[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Czego może żądać ZUS?

Do redakcji "Atestu" zwrócił się Czytelnik (list w ramce) z prośbą o wyjaśnienie, jakich dokumentów ma prawo żądać ZUS w związku z ustaleniem prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy. Zdaniem Czytelnika żądanie - poza protokołem powypadkowym - również protokołów z przesłuchań poszkodowanego i świadków (a z takim żądaniem Czytelnik się spotkał), jest nadmiernie wygórowane i nie znajduje odbicia w obowiązujących przepisach.

Wiadomym jest powszechnie, że ZUS to państwo w państwie. Myślę, że należałoby ponownie wrócić do nadmiernych żądań ZUS-u w świetle nowych przepisów powypadkowych. Pomimo dokładnego określenia w przepisach, jakie dokumenty należą się ZUS-owi, to i tak ZUS wymyśla, że należą mu się prócz protokółu wypadku również wszystkie inne dokumenty zebrane przez zespół powypadkowy (również protokóły z przesłuchań poszkodowanego i świadków). ZUS wymyślił za podstawę prawną rozporządzenie RM z 28 lipca 1998 r., które wcale nie upoważnia ZUS-u do takich roszczeń. Panie doktorze Stukowski, bardzo Pana szanuję za ciekawe i mądre artukuły i myślę, że zabierze Pan głos w tej sprawie.

A co mówią przepisy? Od dnia 1 stycznia 2003 r. ZUS ustala prawo do świadczeń i wypłaca je w oparciu o przepisy ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673). Aby nie komplikować sprawy, spośród wymienionych w ustawie świadczeń i podmiotów, którym świadczenia przysługują, wybierzmy przypadek najczęściej spotykany: podmiotem jest poszkodowany w wypadku przy pracy pracownik zatrudniony w ramach umowy o pracę, a świadczeniem - przysługujące z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu jednorazowe odszkodowanie, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy (przy czym zgodnie z art. 11 ust. 4 - oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji). Do określenia trybu postępowania w tych sprawach ustawodawca upoważnił ministra - nazwijmy go w skrócie, bo jego aktualny tytuł jest bardzo długi - pracy, o czym stanowi art. 11 ust. 5 ustawy: Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu oraz tryb postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku i wypłacaniu jednorazowego odszkodowania, kierując się koniecznością zapewnienia ochrony interesów ubezpieczonego oraz koniecznością przejrzystości i sprawności postępowania w sprawie o jednorazowe odszkodowanie.

W interesującej nas sprawie istotne są także przepisy art. 22 ustawy:

1. Zakład [tj. ZUS] odmawia przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego w przypadku:
1) nieprzedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku¹;
2) nieuznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu ustawy;
3) gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia bezpodstawne.

2. Odmowa przyznania świadczeń z powodów, o których mowa w ust. 1, następuje w drodze decyzji Zakładu.

3. Jeżeli w protokole powypadkowym lub karcie wypadku są braki formalne, Zakład niezwłocznie zwraca protokół lub kartę wypadku w celu ich uzupełnienia.

Jest to jedyne miejsce w ustawie, gdzie pojawia się pojęcie "protokół powypadkowy". Ustawodawca nie określa, co to za dokument, ale w art. 5 ust. 2 stwierdza, iż ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ ubezpieczony będący pracownikiem (...) następuje w trybie określonym przepisami kodeksu pracy. Przepisy kodeksu pracy nie określają tego trybu bezpośrednio, zawierają natomiast w art. 237 stosowne delegacje:

§ 1. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia: 1) szczegółowe zasady postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania (...)

§ 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wzór protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy zawierający dane dotyczące poszkodowanego, składu zespołu powypadkowego, wypadku i jego skutków, stwierdzenie, że wypadek jest lub nie jest wypadkiem przy pracy, oraz wnioski i zalecane środki profilaktyczne, a także pouczenie dla stron postępowania powypadkowego.

