|
Infradźwięki szkodzą,
ale i leczą
Rozmowa z dr. Zbigniewem Damijanem z Laboratorium Akustyki Strukturalnej i Inżynierii Biomedycznej Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademii Górniczo-Hutniczej.
Robert Kozela: Panie doktorze, na początek kilka zdań o samych infradźwiękach.
Zbigniew Damijan: Infradźwięki to dźwięki o częstotliwościach do 20 Hz. Otaczają nas infradźwięki naturalne i sztuczne: burze, trzęsienia ziemi, wentylatory, transport kołowy, powietrzny, morski. My infradźwięki słabo "rozpoznajemy". Większą od człowieka zdolność do wyczuwania infradźwięków mają niektóre zwierzęta, na przykład słonie czy szczury, które wyczuwając zbliżający się sztorm, uciekają ze statku.
Czy naturalne infradźwięki mogą wpływać na nas negatywnie?
I negatywnie, i pozytywnie. Halny czy mistral to też infradźwięki, a wszyscy wiemy, co się dzieje, gdy wieją te wiatry: więcej zawałów serca i samobójstw, nasilenie niektórych chorób. Infradźwięki powstają też przy wodospadach, dlatego samobójcy tak często wybierają Niagarę. Mogą też wpływać pozytywnie, na przykład świetnie się śpi i wypoczywa przy bieszczadzkich strumieniach.
A zagrożenia zawodowe?
Pracodawcy bardzo rzadko zdają sobie sprawę, że infradźwięki powinny być mierzone, że to w ogóle jest jakieś zagrożenie. A pomiary są bardzo ważne, bo przegrody fizyczne nie chronią przed hałasem infradźwiękowym, jedynym wyjściem po stwierdzeniu wysokiego poziomu ciśnienia akustycznego hałasu infradźwiękowego jest rotacja pracowników.
Powszechnie uważa się, że infradźwięki są niesłyszalne dla ucha człowieka. Jednak są odbierane przez organizm - głównie właśnie przez narząd słuchu. Ich słyszalność zależy od poziomu ciśnienia akustycznego. Progi słyszenia infradźwięków są tym wyższe, im niższa jest ich częstotliwość, i wynoszą przykładowo: dla częstotliwości 6-8 Hz ok. 100 dB, a dla częstotliwości 12-16 Hz ok. 90 dB. Hałasem infradźwiękowym nazywa się hałas, w którego widmie występują składowe o częstotliwościach infradźwiękowych 1-20 Hz i o niskich częstotliwościach słyszalnych. Pojęcie hałas niskoczęstotliwościowy obejmuje zakres częstotliwości od około 10 do 250 Hz. Poza drogą słuchową infradźwięki są odbierane przez receptory czucia wibracji. Gdy poziom ciśnienia akustycznego przekracza 140-150 dB, infradźwięki mogą powodować trwałe, szkodliwe zmiany w organizmie. Możliwe jest występowanie zjawiska rezonansu struktur i narządów wewnętrznych organizmu, subiektywnie odczuwane już od 100 dB jako nieprzyjemne uczucie wewnętrznego wibrowania. Jest to, oprócz ucisku w uszach, jeden z najbardziej typowych objawów stwierdzonych przez osoby narażone na infradźwięki. Jednak dominującym skutkiem wpływu infradźwięków na organizm w warunkach ekspozycji zawodowej jest ich działanie uciążliwe, występujące już przy niewielkich przekroczeniach progu słyszenia. Działanie to charakteryzuje się subiektywnie określonymi stanami nadmiernego zmęczenia, dyskomfortu, senności, zaburzeniami równowagi, sprawności psychomotorycznej oraz zaburzeniami funkcji fizjologicznych. Podobnie jak przy spożyciu większej ilości alkoholu infradźwięki powodują zachwiania równowagi, trudności w skupieniu się, zmniejszenie ostrości widzenia oraz zmniejszenie refleksu. Obiektywnym potwierdzeniem tych stanów są zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, charakterystyczne dla obniżenia stanu czuwania (co jest szczególnie niebezpieczne np. u operatorów maszyn i pojazdów).
(oprac. rob m.in. na podstawie pracy zbiorowej pt. "Hałas infradźwiękowy..." opublikowanej w kwartalniku "Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy", nr 2/2001).
