|
Infradźwięki szkodzą,
ale i leczą
Rozmowa z dr. Zbigniewem Damijanem z Laboratorium Akustyki Strukturalnej i Inżynierii Biomedycznej Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Akademii Górniczo-Hutniczej.
Robert Kozela: Panie doktorze, na początek kilka zdań o samych infradźwiękach.
Zbigniew Damijan: Infradźwięki to dźwięki o częstotliwościach do 20 Hz. Otaczają nas infradźwięki naturalne i sztuczne: burze, trzęsienia ziemi, wentylatory, transport kołowy, powietrzny, morski. My infradźwięki słabo "rozpoznajemy". Większą od człowieka zdolność do wyczuwania infradźwięków mają niektóre zwierzęta, na przykład słonie czy szczury, które wyczuwając zbliżający się sztorm, uciekają ze statku.
Czy naturalne infradźwięki mogą wpływać na nas negatywnie?
I negatywnie, i pozytywnie. Halny czy mistral to też infradźwięki, a wszyscy wiemy, co się dzieje, gdy wieją te wiatry: więcej zawałów serca i samobójstw, nasilenie niektórych chorób. Infradźwięki powstają też przy wodospadach, dlatego samobójcy tak często wybierają Niagarę. Mogą też wpływać pozytywnie, na przykład świetnie się śpi i wypoczywa przy bieszczadzkich strumieniach.
A zagrożenia zawodowe?
Pracodawcy bardzo rzadko zdają sobie sprawę, że infradźwięki powinny być mierzone, że to w ogóle jest jakieś zagrożenie. A pomiary są bardzo ważne, bo przegrody fizyczne nie chronią przed hałasem infradźwiękowym, jedynym wyjściem po stwierdzeniu wysokiego poziomu ciśnienia akustycznego hałasu infradźwiękowego jest rotacja pracowników.
Powszechnie uważa się, że infradźwięki są niesłyszalne dla ucha człowieka. Jednak są odbierane przez organizm - głównie właśnie przez narząd słuchu. Ich słyszalność zależy od poziomu ciśnienia akustycznego. Progi słyszenia infradźwięków są tym wyższe, im niższa jest ich częstotliwość, i wynoszą przykładowo: dla częstotliwości 6-8 Hz ok. 100 dB, a dla częstotliwości 12-16 Hz ok. 90 dB. Hałasem infradźwiękowym nazywa się hałas, w którego widmie występują składowe o częstotliwościach infradźwiękowych 1-20 Hz i o niskich częstotliwościach słyszalnych. Pojęcie hałas niskoczęstotliwościowy obejmuje zakres częstotliwości od około 10 do 250 Hz. Poza drogą słuchową infradźwięki są odbierane przez receptory czucia wibracji. Gdy poziom ciśnienia akustycznego przekracza 140-150 dB, infradźwięki mogą powodować trwałe, szkodliwe zmiany w organizmie. Możliwe jest występowanie zjawiska rezonansu struktur i narządów wewnętrznych organizmu, subiektywnie odczuwane już od 100 dB jako nieprzyjemne uczucie wewnętrznego wibrowania. Jest to, oprócz ucisku w uszach, jeden z najbardziej typowych objawów stwierdzonych przez osoby narażone na infradźwięki. Jednak dominującym skutkiem wpływu infradźwięków na organizm w warunkach ekspozycji zawodowej jest ich działanie uciążliwe, występujące już przy niewielkich przekroczeniach progu słyszenia. Działanie to charakteryzuje się subiektywnie określonymi stanami nadmiernego zmęczenia, dyskomfortu, senności, zaburzeniami równowagi, sprawności psychomotorycznej oraz zaburzeniami funkcji fizjologicznych. Podobnie jak przy spożyciu większej ilości alkoholu infradźwięki powodują zachwiania równowagi, trudności w skupieniu się, zmniejszenie ostrości widzenia oraz zmniejszenie refleksu. Obiektywnym potwierdzeniem tych stanów są zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, charakterystyczne dla obniżenia stanu czuwania (co jest szczególnie niebezpieczne np. u operatorów maszyn i pojazdów).
(oprac. rob m.in. na podstawie pracy zbiorowej pt. "Hałas infradźwiękowy..." opublikowanej w kwartalniku "Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy", nr 2/2001).
Jakie są najważniejsze źródła infradźwięków?