Na podstawie przepisów wydanego na tej podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania... (Dz.U. nr 115, poz. 744), ustalający okoliczności i przyczyny wypadku zespół powypadkowy ma m.in. następujące obowiązki (wymieniam tylko te, które są istotne w interesującej nas sprawie dokumentacji):

- przesłuchanie poszkodowanego i świadków wypadku (przy czym należy uprzedzić świadków - ale nie poszkodowanego - o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań);

- zasięgnięcie opinii lekarza, w szczególności lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami, oraz w razie potrzeby innych specjalistów;

- wykorzystanie materiałów zebranych przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli te materiały zostaną mu udostępnione;

- dołączenie do protokołu powypadkowego protokołów przesłuchania świadków, a także innych dokumentów zebranych w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, np. pisemnej opinii lekarza, pisemnej opinii innych specjalistów, szkiców lub fotografii miejsca wypadku, zdania odrębnego członka zespołu oraz uwag i zastrzeżeń (jeśli zostały zgłoszone) złożonych przez poszkodowanego lub członków rodziny. Z § 15 rozporządzenia wynika, że dodatkowe dokumenty nie są częścią protokołu powypadkowego lecz "pozostałą dokumentacją".

Drugi akt wykonawczy do kp - rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 października 1998 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 128, poz. 849) ustalił zawartość protokołu, w tym - w zakresie danych o poszkodowanym - podstawowe dane osobowe oraz nazwę stanowiska pracy i kod zawodu, a w zakresie wypadku - jego datę, kto i kiedy zgłosił, rodzaj wypadku, opis okoliczności i przyczyn, skutki wypadku, stwierdzenie, czy zdarzenie jest czy nie jest wypadkiem przy pracy, jakich przepisów prawa pracy nie przestrzega pracodawca (o ile miało to miejsce), a także czy nie zachodzą okoliczności wyłączające prawo poszkodowanego do świadczeń (działanie umyślne, rażące niedbalstwo, stan nietrzeźwości).

A jakie dokumenty należy dostarczyć do ZUS-u - określają przepisy §§ 1-3 wydanego na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy "wypadkowej" rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (Dz.U. nr 234, poz. 1974):

§ 1. 1. Wniosek o jednorazowe odszkodowanie, zwany dalej "wnioskiem", do płatnika składek składa ubezpieczony lub uprawniony członek rodziny, o którym mowa w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. 2. Wniosek zawiera następujące dane identyfikacyjne:
1) płatnika składek: numery NIP i REGON, a w przypadku gdy płatnikowi nie nadano obu tych numerów lub jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu;
2) ubezpieczonego: numery PESEL i NIP, a w przypadku gdy ubezpieczony nie posiada tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego albo paszportu.

§ 2. Płatnik składek, po otrzymaniu wniosku, kompletuje dokumentację niezbędną do ustalenia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego, spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, w szczególności:
1) protokół powypadkowy;
2) prawomocny wyrok sądu pracy;
3) kartę wypadku;
4) decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej;
5) zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką znajduje się ubezpieczony;
6) odpis aktu zgonu - w przypadku zgonu osoby, która uległa wypadkowi

§ 3. Płatnik składek, po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez ubezpieczonego, przekazuje wniosek wraz ze skompletowaną dokumentacją, o której mowa w § 2, terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "Zakładem", właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego, w celu skierowania ubezpieczonego na badanie przeprowadzane przez lekarza orzecznika Zakładu. A zatem w naszym przykładowym prostym przypadku wymogi przepisów odnośnie do składanej do ZUS-u dokumentacji są równie proste, bo po zakończeniu leczenia i rehabilitacji płatnik składek, czyli pracodawca, jest obowiązany złożyć tylko:
- wniosek poszkodowanego skierowany do płatnika składek (swoją drogą ciekawe, dlaczego do niego, a nie do płatnika świadczeń, czyli ZUS-u?) zawierający dane identyfikacyjne płatnika składek i ubezpieczonego (czyli pracodawcy i pracownika);
- protokół powypadkowy;
- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia².

(O tym czego, dowiedziałem się osobiście w placówkach ZUS, napiszę w następnym numerze.)

dr Aleksander Stukowski

¹ Kartę wypadku sporządza się w celu udokumentowania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy - chodzi tu o podmioty inne niż pracownicy zatrudnieni w ramach umowy o pracę.

² Wystawia się je na "urzędowym" ZUS-owskim formularzu N-9 - "Zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego wydane przez lekarza prowadzącego leczenie".

