[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Sporządzanie instrukcji dla maszyny

Pan D.G. pyta: W zakładzie, w którym pracuję, produkuje się pojedyncze maszyny do cięcia i rozcinania blach na indywidualne zamówienia. W procesie produkcji maszyny uczestniczę jako konstruktor produkcji (wyrysowuję elementy maszyny) i wraz z innymi konstruktorami uczestniczę w całym procesie. Czy mogę wykonać instrukcję bezpieczeństwa do takiej maszyny wraz z oceną ergonomii i czy będzie ona respektowana przez inspektorów pracy podczas kontroli?

W pytaniu Czytelnik nie sformułował dokładnie, czy chodzi o "instrukcję" towarzyszącą maszynie, sporządzaną przez producenta, czy też o "stanowiskową instrukcję bezpieczeństwa i higieny pracy", dotyczącą obsługi maszyny, której obowiązek wydania należy do użytkownika maszyny (pracodawcy) - natomiast Czytelnik używa pojęcia "instrukcja bezpieczeństwa". Nie podaje też rodzaju napędu "maszyny do cięcia i rozcinania blach", przez co trudno określić czy przedmiotowe urządzenie musi spełniać wymagania dyrektywy maszynowej, czy też nie.

1. Nowa maszyna powinna spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności, czy, inaczej mówiąc, wymagania zasadnicze określone w dyrektywie maszynowej i innych dyrektywach nowego podejścia, którym podlega. Dlatego też należy wyjaśnić, jaki sprzęt roboczy możemy określać pojęciem "maszyna", w tym "maszyna nowa".

Definicję maszyny, która jest bardzo rozbudowana i złożona, znajdziemy w dyrektywie maszynowej. W uproszczeniu można powiedzieć, że maszyna to zespół składający się ze sprzężonych części lub elementów, z których przynajmniej jeden jest ruchomy, połączonych w całość mającą konkretne zastosowanie. W maszynie źródłem mocy nie mogą być mięśnie ludzkie lub zwierzęce, wyjątkiem jest zespół przeznaczony do podnoszenia. Przykładem wyrobu niebędącego maszyną - w myśl dyrektywy maszynowej - jest urządzenie do cięcia blach z napędem ręcznym lub nożnym. Należy zauważyć, że rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy, podaje odmienną, niemającą tu zastosowania definicję maszyny, którą należy interpretować jako szeroko pojęty sprzęt roboczy.

Pojęcie "maszyna nowa" jest ściśle związane z datą wprowadzania po raz pierwszy do obrotu lub oddania do użytku wyrobu na terenie Wspólnoty Europejskiej. W przypadku Polski jest to 1 maja 2004 roku - data przystąpienia RP do UE. Dyrektywa maszynowa dotyczy wszystkich maszyn wyprodukowanych w krajach unijnych po 1 maja 2004 r., niezależnie od wielkości produkcji, czyli zarówno wyprodukowanych seryjnie, jak też jednostkowo, w tym również wytworzonych na własny użytek. Dotyczy też wszystkich maszyn, w tym używanych, importowanych po tej dacie spoza granic UE. Maszyny po raz pierwszy wprowadzone do obrotu lub oddane do użytku do 28 grudnia 2009 r. powinny spełniać wymagania określone w dyrektywie 98/37/WE (rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa - DzU nr 259, poz. 2170), natomiast wyprodukowane po tej dacie - wymagania dyrektywy 2006/42/WE (rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn - DzU nr 199, poz. 1228).

W kontekście nowego podejścia producent ma obowiązek zapewnić, że wyrób, który ma zostać wprowadzony na rynek Wspólnoty, został zaprojektowany i wyprodukowany zgodnie z postanowieniami odpowiednich dyrektyw nowego podejścia. Dyrektywa maszynowa obliguje producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela (osobę upoważnioną do działania w jego imieniu) do opracowania dokumentacji technicznej maszyny. Dokumentacja techniczna powinna wykazać, że maszyna spełnia wymagania zasadnicze, wynikające z dyrektywy maszynowej (do 28 grudnia 2009 - dyrektywy 98/37/WE, od 29 grudnia 2009 - dyrektywy 2006/42/WE). Powinna ona obejmować projektowanie, wytwarzanie i działanie maszyny w zakresie koniecznym do tej oceny. W stosunku do maszyn wprowadzanych do obrotu od 29 grudnia 2009 r. zastosowanie ma rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (DzU nr 199, poz.1228), w którym - w załączniku nr 2 pkt 1 - podano zawartość dokumentacji technicznej.

Jednym z obligatoryjnych składników dokumentacji technicznej jest kopia instrukcji maszyny wraz z kopią deklaracji zgodności WE. Instrukcja i deklaracja zgodności powinny być dołączone do każdego egzemplarza maszyny. Zawartość instrukcji określono w § 59 ww. rozporządzenia. Również w drugiej części artykułu "DTR- ka czy instrukcja?" (ATEST 11/2010) podano jakie informacje powinny być określone w dokumentacji technicznej maszyny i w instrukcji maszyny.

