[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Statystyczna karta wypadku - jak wypełniać od 1 stycznia 2023 r. (cz. 1)
Szczegółowe objaśnienia

Celem artykułu jest omówienie zmian wprowadzonych do wzoru Statystycznej karty wypadku Z-KW oraz objaśnień, klasyfikacji i oznaczeń kodowych.

tekst:
Dorota Żeromska-Mielniczuk
Główny Specjalista,
Ośrodek Statystyki Warunków Pracy,
Urząd Statystyczny w Gdańsku

Zasadniczą zmianą w rozporządzeniu jest skrócenie terminu przekazania części I Statystycznej karty wypadku. Zobowiązuje się pracodawcę do sporządzenia i przekazania karty w terminie do 14 dni roboczych od dnia, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy lub w którym sporządzono kartę wypadku.

9 grudnia 2022 r. Minister Rodziny i Polityki Społecznej Marlena Maląg podpisała rozporządzenie w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy. Zakończyło to długotrwały proces prac związany z m.in. dostosowaniem zbieranych danych dotyczących wypadków przy pracy do norm Europejskich Statystyk w Zakresie Wypadków przy Pracy (European Statistics on Accidents at Work - ESAW) oraz usprawnieniem polityki prewencyjnej wspierającej poprawę warunków pracy.

Zasadniczą zmianą w rozporządzeniu jest skrócenie terminu przekazania części I statystycznej karty wypadku. Zobowiązuje się pracodawcę do sporządzenia i przekazania karty w terminie do 14 dni roboczych od dnia, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy lub w którym sporządzono kartę wypadku (poprzedni termin sporządzenia statystycznej karty wypadku upływał 15-go dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym został zatwierdzony protokół powypadkowy lub w którym sporządzono kartę wypadku). Zmiana ta ma na celu przyspieszenie przekazywania informacji o wypadkach przy pracy (z około 2,5 miesiąca) do 1 miesiąca od daty wypadku. Natomiast część II uzupełniającą statystycznej karty pracodawca sporządza i przekazuje nie później niż z upływem 6 miesięcy od dnia zatwierdzenia protokołu powypadkowego lub od dnia sporządzenia karty wypadku (ten termin nie został zmieniony).

Formularz również przeszedł modyfikację wizualną. Wyraźnie został podzielony na dwie części. Poniżej opisano pozycje Statystycznej karty wypadku wraz z objaśnieniami dot. kodowania.

Jednostka lokalna

Jest to zorganizowana całość (zakład, oddział, filia itp.) położona w miejscu zidentyfikowanym odrębnym adresem, pod którym lub z którego jest prowadzona działalność co najmniej przez jedną osobę pracującą. Jednostki prowadzące działalność w zakresie budownictwa są jednostkami lokalnymi według miejsc, w których: przyjmowane są zlecenia na wykonawstwo robót budowlanych i pomocniczych, wykonywane są prace zarządu, prowadzona jest organizacja pracy budowlanej i pomocniczej. Tereny budowy (miejsca realizacji poszczególnych terenów budowy) nie są jednostkami lokalnymi.

Z uwagi na częsty problem, jaki stwarzało pytanie o kryteria jednostki lokalnej, zostało ono zmienione w taki sposób, aby odpowiedź nie powodowała już trudności.

Odpowiedź "TAK" na powyższe pytanie dotyczy przedsiębiorstw, które swoją działalność prowadzą w przynajmniej dwóch lokalizacjach na terenie Polski, a we wszystkich tych lokalizacjach posługują się tym samym (jednym) numerem REGON. Ponieważ dane o wypadkach przy pracy zbierane są tzw. metodą jednostek lokalnych, tj. według faktycznego miejsca pracy poszkodowanego w podziale według sekcji, działów i grup PKD oraz w podziale administracyjnym, konieczne jest wprowadzenie dodatkowych informacji zawartych w poz. X1 "Miejscowość (gmina), na terenie której znajduje się jednostka lokalna (oddział, filia, sklep, magazyn)", X2 "Rodzaj działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)", X3 "Forma własności". Przykład:

