[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Szczególne warunki nie są tożsame ze szkodliwymi warunkami pracy

W styczniowym wydaniu miesięcznika ATEST - Ochrona Pracy ukazał się artykuł Pani Małgorzaty Majki pt: "Szczególne czy szkodliwe warunki pracy". Treść tego artykułu może budzić przekonanie, że każdy, kto przed 1998 rokiem pracował w warunkach przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń może ubiegać się o wcześniejszą emeryturę. Pragnę więc sprostować niektóre stwierdzenia tego artykułu tak, aby uniknąć wystąpień do sądów o uznanie, że wykonywana praca, ze względu na związane z nią przekroczenia stężeń lub natężeń czynników szkodliwych jest pracą w szczególnych warunkach.

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że fakt ustalenia, iż praca wykonywana do 2008 r. była pracą w szczególnych warunkach należy wywodzić z treści art. 32 i 46 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.: DzU z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.). Zgodnie z treścią cytowanych przepisów, prawo do wcześniejszej emerytury przysługiwało po łącznym spełnieniu dwóch przesłanek:

- pracownik musiał być zatrudniony w szczególnych warunkach; za pracowników takich, zgodnie z ust. 2 art. 32 cytowanej ustawy uważano pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości,

- praca musiała być wykonywana na stanowisku określonym w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (DzU nr 8, poz. 43 ze zm.).

Takie poprzednio ujęcie przez ustawodawcę przesłanek uprawniających do stwierdzenia, iż praca wykonywana była w szczególnych warunkach powoduje, że przede wszystkim należy ustalić, czy dana praca znajdowała się w wykazie zawartym w rozporządzeniu lub w wykazach ustanowionych przez ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia z 1983 r.

W przypadku, gdyby nazwa stanowiska lub pracy odbiegała od zamieszczonej w wykazie, mimo że zakres obowiązków uzasadniał do zaliczenia pracy jako wykonywanej w szczególnych warunkach, należy to udowodnić. Nie jest w żadnym przypadku wystarczający do uznania uprawnień do wcześniejszej emerytury sam fakt, że praca była wykonywana przy przekroczeniu NDS/NDN.

Jest to o tyle istotne, że powołana przez autorkę artykułu praca w laboratorium kontroli jakości pracującym na potrzeby rafinerii naftowej jest tym rodzajem pracy (stanowiskiem), które nie było wymienione ani w wykazie A, dział IV poz. 19 rozporządzenia z 1983 r., ani w wydanym na podstawie § 1 ust. 2 zarządzeniu nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

W związku z tym praca laboranta w laboratorium w rafinerii nie może być brana pod uwagę przy ubieganiu się o wcześniejszą emeryturę, bez względu na przekroczenia NDS/NDN. Fakt przekroczenia NDS/NDN nie stanowi również podstawy do zaliczania takiej pracy w poczet prac wykonywanych w szczególnych warunkach w celu ubiegania się o emeryturę pomostową na podstawie ustawy z 19 grudnia 2009 r. o emeryturach pomostowych (DzU nr 237, poz. 1656). Jednym z warunków zaliczenia pracy wykonywanej przed datą wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych do prac w szczególnych warunkach jest bowiem występowanie danego rodzaju pracy w wykazie takich prac stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy. W ustawie tej bowiem kryterium ustalania prac jako prac w szczególnych warunkach zostało określone bardzo jasno i wynika z definicji zawartej w art. 3 cytowanej ustawy. Jest nim stwierdzenie, że prace muszą być związane z wymienionymi w ustawie czynnikami ryzyka, powodującymi z dużym prawdopodobieństwem trwałe uszkodzenie zdrowia w związku z procesem starzenia się, a co za tym idzie niemożność wykonywania ich na dotychczasowym stanowisku przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego. Tym bardziej więc przy zaliczaniu prac do wykonywanych w szczególnych warunkach przed wejściem w życie ustawy o emeryturach pomostowych nie powinno się brać pod uwagę kryterium przekraczania NDS lub NDN. A to uzasadnia postawienie tezy, że "szczególne warunki" nie są tożsame ze "szkodliwymi warunkami pracy", a więc odmiennej od przedstawionej w artykule.

Przekazując powyższe uwagi, pragnę jednocześnie podkreślić, że wyjaśnianie czytelnikom zasad merytorycznych i prawnych nabywania wcześniejszych emerytur jest obecnie niewątpliwie bardzo ważne i dlatego z uznaniem witamy każdy artykuł na ten temat.

Prof. Danuta Koradecka
Dyrektor CIOP PIB

Brak komentarzy

Dodaj swój komentarz