Jakie są najważniejsze źródła infradźwięków?
Wszystko, co się obraca, czyli silniki i w ogóle wszelkie środki transportu. Chciałem na przykład zrobić badania wpływu infradźwięków na ludzi w pociągach, ale kolej się nie zgodziła. Wpływ nawet krótkiej podróży jest odczuwalny: z Krakowa do Warszawy jedzie się niecałe trzy godziny, a mimo to (nawet jeśli jest się wypoczętym) czuje się pewne otumanienie i nieodpartą potrzebę snu. Chętnie dowiedziałbym się, co podczas takiej podróży dzieje się z sygnałem EEG, z sercem, z aktywnością elektrodermalną i tak dalej. Nie słyszałem też, żeby firmy projektujące samochody zajmowały się ograniczaniem emisji infradźwięków wytwarzanych przez silniki, a to kolejny temat, którym należałoby się zająć. W przemyśle źródłami infradźwięków są na przykład sprężarki tłokowe, dmuchawy, pompy próżniowe, elektryczne piece łukowe, młoty kuźnicze, urządzenia odlewnicze (kraty wstrząsowe i formierki), wentylatory przemysłowe, przesiewacze zbożowe i tak dalej. W domu też jesteśmy poddani działaniu dźwięków niskiej częstotliwości, emitują je miksery, lodówki, odkurzacze. Można by jeszcze wymienić wiatraki, które pojawiają się już w naszym krajobrazie i wiele innych urządzeń, z którymi stykamy się na co dzień.
Czy są jakieś, oprócz rotacji pracowników, sposoby ochrony przed infradźwiękami w zakładach pracy?
Trzeba to brać przede wszystkim pod uwagę już na etapie projektowania maszyn, urządzeń, pojazdów i budowli. Konstrukcje hal czy budynków bardzo często powodują podnoszenie ciśnienia akustycznego, wzmacniają działania infradźwięków zamiast je ograniczać. Duży problem jest z dźwiękoszczelnymi kabinami dla operatorów, które wprawdzie chronią przed hałasem słyszalnym, ale panuje w nich wyższy poziom dźwięków niskiej częstotliwości niż na zewnątrz. Wciąż trwają prace nad skutecznym tłumieniem infradźwięków w takich kabinach.
Mówił pan o pozytywnym wpływie niektórych naturalnych infradźwięków. Czy sztucznie wytwarzane infradźwięki mogą się do czegoś przydać?
Podczas badań sygnałów elektrofizjologicznych ciała człowieka, które prowadziliśmy na dużej grupie studentów, okazało się, że w czasie krótkiej, dwudziestominutowej ekspozycji na infradźwięki, większość badanych, młodych i sprawnych ludzi przysypiała. Stąd zrodził się pomysł, żeby wykorzystać infradźwięki w badaniach nad możliwością poprawy jakości snu. Od jakiegoś czasu sanatorium "Włókniarz" w Busku jest gotowe do takich eksperymentów, ale niestety brakuje pieniędzy na badania, a i samo powołanie interdyscyplinarnego zespołu, w skład którego powinni wejść zarówno medycy różnych specjalności (między innymi neurochirurdzy), jak i akustycy, nie jest proste. Myślę też o eksperymentach z wpływem infradźwięków na osoby przebywające w celach leczniczych na tak zwanych pobytach nocnych w komorach kopalni soli w Wieliczce. Osoby w tych komorach "słuchałyby" infradźwięków emitowanych ze specjalnych głośników. Po pierwsze w kopalni jest doskonałe środowisko do rozprzestrzeniania się infradźwięków, a po drugie - one już tam są (generowane przez wentylację chodników i komór). Być może właśnie dzięki infradźwiękom w komorach kopalni soli tak dobrze się wypoczywa.
Czyli dałoby się leczyć bezsenność infradźwiękami?