Przedsiębiorstwo prowadzi produkcję towarów w miejscowości X natomiast sprzedaż tych produktów odbywa się w miejscowości Y, siedzibą firmy jest miejscowość X. Dla poszkodowanych w wypadkach przy pracy świadczących pracę w miejscowości X zaznaczamy odpowiedź "NIE", a dla poszkodowanych pracujących w miejscowości Y zaznaczamy "TAK" i wypełniamy dodatkowe dane.

Obywatelstwo - poz. 03

Po przystąpieniu Polski do UE i otwarciu rynków pracy coraz więcej obcokrajowców pracuje w polskich przedsiębiorstwach. Zastosowana metodologia przewiduje zbieranie danych o obywatelstwie poszkodowanego, przy czym możliwości odpowiedzi ograniczono do stwierdzenia czy poszkodowany jest obywatelem Polski, innego kraju z UE, czy kraju nienależącego do UE.

Zawód wykonywany - poz. 05

Należy posługiwać się klasyfikacją zawodów i specjalności wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (DzU z 2018 r., poz. 227, ze zm.). Informację o zawodzie (specjalności) wykonywanym przez osoby poszkodowane w wypadkach przy pracy opisujemy pełnym kodem tego zawodu (specjalności), tj. sześcioma cyframi.

Staż na zajmowanym stanowisku w zakładzie pracy - poz. 06

W tej pozycji podajemy staż, jaki poszkodowany przepracował na zajmowanym stanowisku do momentu wypadku. W przypadku gdy poszkodowany został przeniesiony na inne stanowisko (np. z powodu awansu) należy wykazać staż od dnia przeniesienia na nowe stanowisko do dnia wypadku przy pracy. Nie podajemy tu całego stażu poszkodowanego od początku kariery zawodowej, niekiedy zaczynającej się w szkole przyzakładowej. Staż wpisujemy w pełnych latach, tzn. jeżeli staż w dniu wypadku przy pracy wynosi 11 lat 11 m-cy i 29 dni - wpisujemy "11", w przypadku, gdy jest krótszy niż 1 rok wpisujemy "0".

Godziny przepracowane od podjęcia pracy do chwili wypadku - poz. 07

W tym punkcie należy wpisać liczbę godzin przepracowanych przez poszkodowanego od podjęcia pracy w danym dniu (rozpoczęcia zmiany, dyżuru itp.) do chwili wypadku. Godziny przepracowane wpisujemy w pełnych godzinach. Przykład:

Poszkodowany rozpoczyna pracę o godz. 8.00. Do wypadku doszło o godzinie 15.30. Od podjęcia pracy do wypadku minęło 7 i pół godziny - wpisujemy "7", natomiast gdy wypadek zdarzył się w czasie krótszym niż godzina od rozpoczęcia pracy, wpisujemy "0".

Rodzaj urazu - poz. 08

Uraz - uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego². Do powstania urazu może dojść wskutek działania czynnika mechanicznego, termicznego, chemicznego, akustycznego, elektrycznego, jonizującego lub świetlnego.

W ramach metodologii i dostarczania danych możliwy jest wybór tylko jednego kodu z dostępnej listy. Jeżeli poszkodowany doznał kilku urazów umiejscowionych w różnych częściach ciała, należy wybrać najpoważniejszy uraz, np. amputacja jest urazem poważniejszym niż złamanie kości, które z kolei jest poważniejsze niż rany powierzchowne. Przykład:

Podczas wypadku poszkodowany doznał urazu wewnętrznego, w wyniku którego po kilku dniach miał amputację części jelita. Ten uraz kodujemy jako "Urazy wewnętrzne (uraz klatki piersiowej, narządy jamy brzusznej, narządy miednicy)" - kod 052, ponieważ chodzi tu o uraz doznany w chwili wypadku przy pracy a nie jego konsekwencje (amputacja).