Wszystko, co się obraca, czyli silniki i w ogóle wszelkie środki transportu. Chciałem na przykład zrobić badania wpływu infradźwięków na ludzi w pociągach, ale kolej się nie zgodziła. Wpływ nawet krótkiej podróży jest odczuwalny: z Krakowa do Warszawy jedzie się niecałe trzy godziny, a mimo to (nawet jeśli jest się wypoczętym) czuje się pewne otumanienie i nieodpartą potrzebę snu. Chętnie dowiedziałbym się, co podczas takiej podróży dzieje się z sygnałem EEG, z sercem, z aktywnością elektrodermalną i tak dalej. Nie słyszałem też, żeby firmy projektujące samochody zajmowały się ograniczaniem emisji infradźwięków wytwarzanych przez silniki, a to kolejny temat, którym należałoby się zająć. W przemyśle źródłami infradźwięków są na przykład sprężarki tłokowe, dmuchawy, pompy próżniowe, elektryczne piece łukowe, młoty kuźnicze, urządzenia odlewnicze (kraty wstrząsowe i formierki), wentylatory przemysłowe, przesiewacze zbożowe i tak dalej. W domu też jesteśmy poddani działaniu dźwięków niskiej częstotliwości, emitują je miksery, lodówki, odkurzacze. Można by jeszcze wymienić wiatraki, które pojawiają się już w naszym krajobrazie i wiele innych urządzeń, z którymi stykamy się na co dzień.
Czy są jakieś, oprócz rotacji pracowników, sposoby ochrony przed infradźwiękami w zakładach pracy?
Trzeba to brać przede wszystkim pod uwagę już na etapie projektowania maszyn, urządzeń, pojazdów i budowli. Konstrukcje hal czy budynków bardzo często powodują podnoszenie ciśnienia akustycznego, wzmacniają działania infradźwięków zamiast je ograniczać. Duży problem jest z dźwiękoszczelnymi kabinami dla operatorów, które wprawdzie chronią przed hałasem słyszalnym, ale panuje w nich wyższy poziom dźwięków niskiej częstotliwości niż na zewnątrz. Wciąż trwają prace nad skutecznym tłumieniem infradźwięków w takich kabinach.
Mówił pan o pozytywnym wpływie niektórych naturalnych infradźwięków. Czy sztucznie wytwarzane infradźwięki mogą się do czegoś przydać?
Podczas badań sygnałów elektrofizjologicznych ciała człowieka, które prowadziliśmy na dużej grupie studentów, okazało się, że w czasie krótkiej, dwudziestominutowej ekspozycji na infradźwięki, większość badanych, młodych i sprawnych ludzi przysypiała. Stąd zrodził się pomysł, żeby wykorzystać infradźwięki w badaniach nad możliwością poprawy jakości snu. Od jakiegoś czasu sanatorium "Włókniarz" w Busku jest gotowe do takich eksperymentów, ale niestety brakuje pieniędzy na badania, a i samo powołanie interdyscyplinarnego zespołu, w skład którego powinni wejść zarówno medycy różnych specjalności (między innymi neurochirurdzy), jak i akustycy, nie jest proste. Myślę też o eksperymentach z wpływem infradźwięków na osoby przebywające w celach leczniczych na tak zwanych pobytach nocnych w komorach kopalni soli w Wieliczce. Osoby w tych komorach "słuchałyby" infradźwięków emitowanych ze specjalnych głośników. Po pierwsze w kopalni jest doskonałe środowisko do rozprzestrzeniania się infradźwięków, a po drugie - one już tam są (generowane przez wentylację chodników i komór). Być może właśnie dzięki infradźwiękom w komorach kopalni soli tak dobrze się wypoczywa.
Czyli dałoby się leczyć bezsenność infradźwiękami?