To byłoby zbyt daleko idące stwierdzenie. Na razie mówimy o badaniach wpływu infradźwięków na jakość snu. Podczas badań, w których brali udział studenci, wyszła nam jeszcze jedna ciekawa rzecz: zmiana pod wpływem infradźwięków sygnału EEG, czyli elektroencefalogramu. Okazało się, że gdy głośniki wysterowano częstotliwością 5 Hz, to podstawową częstotliwością pracy mózgu było też 5 Hz, a powinien być rytm alfa - podobnie przy innych częstotliwościach. Zjawisko to nazwałem zjawiskiem wodzenia. Może mieć ono i pozytywne, i negatywne skutki. Na przykład, jeśli morfologia sygnału EEG zmienia się w kierunku czynności sennych, to może to być wykorzystywane do relaksu, ale i może być bardzo niebezpieczne w przypadku pracy kierowców lub operatorów, którzy powinni być w pracy maksymalnie skoncentrowani. Poza tym, być może zjawisko wodzenia dałoby się wykorzystać do uaktywniania ognisk padaczki w celach diagnostycznych - obecnie do tego celu wykorzystuje się w elektroencefalografii fotostymulację. Ale znowu problem: żeby to stwierdzić, należy powołać duży zespół naukowy i znaleźć pieniądze na poważne badania. Zjawisko wodzenia warto lepiej przebadać, bo występuje już przy - niskim dla infradźwięków - poziomie ciśnienia akustycznego 90 dB. I jeśli przy tak niskim poziomie występują zmiany morfologii sygnału EEG, to może należałoby się zastanowić nad zmianą norm i przepisów, które pozwalają na pracę przy wyższych poziomach ciśnień.
Wspomnijmy o jeszcze jednym zastosowaniu infradźwięków: są wykorzystywane również przez wojsko.
Ale wojsko raczej nie chwali się takimi informacjami. Wiadomo, na przykład, że Amerykanie nie ogradzają niektórych zalesionych terenów wojskowych, ale "pilnują" ich za pomocą emisji infradźwięków. Jeśli grzybiarze zbliżają się do zakazanej strefy, odczuwają spowodowany przez infradźwięki irracjonalny strach i wycofują się. Planowano też wykorzystywanie infradźwięków do rozpoznania artyleryjskiego, ale nie wiem, na jakim etapie są te prace. Jednostki specjalne wykorzystują też infradźwięki w broni, która nie zabija, a tylko wyklucza np. z walki na dwie, trzy godziny. Jest ona bardzo przydatna w przypadku zamieszek. Oczywiście, broń jest chroniona patentem, więc niewiele na jej temat można się dowiedzieć.
Dziękuję za rozmowę.
Dodaj swój komentarz
jeż: świetna(2007-05-22)
Shadow: Świetna(2007-05-23)
D.: bardzo(2007-06-03)
Anna: Po przeczytaniu tego wywiadu dowiedziałam się, tych odpowiedzi, których(2007-10-09)
Mala: to mi sie nie przyda na fizyke, nie ma(2007-10-16)
Wioletka: Bardzo ciekawe przydało mi się na fizykę(2007-11-02)
seba www.superb-web.pl: Wyśmienita praca! Polecam(2007-11-10)
Kamiś: życze powodzenia w prowadzeniu dalszych badań, jest to bardzo(2007-12-12)
Poziomka: wesołych Świąt :) Asia z(2007-12-23)
kangur: to jest dziadowska(2008-01-31)
kamil: to jest super . sprzydało mi sie na(2008-02-13)
Robert: Poziomka, odezwij się,(2008-02-26)
toska: Byłam pod wpływem infradzwięków 3 lata.Zamontowany klimatyzator starej generacji nad moim mieszkaniem przyczynił się do strasznych cierpień męza i moich .Mąż od 2 lat nie żyje.Ja od 1,5 roku mieszkam gdzie indziej.Do tej pory jeszcze nie wróciłam do równowagi,ale dobrze,że chociaż minęły zawroty głowy ,potworne bóle głowy iwrócił dobry sen.Niestety,słuch mam b. przytępiony,wyniki kardiologiczne/powiększona aorta piersiowa,blok lewego pęczka Hisa/ iukład nerwowy strzaskany.Dobrze,że nie trafiam teraz do szpitala ijestem znów normalnym człowiekiem. (2008-10-11)