Od 1 stycznia 2023 r. słownik urazów został poszerzony o dodatkowe podgrupy tworząc tym samym klasyfikację dwupoziomową. Na przykład do grupy "Rany i powierzchowne urazy" zostały dodane 3 podgrupy: "Rany i urazy - powierzchowne (stłuczenia, otarcia naskórka)" - kod 011, "Otwarte rany" - kod 012, "Inne rodzaje ran i powierzchownych urazów" - kod 019, a do grupy "Oparzenia termiczne, środkami chemicznymi i odmrożenia" aż 4 podgrupy: "Oparzenia termiczne" - kod 061, "Oparzenia chemiczne" - kod 062, "Odmrożenia" - kod 063, "Inne rodzaje oparzeń termicznych, chemicznych i odmrożeń" - kod 069.

"Inne rodzaje..." - ten rodzaj kodów należy wybierać wówczas, kiedy wiemy jakiego rodzaju urazu doznał poszkodowany, ale nie można go dokładnie sprecyzować, np. złamanie otwarte czy zamknięte, wtedy możemy zakodować jako "Inne rodzaje złamań kości (np. utrata zęba lub zębów)" - kod 029. Kod 120 - "liczne urazy" wybieramy tylko w przypadku, gdy poszkodowany doznał urazów więcej niż jednego rodzaju i nie można stwierdzić, który z nich jest najpoważniejszy.

Umiejscowienie urazu - poz. 09

W tym punkcie kodujemy, jaka część ciała doznała urazu w wyniku wypadku przy pracy. Należy pamiętać, że odnosi się to do umiejscowienia urazu, którego rodzaj został podany w poprzedniej pozycji.

"...miejsca niewymienione w tej grupie" - te kody należy wybrać gdy wiadomo, że urazowi uległa konkretna partia ciała, ale nie została wymieniona w klasyfikacji, np. przedramię zakodujemy jako "Kończyny górne, miejsca niewymienione w tej grupie" - kod 59. "Kończyny górne, liczne miejsca urazu" - kodu 58 użyjemy w przypadku urazu np. palców ręki i łokcia lub barku i ramienia.

W sytuacji gdy podczas wypadku poszkodowany doznał urazu więcej niż jednej części ciała należy wybrać "Urazy różnych części ciała" - kod 78. W przypadku urazów obejmujących całe ciało (np. oparzenia) należy wybrać "Całe ciało (wpływ na układ)" - kod 71. Kodu tego użyjemy również w przypadku urazu "Wstrząsy (uraz psychiczny, ostra reakcja na stres spowodowana traumatycznymi wydarzeniami, wstrząs anafilaktyczny)" - kod 110.

Liczba osób poszkodowanych - poz. 10

W wypadkach przy pracy wyróżniane są wypadki indywidualne i zbiorowe. Wypadek jest klasyfikowany jako indywidualny, jeśli w jednym zdarzeniu urazu doznaje jedna osoba. Natomiast za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby³. Dodatkowo w statystyce przyjmuje się, że osoby poszkodowane w wypadku zbiorowym muszą pracować u tego samego pracodawcy oraz w tej samej jednostce lokalnej. Wypadek zbiorowy, w którym np. uczestniczą 3 osoby, przy czym każda jest pracownikiem innego zakładu, w praktyce nie jest możliwy do zarejestrowania jako zbiorowy. W wypadkach zbiorowych w poz. 10 podajemy liczbę poszkodowanych pracowników, którzy ulegli temu samemu wypadkowi. Dla każdego poszkodowanego wypełniamy osobną statystyczną kartę wypadku, pamiętając, aby na każdym formularzu pozycje, takie jak: liczba pracujących, liczba poszkodowanych (poz. 10), straty czasu pracy innych osób (w roboczogodzinach) (poz. 13), szacunkowe straty materialne spowodowane wypadkiem - w tys. zł (poz. 14), położenie geograficzne miejsca wypadku (poz. 15), data wypadku (poz. 16), godzina wypadku (poz. 17), miejsce powstania wypadku (poz. 18) oraz rodzaj miejsca wypadku (poz. 20) były takie same. Oznacza to, że we wszystkich formularzach wpisujemy ten sam kod lub liczbę (liczba pracujących i liczba poszkodowanych). W przypadku wystąpienia szacunkowych strat materialnych lub strat czasu pracy innych osób wpisujemy tę samą wartość na każdej statystycznej karcie wypadku.

