. 5. Zanzibar - festiwal z okazji Światowego Dnia Słuchu (2022 r.). Źródło: raport WHO.

Na całym świecie nie brakowało cennych i ciekawych aktywności, a przeglądając raport można znaleźć wiele przykładów do naśladowania. I warto tu podkreślić, że często nie są to wielkie imprezy organizowane przez uznane ośrodki naukowe, ale małe spotkania, pogadanki czy badania dla kilku, kilkunastu osób organizowane przez entuzjastów ochrony słuchu. Ważne jest, aby jak najwięcej tego typu aktywności pojawiało się każdego roku. Zdecydowanie najpopularniejszym sposobem celebracji tego dnia są przesiewowe badania uszu i słuchu dostępne dla wszystkich uczestników spotkań. Tego typu działalność szczególnie wspierana jest w krajach Afryki czy biednych rejonach Azji i Ameryki Południowej. Olbrzymią grupą działań promujących idee Światowego Dnia Słuchu są różnego rodzaju konferencje, spotkania i szkolenia. Przywołam tylko kilka z nich, aczkolwiek wybór był nie lada wyzwaniem.

Uniwersytet Ibadan (Nigeria) zorganizował wydarzenie skierowane do młodzieży i dorosłych, podczas którego prowadzono przesiewowe badania słuchu. Cały projekt realizowano przez osiem dni, a przeprowadzone działania obejmowały wystąpienia w mediach, promocję wideo na Facebooku oraz kampanię świadomościową na kampusie uniwersyteckim. Podczas spotkań na kampusie rozdawano ulotki związane ze Światowym Dniem Słuchu.

il. 6. System do pomiaru głośności słuchanej muzyki (2022 r.). Źródło: raport WHO.

Stowarzyszenie Rodziców Niepełnosprawnych Dzieci w Kampali - Makindye (KAPCDAM) zorganizowało wydarzenie zatytułowane "Dzień słuchu w pracy 2022". W wydarzeniu wzięło udział dwa tysiące osób. W centrum handlowym ustawiono stół, wywieszono baner WHD, a lokalny artysta mobilizował ludzi poprzez zabawę; dwoje prowadzących spotkanie opowiadało o bezpieczeństwie słuchu i rozdawało okolicznościowe ulotki. Wydarzenie zostało nagłośnione w lokalnej gazecie Bukedde, docierając do ludzi w całej Ugandzie.

Z kolei na wyspie Zanzibar (Tanzania) Zanzibar Outreach Program i szpital Mnazi Mmoja w sześciu lokalnych szkołach zorganizowali spotkania edukacyjne dotyczące ochrony słuchu i badania przesiewowe uszu. Do prowadzenia badań przesiewowych i leczenia problemów związanych ze słuchem na wiejskich obszarach wyspy przygotowano bezpłatną przychodnię i dwa mobilne centra. Zwieńczeniem siedmiu dni działań był festiwal muzyczny, który zaangażował rodziny z lokalnych społeczności na całym Zanzibarze z rekordową liczbą 1898 uczestników.

Aby wypromować ten dzień, firma Audicare zorganizowała w Brazyli i Portugalii serię imprez plenerowych, pokazów filmów i wykładów publicznych zatytułowanych "Dia Mundial da Audiçao" (Światowy Dzień Słuchu), podczas których mówiono o ochronie słuchu, a wydarzenia te zostały uzupełnione kampanią w mediach społecznościowych i radiu z udziałem muzyków. Z kolei stowarzyszenie SavingEars (Brazylia) 3 marca 2022 r. w studiu nagraniowym zorganizowało wykład z udziałem 36 profesjonalnych muzyków pod nazwą "Para ouvir sempre, saiba cuidar da sua audiçao!" (Aby zawsze słuchać, wiedz, jak dbać o swój słuch!) z wykorzystaniem źródeł dźwięku ("niebezpiecznych decybeli") i zwracający uwagę muzyków na ochronę słuchu i sposoby na "zawodową długowieczność". SavingEars przygotowało także napisany prostym językiem e-book dla rodziców, dorosłych i dzieci pt. "Jak wybrać słuchawki, aby nie narażać słuchu?". Poruszono w nim nie tylko tematy głośnego słuchania muzyki, ale także ochrony słuchu podczas lekcji, kursów i szkoleń on-line. Audivi (Meksyk) zorganizowało cykl konferencji "Wpływ hałasu na wszystkie aktywności muzyczne". Były spotkania on-line skierowane bezpośrednio do muzyków i DJ-ów, graczy wideo, a także telemarketerów. Poruszono także znaczenie przeciwdziałania ubytkom słuchu i słyszenia dźwięków w demencji i chorobie Alzheimera. Amerykańskie Stowarzyszenie Mowy, Języka i Słuchu (ASHA, USA) opracowało i udostępniło zestaw gotowych materiałów w językach angielskim i hiszpańskim związanych z tematyką Światowego Dnia Słuchu. Materiały te bez ograniczeń mogą być wykorzystywane w działaniach promujących ochronę słuchu.

