[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Podstawą artykułu była konkretna sprawa

Szanowna Pani Profesor,

Dziękuję za cenne uwagi i uzupełnienia do mojego artykułu "Szczególne czy szkodliwe warunki pracy?" Pozwolę sobie dodać kilka zdań w celu wyjaśnienia, dlaczego tak, a nie inaczej ujęłam problem. W żadnym wypadku nie było moim celem zachęcanie pracowników, którzy pracowali kiedyś w "warunkach szkodliwych" do występowania o wcześniejszą emeryturę na podstawie przepisów dotyczących "warunków szczególnych". Już w tytule, potem we wstępie, a następnie w treści artykułu kilkakrotnie przeciwstawiłam te dwa problemy.

W sprawie "warunków szczególnych" piszą do mnie lub telefonują różne osoby, czasem pracownicy wytaczający procesy sądowe (przeciwko pracodawcy lub przeciwko ZUS), a bywa, że i biegli sądowi. Artykuł powstał na bazie akt sądowych konkretnej sprawy, w której strony, świadkowie i biegli argumentowali w bardzo typowy sposób, powołując się na wyniki badań środowiska pracy jako kryterium wskazujące na "warunki szczególne". Problem ten uznałam za wart omówienia na łamach prasy branżowej.

Pracownicy i ich adwokaci, powołując się na treść art. 32 ust. 2. ustawy o emeryturach i rentach z FUS, bardzo często utożsamiają pracę wykonywaną "w warunkach szczególnych" z pracą "w warunkach szkodliwych dla zdrowia lub uciążliwych", co z kolei utożsamiają z pracą "w warunkach przekraczania najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń". Potem biegli i sędziowie odnoszą się do tych argumentów. Pracownik, który latami pobierał dodatek za pracę, którego przyznanie było uwarunkowane stwierdzeniem "warunków przekraczania NDS/NDN", jest zdumiony, gdy biegły przedstawia wyniki pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia z lat 80. i początku lat 90. niestwierdzające występowania takich przekroczeń na jego stanowisku pracy. Jednym z celów mojego artykułu było wskazanie na fakt, że bardzo często wiarygodność wyników badań środowiska pracy wykonywanych w tamtych latach jest mała i można próbować je podważyć.

Na temat wiarygodności pomiarów wiem sporo, gdyż przez 18 lat pracowałam przy badaniach środowiska pracy, prowadziłam też pracownię badań środowiska pracy, która wykonywała pomiary w wielu zakładach różnych branż. Nierzadko badania miały "kontekst polityczny". Czasem badania, co miałam okazję zaobserwować, były wykonywane pod dyktando pracowników, którzy za wszelką cenę chcieli utrzymać wypłacanie dodatku do pensji i innych przywilejów związanych z "warunkami przekraczania wartości NDS/NDN", np. skróconego dnia pracy. Należy przypomnieć, że w jednostkach budżetowych pracownik administracyjno biurowy, na którego biurku stał komputer, także otrzymywał dodatek "za warunki pracy szkodliwe lub uciążliwe" ze względu na "obsługę monitorów ekranowych". Z kolei w przemyśle kierownicy wydziałów produkcyjnych robili wszystko, by pomiary nie wykazały przekroczeń wartości NDS/NDN i np. na czas poboru prób wyłączali jedno z dwóch lub trzech urządzeń, twierdząc, że jest to sytuacja typowa. Wiem także z licznych relacji oraz własnych obserwacji, że pracownicy wielu laboratoriów, w tym laboratoriów stacji sanitarno epidemiologicznych, przy poborze prób nie przestrzegali podstawowych wymogów normy, w szczególności wymogu losowości czasu poboru prób powietrza do badań stacjonarnych oraz wymogu pokrycia badaniami 75% czasu zmiany roboczej. Czasem pomiary wykonane na jednym stanowisku pracy były przypisywane do innego stanowiska pracy wbrew zasadom na to zezwalającym. Badania takie nie mogą teraz stanowić dowodu w procesie sądowym przeciwko uznaniu warunków pracy za "warunki szczególne" - tak jak to miało miejsce w procesie będącym kanwą mojego artykułu.

Odnośnie do stwierdzenia Pani Profesor, że stanowisko pracy w laboratorium kontroli jakości na wydziale przetwórstwa ropy naftowej nie jest wymienione w wykazie "prac w szczególnych warunkach", pozwolę sobie na dodanie wyjaśnień, które z pewnych względów nie znalazły się w moim artykule. Pani Profesor odniosła się do rozporządzenia z 1983 r. - wykaz A, dz. IV. "Zatrudnieni w przemyśle chemicznym", pkt 19. "Przetwórstwo, magazynowanie, przepompowywanie, przeładunek, transport oraz dystrybucja ropy naftowej i jej produktów." Proces sądowy dotyczył m.in. tego, czy stanowisko pracy w laboratorium kontroli jakości na wydziale przetwórstwa ropy naftowej może być zaliczone do stanowiska wymienionego w wykazie w zarządzeniu Ministra PChiL z 1987 r. - dz. XIV, poz. 24.: "Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno techniczny na oddziałach i wydziałach, na których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie." Szczególnie bulwersująca była argumentacja przedstawiciela ZUS (cytuję z pamięci i w skrócie): Pracownik wykonywał prace na stanowisku laboranta w "laboratorium kontroli jakości" na wydziale wymienionym w wykazie, ale nie wykonywał "dozoru inżynieryjno-technicznego", a spójnik "oraz" wskazuje na to, iż wszystkie warunki wymienione w poz. 24 muszą być spełnione równocześnie (!). Wiem, że trudno w to uwierzyć, ale sama nie byłabym w stanie tego wymyślić...

Małgorzata Majka

Dodaj swój komentarz

słonecznik08: Witam Jestem osobiście zainteresowana zagadnieniami związanymi z uznaniem pracy na stanowisku laboranta za prace wykonywane w warunkach szczególnych. Stanowisko to jest wymienione w Zarządzeniu Nr 9 Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 1 lipca 1983r. - Dz.XII.poz.6 pkt 3 Zmienione przepisy o przejściu na wcześniejszą emeryturę obowiązujące od 2009r. bardzo utrudniły pracownikom skorzystanie z możliwości przejścia na emeryturę. Należy obecnie spełnić dwa warunki: 1) rozwiązać stosunek pracy 2) załączyć świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych ( lub przedłożyć dokumenty i wskazać świadków, którzy potwierdzą wykonywanie przez nas pracy) A co ma czynić pracownik w przypadku, kiedy zarówno ZUS jak i Sąd nie uzna warunków szczególnych. Pracownik pozostaje bez pracy i bez emerytury? Ktoś znowu pracowników pozostawił samym sobie. (2011-04-27)

Dodaj swój komentarz