Skutki wypadku - poz. 11

Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała⁴. Aby uznać wypadek za ciężki, należy wziąć pod uwagę urazy doznane podczas wypadku, a nie wyłącznie długość przebywania poszkodowanego na zwolnieniu lekarskim.

Liczba dni niezdolności do pracy - poz. 12

To liczba dni zasiłku chorobowego (związanego z wypadkiem przy pracy), wliczając dni wolne od pracy, znana w momencie wypełniania części I statystycznej karty wypadku przy pracy (Z-KW).

Straty czasu pracy innych osób - poz. 13

Straty czasu pracy mogą być spowodowane koniecznością udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanym, zabezpieczenia miejsca wypadku, przestojów spowodowanych koniecznością wyłączenia maszyn itp. Należy podać sumę roboczogodzin wszystkich pracowników, którzy nie mogli wykonywać swojej pracy z powodu wypadku przy pracy. Nie podajemy tu godzin zastępstwa za poszkodowanego lub dni jego niezdolności do pracy.

Szacunkowe straty materialne - poz. 14

W tej pozycji wykazujemy szacunkowe koszty, np. naprawy maszyn, urządzeń, narzędzi, surowców, samochodów i innych "rzeczy", które uległy uszkodzeniu lub zniszczeniu w wyniku wypadku przy pracy. Nie wykazujemy strat związanych ze stratami czasu pracy. Nie są to dane księgowe tylko oszacowane wartości. Szacunkowe straty materialne podajemy w tysiącach złotych z jednym miejscem po przecinku, czyli jeżeli oszacowana wartość uszkodzonego sprzętu wynosi 10 000 zł to w poz. 14 wpiszemy 10,0.

Praca zdalna

W związku z pojawieniem się nowego trendu związanego z wykonywaniem przez pracowników pracy w formie zdalnej, wprowadzono dodatkowe pytanie.

Położenie geograficzne miejsca wypadku - poz. 15

Jest to miejscowość (gmina), na terenie której wydarzył się wypadek. Należy tu wykazywać miejscowość wg podziału terytorialnego kraju tzn.:

miasta na prawach powiatu, np. Szczecin,

gminy miejskie, np. Darłowo (gmina miejska),

gminy wiejskie, np. Darłowo (gmina wiejska),

miasta, np. Wolin miasto,

obszary wiejskie, np. Wolin obszar wiejski.

Dla wypadków przy pracy poza granicami kraju należy wpisać symbol "ZZZZZZZ", bez podawania miejscowości. Na portalu sprawozdawczym GUS, po zapisaniu strony 4, pojawia się dodatkowe pole do uzupełnienia, w którym podajemy kraj, w którym doszło do wypadku przy pracy.

Data wypadku - poz. 16

Jest to data zaistnienia wypadku, którą należy podać w formacie rok-miesiąc-dzień.

Godzina wypadku - poz. 17

Jest to pora dnia, w której doszło do wypadku. Wpisujemy tylko pełną godzinę, bez podawania minut, w której wydarzył się wypadek np. 15:59 zapisujemy jako "15".