Biorąc powyższe pod uwagę, Czytelnik, jako konstruktor nowej maszyny, powinien bezwzględnie uczestniczyć w procesie tworzenia dokumentacji technicznej, w tym instrukcji maszyny.

2. Jeżeli wyrób, o którym pisze Czytelnik, jest wyłączony z zakresu dyrektywy maszynowej (nie jest maszyną) i innych dyrektyw nowego podejścia (np. dyrektywy niskonapięciowej, dźwigowej, ciśnieniowej), to nie musi spełniać wymagań zasadniczych. Wprowadzony do obrotu nowy sprzęt, taki, jak np. narzędzia ręczne, drabiny, rusztowania, powinien spełniać wymagania określone w innych aktach prawnych Wspólnoty Europejskiej niż dyrektywy nowego podejścia. Chodzi o dyrektywę "narzędziową" 2009/104/WE, poprzednio 89/655/EWG (wprowadzoną przez rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy - DzU nr 191, poz. 1596, zm. w: DzU z 2003 r., nr 178, poz. 1745) i dyrektywę ogólnego bezpieczeństwa produktów 2001/95/WE (wprowadzoną przez ustawę z 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów - DzU nr 229, poz. 2275 ze zm.). Ustawa o ogólnym bezpieczeństwie produktów w art. 10 ust. 2 nakłada na producenta, wprowadzającego produkt na rynek polski, obowiązek dostarczenia konsumentom informacji (w języku polskim) umożliwiających ocenę zagrożeń związanych z produktem w czasie zwykłego lub możliwego do przewidzenia okresu jego użytkowania i dotyczących możliwości przeciwdziałania tym zagrożeniom.

3. Wymienione powyżej obowiązki należą do producentów. Inne z kolei obowiązki ciążą na pracodawcy - użytkowniku maszyny lub innego urządzenia technicznego. To pracodawca (o czym również jest mowa w drugiej części artykułu "DTR ka czy instrukcja?") powinien wydać i udostępnić pracownikom szczegółową instrukcję bezpieczeństwa i higieny pracy, dotyczącą obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych, zwaną popularnie stanowiskową instrukcją bhp (art. 237⁴ § k.p., § 41 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, § 30 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy).

Stanowiskowa instrukcja bhp powinna być napisana językiem zrozumiałym dla operatora i być sporządzona z uwzględnieniem informacji zawartych odpowiednio w instrukcji maszyny lub innym dokumencie dołączonym do sprzętu roboczego, niebędącego maszyną. Powinna ona również być zaopiniowana przez pracownika służby bhp lub osobę realizującą zadania tej służby (§ 2 ust. 1 pkt 10 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bhp - DzU nr 109, poz. 704 ze zm.).

WŁ

Dodaj swój komentarz

Maciej Ś.: No to autor "WŁ" nieco namieszał, pisząc (m.in.) "...dyrektywa obliguje producenta...", podając jednocześnie rozporządzenie. Poczytać art. 87 Konstytucji RP, co jest co, a nie mieszać ludzim w głowach lekturą nadobowiązkową (ale nie obowiązującą obywatela). Zawiłość dyrektyw już sama w sobie wykańcza naszych posłów, którzy nie są w stanie ich zrozumieć, a także ministrów obowiązanych do ich implementacji w system prawa krajowego. "Stanowiskowa instrukcja bhp" to też "autorski" wymysł "WŁ" - zalecam poczytać stosowne rozporządzenie (ws. ogólnych przep. bhp), a nie używać tzw. "skrótów myślowych". Dla przykładu - gdzie, na stanowisku pracy, umieścić taką "instrukcję stanowiskową" dla nurka albo kominiarza? (2011-06-12)

ZXC: PIP i ROP - do LIKWIDACJI ! (2011-06-13)

LALA: Zarówno w art. 237 Kodeksu pracy i w par.41 rozporzadzenia (...) o ogólnych przepisach bhp jest mowa,że pracodawca jest obowiązany wydać szczegółowe instrukcje stanowiskowe bhp na stanowiskach pracy oraz udostępnić pracownikom do stałego korzystania aktualne instrukcje bhp. Może to zrobić wręczając pracownikowi na szkoleniu wstępnym takie instrukcje za pisemnym potwierdzeniem pracownika, iż zapoznał się z przepisami i zasadami BHP. Pracodawca wcale nie musi takich instrukcji umieszczać na stanowiskach pracy zwłaszcza na tzw. stanowiskach ruchomych, do których się zalicza stanowisko nurka albo kominiarza. Tu nie ma żadnej sprzeczności w/w przepisów z art. 87 Konstytucji RP Macieju Ś.dość twoich niekompetentnych rad wprowadzających w błąd tylko na szczęście niektórych jak sądzę czytelników. (2011-06-24)