Dodaj swój komentarz

BEHAPERT: Poszkodowany to nie kto inny jak swiadek we własnej(2003-11-18)

Spec: ZUS może i powinien żądać zresztą slusznie orginału protokołu(2003-11-19)

behapert: Dokumentacja powyppadkowa w oryginałach przekazywana była i jest do(2003-11-20)

Praktyk: Luki w zasadzie nie ma, ponieważ jedyny przepis, regulujący(2003-11-25)

nadgorliwy: Jesli przekazuje się komukolwiek sporządzoną dokumentację w której jako(2003-11-26)

Praktyk: Tylko protokóły przesłuchań... nie są załącznikami do protokółu powypadkowego(2003-11-26)

Bolo: Mam takie pytanie do Spec. ZUS. Do kogo zwrócić(2003-11-28)

Dariusz P: Pragnę odnieść się do komentarza BEHAPERT z dnia 18.11.2003(2003-11-28)

TERMINATOR: Przepisy prawne dot.samej formy przesłuchań,w tym poszkodowanego jak również(2003-11-29)

Błędny Rybak: Szanowni Dyskutanci. A co powiecie o ZUSie (nie powiem o którym) który do sierpnia br. uzurpował sobie prawo do prawnej kwalifikacji wypadku I trzeba było wysyłać mnóstwo papierów które sam, Jego Wysokość ZUS, czytał i odbierając to prawo członkom zespołu powypadkowego kwalifikował wypadek. Opamiętał sie w sierpniu... Pewnie sie zadławił papierzyskami... (2003-11-29)

Z. S. Rzeszów: Co Państwo na to? Przytaczam fragment pisma ZUS cytat: Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Jaśle, Insprktorat w Krośnie uprzejmie informujje, że zgodnie z przepisami ustawy zdnia 30.10.2002r. o świadczeniach z tytułu wypadków i chorób zawodowych ( Dz. U. Nr 199, poz.1673), zdarzenie jakiemu w dniu (...) uległ Pan (...) zam. (...) zostało uznane za wypadek przy pracy. NIe stwierdza się umyślnej winy ani rażącego niedbalstwa poszkodowanego. Lekarz Orzecznik ustalił 0% uszczerbku na zdrowiu. Pieczęć i podpis pracownika ZUS Inspektor (...) (2003-12-1)

Dariusz P.: Przepraszam moich oponentów ale w kwestii odpowiedzialności poszkodowanego za fałszywe zeznania pozostanę przy swoim zdaniu. Art. 233§ 1. kodeksu karnego mówi, że karze podlega ten, kto zeznaje nieprawdę w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy. Przesłuchania w sprawie ustalania okoliczności wypadków przy pracy prowadzone są na podstawie rozporządzenia i nie może być mowy o karaniu poszkodowanego jeśli zeznał coś nie tak, jak wydaje się zespołowi powypadkowemu. Pójdę nawet dalej i poddam w wątpliwość legalność § 6.2. rozp. przewidującego odpowiedzialność karną świadka. Wydaje się, że jest niezgodny z konstytucją bo jako akt niższej rangi nie ma prawa rozstrzygać o wolności obywatela. Mamy już za sobą (na szczęście) etap stosowania procesu inkwizycyjnego, w którym druga strona miała udowodnić, że nic złego nie uczyniła i winna pod groźbą doznania określonych dolegliwości przynieść nam "na talerzu" dowody swojej niewinności. (2003-12-2)

Barbara: Czytam Państwa wypowiedzi i juz z tego wszystkiego zagubiłam sie całkowicie. Jak to jest. Mój pracodawca sporzadził mi dokumentacje wypadkową ( oczywiscie nie zrobił tego sam z siebie- dopiero nakaz inspektora PIP do którego sie zwróciłam) spowodował , ze rozpczeto dochodzenie w sprawie wypadku w wyniku tegoz dochcodzenia ustalono ze to jest wypadek przy pracy i nie dopatrzono sie mojej winy.'W swietle powyższego Sad do którego wniosłam o uznanie zdarzenia nie rozpatrywał sprawy skoro w miedzyczasie zakład dopełnił wszystkich swych powinności i sporzadził dokumentacje wypadkową uznająca ten moj wypadek. No i co dalej ? (2003-12-2)

Barbara: A ZUS zajął odmienne stanowisko wydając decyzję nie uznającą tego za wypadek bo brak przyczyny zewnętrznej . Czyli podważył ustalenia zespołu powypadkowego. Odwołałam się ( czerwiec br) od tej decyzji za posrednictwem odddziału ZUS do Sadu P i US i cisza. Nie mogę sie nigdzie dowiedziec co dalej. Czy urzędników nie obowiązuja terminy i co ja mogę dalej zrobić prucz czekania. Pracodawca tez odmawia mi inf. mowiac ze reszta w gestii ZUS. (2003-12-2)