Grupa "Dangerous Decibels" (ang. Niebezpieczne Decybele) na Uniwersytecie Północnego Kolorado (UNCO, USA) opracowała system do pomiaru poziomu dźwięku w słuchawkowych systemach audio i zorganizowała w swoim centrum rekreacyjnym pokaz szkodliwości dla słuchu takich systemów. Sam system został skonstruowany przy użyciu manekina sklepowego i miernika poziomu dźwięku podłączonego do silikonowego ucha. Podczas pokazu uczestnicy mieli możliwość zmierzenia poziomu słuchanej muzyki i uzyskania porady od absolwentów audiologii UNCO na temat bezpiecznych i niebezpiecznych sposobów słuchania.

il. 7. Webinarium "Czy słyszałeś, że hałas szkodzi?" zorganizowane 3 marca 2023 r. przez redakcję ATEST i firmę 3M. Fot. 3M.

Narodowy Instytut Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (NIOSH, USA) w ramach wsparcia i propagowania idei Światowego Dnia Słuchu zaktualizował wpisy o tej tematyce w Wikipedii, co spowodowało znaczny wzrost liczby ich wyświetleń. The House Institute Foundation (USA) zajęła się tematyką ochrony słuchu pracowników sal koncertowych podczas koncertów oraz przygotowania do nich, a także stosowania ochronników słuchu. Zwróciła uwagę, jak ważne jest w skutecznej ochronie poprawne ich dopasowanie. Narodowy Uniwersytet Malezji (UKM, Malezja) zorganizował konkurs na video na TikToku o tematyce szkodliwości hałasu i wspierania bezpiecznego słuchania. Włoski producent aparatów słuchowych Amplifon w ramach akcji "Słuchaj odpowiedzialnie" przygotował warsztaty edukacyjne prowadzone przez protetyków słuchu, muzyków, badaczy i inżynierów dźwięku dla młodych uczniów - "ambasadorów odpowiedzialnego słuchania", mające na celu uświadomienie młodych ludzi i miłośników muzyki w zakresie odpowiedzialnego słuchania oraz silnego związku między muzyką a dobrym stanem słuchu. Firma ta udostępniła także aplikację "Listen Responsibly" umożliwiającą mierzenie poziomu dźwięku i identyfikowanie "oaz akustycznych", czyli miejsc, gdzie doznania akustyczne nie tylko nie szkodzą, ale i nie męczą. Niestety ta aplikacja na razie dostępna jest tylko we Włoszech, Hiszpanii i Francji.

il. 8. Jeden z plakatów przygotowany przez WHO na Światowy Dzień Słuchu w 2023 r. Drugi plakat zamieściliśmy na końcu numeru - na okładce.

3 marca 2023 w Centrum Innowacji 3M we Wrocławiu odbyła się konferencja "Czy słyszałeś, że hałas szkodzi?" z okazji Światowego Dnia Słuchu. Konferencja została zorganizowana przez ATEST i firmę 3M Polska pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia i została zarejestrowana jako oficjalna inicjatywa WHO. W tym roku tematem przewodnim konferencji była profilaktyka słuchu przy pracy w hałasie. Eksperci i uczestnicy dyskutowali, jak zmienić zachowania pracodawców i pracowników, gdy niemal wszyscy deklarują wysoką świadomość wymagań bezpieczeństwa w obszarze słuchu, teoretycznie są świadomi zagrożeń związanych z hałasem, ale w rzeczywistości lekceważą hałaśliwe strefy, unikają ochronników słuchu i akceptują ubytki słuchu. W dyskusji wzięli udział zaproszeni eksperci: Justyna Pokładnik - trener, wykładowca i właściciel firmy szkoleniowej TAM, Artur Kempkiewicz - nadinspektor pracy i kierownik oddziału Państwowej Inspekcji Pracy w Koszalinie, Łukasz Wenderski - dyrektor operacyjny bezpieczeństwa i higieny pracy dla zakładów produkcyjnych 3M w Polsce, Jacek Biedroń - specjalista ds. ochrony słuchu, oczu i twarzy w Honeywell, Robert Kozela - redaktor naczelny czasopisma ATEST - Ochrona Pracy oraz Paweł Górski - specjalista ds. bezpieczeństwa pracy w dziale badań i rozwoju 3M Poland. Konferencja była na żywo transmitowana w internecie i dołączyło do niej ponad 150 uczestników biorących czynny udział w dyskusji. Pojawiło się wiele bardzo ciekawych pomysłów, które z pewnością powinny i będą realizowane w przyszłości. Wszyscy uczestnicy zgodzili się, że ta wyjątkowa inicjatywa musi być kontynuowana, nawet w szerszej formule. Serdecznie zapraszamy wszystkich chętnych do dołączenia do działań promujących ochronę słuchu.

W artykule wykorzystano informacje ze strony internetowej WHO oraz raportu "Report of WHO's activities 2022".

Brak komentarzy

Dodaj swój komentarz