To byłoby zbyt daleko idące stwierdzenie. Na razie mówimy o badaniach wpływu infradźwięków na jakość snu. Podczas badań, w których brali udział studenci, wyszła nam jeszcze jedna ciekawa rzecz: zmiana pod wpływem infradźwięków sygnału EEG, czyli elektroencefalogramu. Okazało się, że gdy głośniki wysterowano częstotliwością 5 Hz, to podstawową częstotliwością pracy mózgu było też 5 Hz, a powinien być rytm alfa - podobnie przy innych częstotliwościach. Zjawisko to nazwałem zjawiskiem wodzenia. Może mieć ono i pozytywne, i negatywne skutki. Na przykład, jeśli morfologia sygnału EEG zmienia się w kierunku czynności sennych, to może to być wykorzystywane do relaksu, ale i może być bardzo niebezpieczne w przypadku pracy kierowców lub operatorów, którzy powinni być w pracy maksymalnie skoncentrowani. Poza tym, być może zjawisko wodzenia dałoby się wykorzystać do uaktywniania ognisk padaczki w celach diagnostycznych - obecnie do tego celu wykorzystuje się w elektroencefalografii fotostymulację. Ale znowu problem: żeby to stwierdzić, należy powołać duży zespół naukowy i znaleźć pieniądze na poważne badania. Zjawisko wodzenia warto lepiej przebadać, bo występuje już przy - niskim dla infradźwięków - poziomie ciśnienia akustycznego 90 dB. I jeśli przy tak niskim poziomie występują zmiany morfologii sygnału EEG, to może należałoby się zastanowić nad zmianą norm i przepisów, które pozwalają na pracę przy wyższych poziomach ciśnień.
Wspomnijmy o jeszcze jednym zastosowaniu infradźwięków: są wykorzystywane również przez wojsko.
Ale wojsko raczej nie chwali się takimi informacjami. Wiadomo, na przykład, że Amerykanie nie ogradzają niektórych zalesionych terenów wojskowych, ale "pilnują" ich za pomocą emisji infradźwięków. Jeśli grzybiarze zbliżają się do zakazanej strefy, odczuwają spowodowany przez infradźwięki irracjonalny strach i wycofują się. Planowano też wykorzystywanie infradźwięków do rozpoznania artyleryjskiego, ale nie wiem, na jakim etapie są te prace. Jednostki specjalne wykorzystują też infradźwięki w broni, która nie zabija, a tylko wyklucza np. z walki na dwie, trzy godziny. Jest ona bardzo przydatna w przypadku zamieszek. Oczywiście, broń jest chroniona patentem, więc niewiele na jej temat można się dowiedzieć.
Dziękuję za rozmowę.
Dodaj swój komentarz
jeż: świetna(2007-05-22)
Shadow: Świetna(2007-05-23)
D.: bardzo(2007-06-03)
Anna: Po przeczytaniu tego wywiadu dowiedziałam się, tych odpowiedzi, których(2007-10-09)
Mala: to mi sie nie przyda na fizyke, nie ma(2007-10-16)
Wioletka: Bardzo ciekawe przydało mi się na fizykę(2007-11-02)
seba www.superb-web.pl: Wyśmienita praca! Polecam(2007-11-10)
Kamiś: życze powodzenia w prowadzeniu dalszych badań, jest to bardzo(2007-12-12)
Poziomka: wesołych Świąt :) Asia z(2007-12-23)
kangur: to jest dziadowska(2008-01-31)
kamil: to jest super . sprzydało mi sie na(2008-02-13)
Robert: Poziomka, odezwij się,(2008-02-26)
toska: Byłam pod wpływem infradzwięków 3 lata.Zamontowany klimatyzator starej generacji(2008-10-11)
R. Czaplikowski: Przeczytałem, ciekawe(2008-10-11)
poważna z Krakowa: artykuł bardzo mnie zainteresował. Być może miałabym dla(2008-12-18)
Udręczona: RATUNKU!! od trzech miesięcy sąsiedzi -zachodzi domniemanie że może(2009-05-08)
Prototype: Udreczona :] spojrzmy prawdzie w oczy ;] zestarzalas sie(2009-06-12)
Maciej Ś.: "Prototype" - i ty masz szansę zestarzeć się. Ale(2009-06-12)
ZEZ: Znam też taki przypadek, gość wyczuwa gazy , które(2009-07-15)
BB: Do Udręczonej. Takie zjawisko nie musi być spowodowane świadomie(2010-08-05)
Karina: Witam Chciałabym się dowiedzieć - bo była tu podana(2011-07-20)