Maciej Ś.: Ty, "LALA", chyba bucik ci się roz******la. Poczytaj sobiu ten paragraf 41. i nie czyć "rozszeżeń", bo to jeszcze gorsze od tzw. "skrótów myślowych". PS. ...i na marginesie - jest jeden przepis (dotyczący bhp przy malowaniu natryskowym), który wprost (literalnie wysławiając) wymaga umieszczania takowych instrukcji na stanowisku pracy. Bujaj się, babo... (2011-06-24)

Maciej Ś.: "Ruchome" stanowiska pracy... O la la... Trzeba mieć łeb nie od parady, aby coś takiego wykombinować. (2011-06-25)

Maciej Ś.: Wiążące (wyłącznie) dla obywatela państwa członkowskiego UE są unijne rozporządzenia i/lub decyzje. Dyrektywy unijne są jedynie wskazaniami wiążącymi rządy państw członkowskich UE; dla obywatela są one bez kontekstowego (prawnego) znaczenia. Rezultatem wiążącym może być natomiast ich implementacja do krajowego systemu prawnego. I tyle "LALO". PS. Lale nie powinny zajmować się tak poważną problematyką, bo to przerasta ich możliwości intelektualne, niestety... (2011-06-25)

pażdzioch: ;););: Pytanie do "lali" czy napisy umieszczone na maszynie "uwaga!, nie dotykać!,nie włączać!, nie wyłączać! itp." to instrukcje??? ,,,i jakie??? (2011-06-25)

LALA: Myślałam,że szanowny Pan Maciej Ś.wie co to są stanowiska tzw." ruchome"? Ale skoro nie wie to znaczy, że z taką nazwą się nie zetknął, choćby dlatego, że ta nazwa jest potoczną, a szanowny Pan, siedząc ciągle przy komputerze w domu chyba nie miał takiej okazji. Stanowiska ruchome oznaczają inaczej niestacjonarne.Powiem nieskromnie moje możliwości intelektualne na pewno przerastają twoje, a do zajmowania się standardami UE upoważniają mnie moje wysokie kwalifikacje zdobyte w kraju i zagranicą.Myślałam,że jako rasowy behapowiec powinieneś brać to pod uwagę, ale według mnie jesteś małym kundelkiem w tym temacie to widać. Z tego wnioskuję, że nie posiadasz wykształcenia prawniczego to na pewno oraz wyższego wykształcenia technicznego z pewnością też. (2011-06-28)

Maciej Ś.: Skrzynka narzędziowa (środki pracy) pucybuta (czyścibuta) jest (wraz z przedmiotem jego pracy) bezspornie "ruchomym" (par excellence) stanowiskiem pracy. I to wcale nie w potocznym rozumieniu. I tyle. (2011-06-28)

Maciej Ś.: Stanowisko pracy, to przestrzeń pracy + coś tam, coś tam (czyli + wyposażenie w środki i przedmioty pracy)... "Zasadniczo" przestrzeń pracy (rozumiana jako stanowisko pracy) nie jest ruchoma. To pracownik (ze względu na specyfikę swojej pracy) zmienia swoją przestrzeń pracy, która to przestrzeń dalej pozostaje nieruchoma. - - - Zastrzeżenie - pojęcie ruchu jest relatywne, tzn. zależy od punktu odniesienia. W potocznym rozumieniu nie uwzględnia się ruchu obrotowego i orbitalnego planety Ziemia. Są stałe stanaowiska pracy i...niestałe. Można je rozumieć jako tymczasowe i/lub doraźne. Lokalizowane są w pomieszczeniach budynków lub w otwartej przestrzeni albo pod wodą lub pod ziemią. Reszta to prostacka wydumka - język gawędziarzy w barze piwym. (2011-06-28)

Maciej Ś.: PS. Można wymienić jeszcze i inne "RUCHOME" stanowiska pracy,(2011-06-29)

LALA: Macieju Ś. takich głupot jak piszesz nie uczą w(2011-06-29)

LALA: Do Macieja Ś.Zgodnie z par.2 pkt 8) rozp.Min.Pracy(2011-06-29)

LALA: Macieju Ś. szukasz dziury w całym, jeżeli nie masz(2011-06-29)

Maciej Ś.: "obserwator" - głuchy i niewidomy,(2011-06-29)

Maciej Ś.: "LALA", potrafisz robić wrażenie............., ale nie na(2011-06-29)

pażdzioch: LALA, taka "wykształcona", "inteligentna" a nie odpowiada na proste,(2011-07-01)

Maciej Ś.: "LALA", najpewniej składa się tylko z części środkowej lali.(2011-07-01)

posiadacz gilotyny: Witam, gilotyna ręczna do blachy - z rękojeścią i(2012-04-05)

Maciej Ś.: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn(2012-04-05)

xxx: zlecę napisanie dtr oraz instrukcji obsługi dla nieskomplikowanej maszyny.(2016-03-03)

Dodaj swój komentarz