R. Czaplikowski: Przeczytałem, ciekawe . (2008-10-11)
poważna z Krakowa: artykuł bardzo mnie zainteresował. Być może miałabym dla dr.Zbigniewa Damijana ciekawą propozycje prowadzenia badań... czy ewentualnie mogę liczyć na jakiś kontakt? (2008-12-18)
Udręczona: RATUNKU!! od trzech miesięcy sąsiedzi -zachodzi domniemanie że może to byc umyslne - dręczą mnie codziennie calymi nocami ledwo superniskimi basami najprawdopodobniej z kolumny polozonej na podłodze glosnikiem do podłogi. Prawie tego nie slychac, nie da się nagrac najczulszym dyktafonem.Ja mam wrażenie, że w koncu dostane zawału, nie moge spac, całe ciało tak jakby mi sie trzepało,Czuję jak łóżko pode mną drży- zasypiam tylko po srodkach nasennych. N amoje ucho to to co słychac jest na progu lub ponizej 20 Hz Wzywana policja nie widziała zakłócania spoczynku nocnego. (Tym bardziej że w innych lokalach i na klatce nie było "sladów".). Na komendzie rejonowej patrzono na nie troche jak na "czubka"- bo to niby niemozliwe zeby u mnie były zakłócenia a nigdzie indziej nie. Chciałabym aby zostały u mnie w domu wykonane pomiary, które służyłyby za dowód . Do kogo najlepiej mam się z tym zwrócić ? (2009-05-08)
Prototype: Udreczona :] spojrzmy prawdzie w oczy ;] zestarzalas sie ! xD (2009-06-12)
Maciej Ś.: "Prototype" - i ty masz szansę zestarzeć się. Ale to nic pewnego, a nawet mało prawdopodobne - co nie znaczy że będziesz wiecznie młody; (2009-06-12)
ZEZ: Znam też taki przypadek, gość wyczuwa gazy , które wychodzą ze ścian i go trują. Wyczuwa prąd bijący z podłogi i w ogóle czuje się prześladowany. O trzeciej nad ranem wali z całej siły w podłogę, wyłącza prąd i zgłasza sprawę na policję. Nie ma się co dziwić gdyż słyszy pompki, które wprowadzają do jego mieszkania gaz pieprzowy. Wszystko go żre i pali. Ponadto wszędzie widzi mikroskopijne kropelki gazu, widzi je mimo problemów ze wzrokiem, zaćmy i miażdżycowego uszkodzenie wzroku. (2009-07-15)
BB: Do Udręczonej. Takie zjawisko nie musi być spowodowane świadomie przez Pani sąsiadów. Może to być np. lodówka, która pracując działa na częstotliwości rezonansowej Pani pomieszczenia. W nocy z reguły występuje mniejszy szum - mniejszy ruch samochodów, mniej ludzi, zwierzęta śpią i zaczyna Pani to zauważać, czy odczuwać. Urządzenie na częstotliwości rezonansowej wprowadza w drgania masy powietrza, powstają fale stojące i w jednych miejscach będzie głośniej, w innych ciszej. To tylko ewentualność, ale może trzeba ją sprawdzić, gdyż jest wysoce prawdopodobna. To by wyjaśniało, to że u Pani słychać a u innych nie. A jeśli tak jest i czy to ma wpływ na zdrowie ? Wierzę, że tak ale musimy poczekać na naukowców. Mam nadzieję że uda się przeprowadzić w pełni profesjonalne badania. Temat przez niektórych niezauważalny, jak jeden z wielu. Niestety stara prawda życiowa mówi, że diabeł tkwi w szczegółach i pomijając takie kwestie, nauka i technika ma ciężej w innych dziedzinach. Takie sprawy zbadane i rozwiązane, mogły by otworzyć nowe możliwości i pola działania na wielu dziedzinach życia. Szczęścia życzę i pozdrawiam - BB (2010-08-05)
Karina: Witam Chciałabym się dowiedzieć - bo była tu podana informacja o tym, że przegroda fizyczna nie zatrzymuje infradźwięków - czy to znaczy, że rozchodząc się negatywnie oddziaływują na człowieka bez względu na odległość? (2011-07-20)