Maciej Ś.: 1) Szkodliwa dla zdrowia może być energia (ciśnienie akustyczne)(2011-07-21)
Ela: Ela. pozdrawiam Udręczona, mam to samo ze swoimi sąsiadami.(2012-03-04)
Dorota: Mam pytanie dotyczącą turbin wiatrowych. W naszej miejscowości planują(2012-04-27)
amper: Będą mieli tani prąd z uwagi na niskie koszty(2012-04-28)
art: Polecam ciekawy artykuł o infradźwiękach: http://wiatrowa.blox.pl/2012/05/Infradzwieki-czesc-1.html oraz http://wiatrowa.blox.pl/2012/05/Infradzwieki-czesc-2.html(2012-09-13)
Bozena: Doświadczyliśmy na własnej skórze znęcania się nad infradźwiękami.Na początku "był haos",drobne nieporozumienia,drobna wymiana uwag z sąsiadami z dołu.Później zaczęly się hałasy typu głośna muzyka czy oglądanie tv do 4 nad ranem.Dołączyły do tego wibracje.Zawiadomiliśmy gospodarza u którrego wynajmujemy mieszkanie i nasza sąsiadka również.Dodam,że rzecz dzieje sie w Londynie.Wtedy zaczęło się na dobre.Trafiłam na oddział inteensywnej terapii z bólem w klatce piersiowej , z bardzo wysokim ciśnieniem, i z mdłościami.Nieświadoma pochodzenia tych objawów,skarżyłam sąsiadów o zwykłe zakłócanie ciszy nocnej bo było to bardzo słyszalne i wibracje odczuwalne.Później było już tylko gorzej,wzywaliśmy policję i cancil i nikt nie słyszał(dodam, że słuchają tylko uchem),nie mogliśmy spać,wypoczynek był nie możliwy,telepanie ciała przy próbie zaśnięcia,ból nóg,mdłości,nudności,ból kręgosłupa,zmiana sylwetki,szukanie sobie miejsca ciszy,przykórcz palców,drżenie mieśni,ucisk na czaszkę czy tam mózg,jak tylko się pojawiały te dźwięki,które były emitowane.Wszystko to spowodowało, że zaczęlam nasłuchiwać,szukać, czytać i natrafiłam na objawy przy infradźwiękach,wszystko się potwierdziło i zgadzało się.Ja słyszę ponizej 20 herców i czuję 18,16 a przy czternastce chce mi się wymiotować.Przed ostatniej nocy nie spaliśmy w cztery osoby.Chce się spać, a sie nie da..słychać tylko burczenie,huczenie i jak by się było w samolocie. Bardzo chętnie odpowiem na wszystkie pytania.Mile widziany też kontakt osób ,które znalazły się w podobnej sytuacji. (2013-04-09)
malutka: Ja od 1 1\2 roku mama podobny problem co noc po północy włanczają te jednostajne niskie dzwięki przez kolumny do rana i w ciągu teżKiedys to nawet drgała podłoga,krzesła tapczan.Teraz też czuję wibracje i drgania podłogi w całym mieszkaniu,oni wynajmują u góry.Na klatce też to słychac,ale sąsiadów nic nie obchodzi,policja też tego nie słyszy przez chwilę jak jest wzywana[10 minut] Jestesmy z córką już wrakami.Czujemy ze robią to złosliwie,gdyż nie zgodziłam się na ciągłe imprezy i cwicenia nocne gry na instrumentach.Dyktafon cyfrowy tego nie chwyta.Nie wiem czy jeszcze nie mają jakiegos urządzenia do działalnosci lub generatora.Sprawa jest w sądzie a my dalej nie możemy znalezc aparatu do pomiaru infradzwięków.Ja mam proezy uszne wszczepione na stałe,wysiadają mi,czuję silny ból uszu, tracę równowagę,wysiada mi serceCo robic dalej.gdzie szukac pomocy (2013-07-22)
robert: Od pięciu lat jestem mimo wolnym słuchaczem odgłosów z opatowskiej oczyszczalni ścieków, słychać jakieś rzęcholenie, wycie i takie buczenie. Faktycznie szlak może trafić, mimo zatkania uszu nadal gdzieś w głowie to słychać. Niesie się toto na jakieś 4km. Co gorsza w państwie bezprawia niema na tych ćwoków rady. Ktoś może powiedzieć zamknij okno czy cuś takiego, niestety dźwięk jest słyszalny w całym domu na ulicy w piwnicy dosłownie wszędzie, kogo winić Tesle za silnik? (2015-03-06)