Kama: Woitam Pozwole i ja dorzucić coś na temat ZUS -u. Nie będe pisał o jaki ZUS chodzi i w jakim mieście. Otoż wspomniany ZUS żądał odemnie jako pracownika bhp następujących danych: czy poszkodowana jest rozwiedziona ,ile ma dzięci, czy mąż nie jest pijakiem, kiedy może być przypuszczalny termin rozwodu, podać dzień ,m-c, rok i czy ta osoba nie była pod wpływem środków odurzających podać jakie: czy amfa,marycha czy inne. RĘCE OPADAJĄ ,KOMU TO POTRZEBNE. Kto tam pracuje? (2003-12-2)

Kama: Witam Pozwole sobie napisać na temat świeżo wyszkolonych pracowników bhp. Wczoraj przyjmowałem po kursie na spec. bhp osobę ,która już pracowała na tym stanowisku jako specjalista.Pozwoliłemsobie tą osobę przegzaminować gdyż powiedziałem że nie będzie to szkolenie ale sprawdzian. Proszę sobie wyobrazić na proste pytania o ryzyku zawodowym i obowiązkach pracowników i pracodawcy i rodzaju zagrożen jakie występowały w jej poprzednim zakładzie nic nie mogła mi powiedzieć. (2003-12-2)

Kama: ciąg dalszy do Kamy. Zaniemówiłam byłam zszokowany jak ta osoba mogła prowadzić dział bhp, mając pod sobą pracowników lub dokonując oceny zdarzenia. Można smiało postawić pytanie jak wygląda szkolenie w Ośrodkach,jak przeprowadza się egzaminy końcowe,czy nasi WIELCY specjaliści jakimi się mienią inspektorzy PIP ,TEGO NIE WIDZĄ albo nie chcą widzieć gdyż wygodnie jest patrzeć na strone gdzie kasa leci za mandat lub doniesienie na pracodawce do prokuraturu czy sądu. Pozostawiam to pod dyskusje .Świat stoi do góry nogami (2003-12-2)

jack: Mamy okres sprawozdawczy Z-10 , czy nie macie Państwo wrażenia, że brakuje wam informacji dot. wysokości wypłaconych świadczeń ? Dlaczego ZUS nie informuje o tym pracodawcy ? (2005-01-26)

spider2000: Wyobraście sobie koledzy że właśnie po raz pierwszy ZUS przysłał informację do zakładu o wypłaconych świadczeniach i to przed okresem wypełniania Z-10. Ktoś musiał im nadepnąć na odcisk (2005-02-01)

Zenon: Wprawdzie nie na temat,ale uprzedzam że jest nowa karta statystyczna wypadku przy pracy,obowiązuje od stycznia 2005r,ciekawe bo nigdzie nie publikowana. (2005-02-01)

behapert: Nową kartę można znależc w rozporz.MGiP dz.u. nr(2005-02-02)

MM: Karta statystyczna dostępna jest na stronie www.wypadek.pl w dziale(2005-02-02)

Zenon: Dzięki,faktycznie jest na w.w. stronach-nie zaglądałem ponieważ otrzymałem z(2005-02-02)

Ewa Łukawska: Co mam zrobić po zebraniu dokumentów? I gdzie wysłać?(2005-02-25)

MARCIN: to wszystko tak mądrze wygląda w ustawach i przepisach(2005-03-20)

deem: Do Marcina. Widzę tu wiele niejasnosci! Marcinie nie wiem(2005-03-21)

garry: Minęły dwa lata od opublikowania artykułu. Co się zmieniło(2005-10-21)

piter: Nie łudź się !!! Towarzystwo zaglądające na to forum(2005-10-22)

xxxx: Święte słowa !!! A ZUS swoje. Nie uznano wypadku,(2005-10-25)

jola: P. Stukowski !!! Nic się nie zmieniło. Może warto(2005-12-06)

barbara 0509: jakie świadczenie przysługuje osobie która miała wypadek przy pracy(2007-12-07)

zbych: Zlodziejski ZUs Niekompetencja BHP. CYganstwo .Lapownictwo> oraz wykorzystywanie niewiedzy(2008-03-21)

Wojtek: Z mojego doświadczenia - ZUS oddział w Sosnowcu pominął(2011-06-15)

Dodaj swój komentarz