Miejsce powstania wypadku - poz. 18

Obejmuje miejsce pracy, obszar wykonywania pracy lub miejsce, w którym poszkodowany znajdował się lub pracował tuż przed wypadkiem (może to być zarówno pomieszczenie pracy, jak i inne miejsce). Pod uwagę należy brać główne przeznaczenie miejsca, a nie czynność wykonywaną przez poszkodowanego, z wyjątkiem wypadków, do których doszło podczas budowy, które zawsze należy kodować jako teren budowy (kody 021-029), bez względu na główne przeznaczenie miejsca pracy.

Po nowelizacji do grupy "Placówki ochrony zdrowia" zostały dodane 2 podgrupy: "Placówki ochrony zdrowia, szpital, placówki opiekuńczo- -pielęgnacyjne (domy pomocy społecznej, żłobki, sanatoria, uzdrowiska itp.)" - kod 051 oraz "Inne niewymienione miejsca w tej grupie" - kod 059. Do grupy "Gospodarstwa domowe" dodano podgrupę "Części budynku do wspólnego użytku, dobudówki, ogród prywatny" - kod 072.

Kody z grupy "Gospodarstwa domowe" powinny być wybierane, jeżeli na pytanie czy wypadek wydarzył się podczas pracy zdalnej lub telepracy zaznaczono odpowiedź "TAK".

Proces pracy - poz. 19

W pozycji tej nie opisujemy ani zawodu poszkodowanego, ani szczegółowej czynności wykonywanej przez poszkodowanego w chwili wypadku. Jest to ogólny opis rodzaju pracy i zadania, które poszkodowany wykonywał w okresie trwającym do chwili wypadku. Proces pracy (tj. główne zadanie wykonywane w chwili i w miejscu wypadku) i nie musi być koniecznie powiązany z czynnością wykonywaną przez poszkodowanego w chwili wypadku. Zakłada się, że proces pracy trwa przez pewien czasu. Przykład:

Pracownik księgowości podczas przerwy w pracy udał się do palarni, w której doszło do wypadku przy pracy. Jako proces pracy powinnyśmy użyć kodu oznaczającego jego główne zadanie do chwili wypadku czyli "Praca umysłowa - nauczanie, szkolenie, przetwarzanie danych, praca biurowa, organizowanie, zarządzanie" - kod 42, a nie przebywanie w momencie wypadku na przerwie. Jeżeli wypadkowi ulegnie kierowca w czasie przerwy w podróży, procesem pracy będzie "Przemieszczanie się, w tym środkami transportu" - kod 61.

Rodzaj miejsca wypadku - poz. 20

Określamy tu miejsce zdarzenia ze względu na lokalizację zwykłego stanowiska pracy w zakładzie pracy lub poza nim. Pojęcie "zwykłego stanowiska pracy" należy rozumieć w ścisłym znaczeniu zawsze jako położone na terenie jednostki lokalnej: stałe stanowisko pracy w warsztacie, sklepie, biurze oraz bardziej ogólnie, na terenie jednostki lokalnej pracodawcy. Należy tu pamiętać, że tereny budowy (miejsca realizacji poszczególnych terenów budowy) nie są jednostkami lokalnymi i dla nich rodzaj miejsca wypadku kodujemy jako "Miejsce poza jednostką lokalną zakładu pracy" - kod 2.

Pozycje "rodzaj miejsca wypadku", "miejsce powstania wypadku" i "proces pracy" opisują okoliczności, w których doszło do wypadku.

¹ USTAWA z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych art. 8 ust. 11.

² Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych art. 2 pkt. 13.

³ Tamże, art. 3 ust. 6.

⁴ Tamże, art. 3 ust. 5.

Druga część artykułu "Statystyczna karta wypadku - jak wypełniać od 1 stycznia 2023 r." ukaże się w ATEŚCIE 5/2023. Będzie dostępna tylko dla prenumeratorów ATESTU. Nie masz prenumeraty na bieżący rok? Wciąż jeszcze można ją zamówić: https://www.atest.com.pl/strony,pre

Brak komentarzy

Dodaj swój komentarz