stawski: Czy muzyka serwowana przez DJ z urządzeń dużej mocy może mieć wpływ na sen.Koło mnie jest klub disco i nieraz ja nie slyszę właściwej melodi tylko takie pomruki lub dudnienie.Jeśli sie obudzę,trudno jest zasnąć. (2016-04-04)
ewek53: mieszkam w Ustce (miejscowość wczasowo-uzdrowiskowa) nad morzem. od 4 latsłyszę dokuczliwy szum,i dzwięki niesłyszalne dla większości osób. kontrole z Ochrony Środowiska ( na ucho) stwierdziły że w mim domu jest cicho. Jestem na skraju obłędu. Nie mogę spać,odczuwam ucisk w klatce piersiowej,rozdrażnienie. najlepiej czuję się poza domem. Te niskie dzwięki odczuwam też poza domem ale słabiej. w mieszkaniach oddalonych od mojego osiedla nie słyszę tych jednostajnych niepokojących dwięków. W promieniu 500-1000m pracują,: Port morski,Gieła rybna, Oczyszczalnia ścieków, Lidl, Biedronka, i wszechobecnemaszty telefonii cyfrowej. Szukam pomocy i rady - co robć by odzyskać spokój. (2016-09-28)
literalny: Szumy i dźwięki uszne nie są koniecznie wywoływane przez żadne dźwięki z Twojego otoczenia, nie mają wpływu na stan słuchu, nie pogarszają go ani nie poprawiają, lecz są bardzo uciążliwe. Szumy i dźwięki uszne mogą być zjawiskiem akustycznym, słyszane tylko przez osobę, której dotyczy. Jest wiele przyczyn szumów (dźwięków) usznych i wiele schorzeń, którym szumy uszne towarzyszą. Może warto najpierw zasięgnąć opinii specjalisty? (2016-09-28)
ewek53: w uzuoełnieniu komentarza dodam jeszcze jeden zakład - Ciepłownię, która ogrzewa miiasto( 24 godz.na dobę( Rury ciepłownicze na ulicach są rozłożone na całej szerokości i długości z odejściami do indywidualnych wymienników CO. W odległości 3km działa całoroczny Poligon mięzynarodowy. tem dokuczliwy szum nasila się szczególnie w gozinach nocnych (po godz 23,00 ) Wraz z żoną jeźdimy i szukamy potencjalnego źródła tych dzwięków ale jak do tej pory bez rezultatów . Nie mając odpowiednich przyrządów pomiarowych (czujnik decybeli nie wychwytuje tych dzwięków) nie jestśmy w stanie określić co tak hałasuje. Wydiał Ochrony Srodowiska radzi nam wystąpić na drogę sądową - ale przeciko komu?. Brak pomocy ze strony miasta i powiatu . jakie obowiązki mają władze miasta w którym płacimy podatki wobec obywatela w sprawie udzielenia pomocy? (2016-09-28)
@: Pytanie czy tylko Ty słyszysz te dźwięki, czy inni mieszkańcy Ustki też? Jeśli tylko ty, to tak jak piszę literalny, najpierw trzeba się udać do specjalisty, aby wykluczyć ewentualną Twoją chorobę pochodzącą z wewnątrz narządu słuchu. (2016-09-28)
von Basior: A może Tobie po prostu przeszkadza szum morza i to jest główna przyczyna dolegliwości (2016-09-28)
ewek53: Przeszliśmy do tej pory chyba wszystkie dostępne u nas badania pod wzgędem słuchu. Chcieliśmy uniknąć podejżenia że to my jesteśmy chorzy, mamy szumy uszne i tp. ale wszystkie wyniki badań są w normie. mamy na to dowody. co ciekaweże zdażają się dni, że tych dzwięków-szumów nie ma. Uśmiech sam się ciśnie na twarzy, jaka cisza, spokój, kilka dni temu z powodu jakiejś awarii główna ulica w zachodniej części Ustki została pozbawiona prądu - JAKA CISZA. ale trwało to tylko kilkanaście godzin. (2016-09-28)
Zawsze pod Wiatr: Witam! O trzech tygodni słyszę buczenie non stop. Nie(2016-12-11)
Robert: W polsce pojawiły się systemy alarmowe do domów i(2019-01-07)
dorota rybczyńska: Dzień dobry, mam podobny problem co Pani Bożena, więc(2023-01-07)
dorota rybczyńska: Pani Bożeno proszę o(2023-01-07)
dorota rybczyńska: Pani Bożeno jesteśmy ofiarami przemocy psychicznej i fizycznej agresorem(2023-01-07)
Aga: Proszę o kontakt w sprawie infradzwieki, mamy Sąsiada który(2024-04-12)
Dodaj swój komentarz
| 
#AtestOchronaPracy
Atest na LinkedIn
Kanał ATESTU