Maciej Ś.: 1) Szkodliwa dla zdrowia może być energia (ciśnienie akustyczne) fali dźwiękowej. Szkodliwość ta dotyczy narządu słuchu, a przy bardzo niskich częstotliwościach (infradzwięki) możliwe jest też szkodliwe oddziaływanie na organy wewnętrzne (tkanki miękkie), które mogą być wprowadzone w drgania rezonansowe - - - 2) Energia (jak wyżej), przemieszczając się, ulega naturalnemu tłumieniu w ośrodku, i jednocześnie rozprasza się w różnych kierunkach; - - - 3) Natężenie fali dźwiękowej (energia czynnie oddziaływująca) jest odwrotnie proporcjonalne do kwadratu odległości pomiędzy źródłem tej energii, a obiektem jej oddziaływania. Oddalanie się od źródła znacznie zmniejsza szkodliwe oddziaływanie. (2011-07-21)
Ela: Ela. pozdrawiam Udręczona, mam to samo ze swoimi sąsiadami. Mieszkają na trzecim piętrze i ta "muzyka" wybudza dwa piętra i parter i też oficjalnie nie ma na to rady oprócz dobrej woli osób, które tę muzykę uprawiają. A faktycznie jest ledwo wyczuwalna i po przebudzeniu ma się wrażenie, że gdzieś grano, ale tego nie słychać. Ta muzyka z przerwami "idzie" od wczesnego wieczora do póznych godzin nocnych - 3, 4 nad ranem i powoduje sen z przerwami. Stałam się nerwowa, chodzę niedospana. Ja ją bardziej wyczuwam niż słyszę, nie oddziaływuje tak na innych moich domowników, ale kot odczuwa ją , bo jest bardzo nerwowy wieczorem i w nocy często nerwowo miauczy. Przeszukiwałam internet, żeby znaleźć sposób na wyciszenie skutków tej muzyki , ale wygląda na to,że tylko nie produkowanie dzwięków na poziomie podprogowym może pomóc (2012-03-04)
Dorota: Mam pytanie dotyczącą turbin wiatrowych. W naszej miejscowości planują(2012-04-27)
amper: Będą mieli tani prąd z uwagi na niskie koszty(2012-04-28)
art: Polecam ciekawy artykuł o infradźwiękach: http://wiatrowa.blox.pl/2012/05/Infradzwieki-czesc-1.html oraz http://wiatrowa.blox.pl/2012/05/Infradzwieki-czesc-2.html(2012-09-13)
Bozena: Doświadczyliśmy na własnej skórze znęcania się nad infradźwiękami.Na początku(2013-04-09)
malutka: Ja od 1 1\2 roku mama podobny problem co(2013-07-22)
robert: Od pięciu lat jestem mimo wolnym słuchaczem odgłosów z(2015-03-06)
stawski: Czy muzyka serwowana przez DJ z urządzeń dużej mocy(2016-04-04)
ewek53: mieszkam w Ustce (miejscowość wczasowo-uzdrowiskowa) nad morzem. od 4(2016-09-28)
literalny: Szumy i dźwięki uszne nie są koniecznie wywoływane przez(2016-09-28)
ewek53: w uzuoełnieniu komentarza dodam jeszcze jeden zakład - Ciepłownię,(2016-09-28)
@: Pytanie czy tylko Ty słyszysz te dźwięki, czy inni(2016-09-28)
von Basior: A może Tobie po prostu przeszkadza szum morza i(2016-09-28)
ewek53: Przeszliśmy do tej pory chyba wszystkie dostępne u nas(2016-09-28)
Zawsze pod Wiatr: Witam! O trzech tygodni słyszę buczenie non stop. Nie(2016-12-11)
Robert: W polsce pojawiły się systemy alarmowe do domów i(2019-01-07)
dorota rybczyńska: Dzień dobry, mam podobny problem co Pani Bożena, więc(2023-01-07)
dorota rybczyńska: Pani Bożeno proszę o(2023-01-07)
dorota rybczyńska: Pani Bożeno jesteśmy ofiarami przemocy psychicznej i fizycznej agresorem(2023-01-07)
Aga: Proszę o kontakt w sprawie infradzwieki, mamy Sąsiada który(2024-04-12)
Dodaj swój komentarz
| 
#AtestOchronaPracy
Atest na LinkedIn
Kanał ATESTU