[Najnowszy numer] [Prenumerata] [Spis treści]     

Ochrona przed niebezpiecznymi substancjami chemicznymi

Wybór środków ochrony indywidualnej do stosowania w warunkach zagrożenia chemicznego to zadanie złożone i niełatwe, a liczba zmiennych czynników może znacząco skomplikować cały proces, gdy brakuje pomocy eksperta.

Potrzeba systematycznej analizy ryzyka

Substancje chemiczne mogą stwarzać ryzyko na wielu etapach swojego "życia", od procesu ich wytwarzania do zastosowania końcowego, a niekiedy także i długo po nim. Szerokie spektrum chemikaliów stosowanych w przemyśle, rolnictwie, medycynie i wielu innych branżach powoduje, że zminimalizowanie ryzyka stwarzanego przez substancje chemiczne staje się szczególnie trudne. Używane do wielu różnych zastosowań, na wiele różnych sposobów i w wielu miejscach, substancje chemiczne obecne są od instalacji produkcyjnych, laboratoriów, lakierni i prac konserwacyjnych po elektrownie atomowe, obszary rekultywowane, obiekty medyczne i akcje ratunkowe. Substancje chemiczne mogą powodować różne urazy - w wyniku kontaktu ze skórą, na skutek wdychania dymów, oparów i pyłów, a także przypadkowego spożycia.

W związku z tym niezbędne jest prowadzenie systematycznej analizy ryzyka przy ocenie i doborze specjalistycznych środków ochrony indywidualnej (śoi) do celów ochrony przeciwchemicznej. Dokonując wyboru śoi nie wystarczy polegać tylko na próbach interpretacji ogólnych standardów branżowych czy spełnieniu "przepisowego minimum".

Jednym z problemów przy doborze śoi jest duża rozpiętość poziomów ochrony w ramach europejskich klasyfikacji skuteczności środków ochrony indywidualnej. Inną kwestią jest to, że poziom ochrony teoretycznie oferowany przez śoi jest w praktyce osiągany rzadko lub wcale, a rzeczywisty stopień ochrony może być bardzo trudny do ustalenia. W rezultacie specjaliści ds. bhp muszą podejmować wszystkie racjonalne i praktyczne kroki, by chronić pracowników przed niepotrzebnym narażeniem na zagrożenia chemiczne. Oznacza to, że przy ocenie alternatywnych środków ochrony indywidualnej, oprócz zapewnienia odpowiedniej ochrony technicznej, muszą brać pod uwagę komfort użytkownika, dopasowanie środków ochrony indywidualnej do ciała, kompatybilność różnych śoi, sposób konserwacji i przechowywania itd.

Środki ostrożności podczas pracy z chemikaliami przemysłowymi

Podstawowe zasady:

Jeżeli nie znasz właściwości substancji chemicznej, zawsze traktuj ją jako niebezpieczną.

Nigdy nie używaj nieoznakowanych substancji chemicznych.

Bądź świadom zagrożeń związanych z chemikaliami, które stosujesz, i używaj ich zgodnie z wymaganymi środkami ostrożności.

Nigdy nie mieszaj substancji chemicznych, chyba że wiesz, co robisz i zostałeś stosownie przeszkolony.

Zawsze, gdy to możliwe, skonsultuj się z producentem substancji chemicznej w sprawie bezpieczeństwa stosowania produktu i zawsze zapoznaj się z treścią etykiety na opakowaniu.

Przy wyborze śoi do stosowania w warunkach zagrożenia chemicznego skonsultuj się z renomowanym dostawcą i zawsze zwracaj uwagę na bezpieczeństwo, trwałość i wytrzymałość.

Wybór środków ochrony indywidualnej to niełatwe zadanie

Środki ochrony indywidualnej to ostatnia linia obrony, gdy trzeba chronić pracowników przed zagrożeniami chemicznymi. To środek bezpieczeństwa o krytycznym znaczeniu, dlatego nie należy godzić się na półśrodki. W specyfikacji śoi łatwo wyznaczyć parametry zbyt niskie, zbyt wysokie lub wręcz nieprawidłowe, co prowadzi do narażenia pracowników na niepotrzebne ryzyko, a także dodatkowe zagrożenia z powodu uszkodzenia, złej konserwacji lub błędnego użycia śoi.

Czyni to wybór wyposażenia do ochrony przed substancjami chemicznymi zadaniem złożonym. Nieprawidłowa specyfikacja wyposażenia ochronnego może spowodować, że pracownik znajdzie się w niebezpieczeństwie, co w najlepszym razie wpłynie negatywnie na jego wydajność. Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że niektóre zagrożenia stwarzane przez substancje chemiczne nie są widoczne natychmiast. Konsekwencje narażenia na określone substancje chemiczne mogą uwidocznić się dopiero po kilku latach, długo po momencie wystawienia na ich działanie.

Specyfikacja wyposażenia ochronnego, odpowiedniego do znanego lub przewidywanego zagrożenia, wymaga więc znacznej ostrożności. Stosowanie śoi (o ile nie jest to obowiązkowe) musi być podyktowane oceną ryzyka dla danej czynności lub środowiska pracy i wymaga wzięcia pod uwagę kluczowej kwestii, jaką jest wygoda użytkownika. Środki ochrony indywidualnej, które trudno jest założyć lub zdjąć, które są niewygodne, krępują ruchy lub nadmiernie ograniczają wykonywanie zadań, zawsze spotkają się z niezadowoleniem pracowników. Wybór środka ochrony indywidualnej, który zostanie zaakceptowany przez użytkownika, może być równie istotny i przy tym nawet trudniejszy niż wybór stosownej specyfikacji technicznej.

Klasyfikacje środków ochrony indywidualnej - zalety i ograniczenia

Osoby tworzące specyfikacje dla odzieży ochronnej muszą zdawać sobie sprawę z ograniczeń obecnych norm technicznych. Przykładowo, europejskie oznakowanie CE oznacza, że odzież chroniąca przed działaniem substancji chemicznych spełnia określone wymagania minimalne i jest zgodna z jednym z sześciu "typów" odzieży według klasyfikacji Europejskiego Komitetu Normalizacyjnego (CEN). Jednak szeroki zakres parametrów dla poszczególnych typów oznacza, że dwa rodzaje odzieży ochronnej, należące do tego samego typu, mogą znacznie różnić się poziomem ochrony.

Podobnie klasy "przebicia" w normach EN, wskazujące odporność na przenikanie substancji chemicznej w czasie, wyznaczane są w warunkach laboratoryjnych i dają tylko przybliżone pojęcie o praktycznej skuteczności. Zawsze należy pamiętać, że teoretyczny poziom ochrony, uzyskiwany w warunkach kontrolowanych, może znacząco różnić się od ochrony w rzeczywistych warunkach użytkowania oraz że każde narażenie, każda czynność w pracy i każde niebezpieczne środowisko jest inne. Przykładowo dotyczy to różnych konfiguracji stanowiska pracy, zakładu pracy, wyposażenia, wykonywanych czynności, stosowanych procedur pracy oraz czynników indywidualnych. Z tych powodów konieczne jest zasięgnięcie fachowej porady przy ocenie i wyborze odzieży do stosowania w środowisku niebezpiecznym.

Co więcej, normy i inne standardy oraz klasyfikacje zwykle nie poświęcają uwagi ergonomii i nie dają nabywcom oraz osobom tworzącym specyfikacje środków ochrony indywidualnej żadnych wskazówek na temat wygody użytkowania danego śoi.

Zapobieganie jest kluczem

Zawsze należy pamiętać, że środek ochrony indywidualnej zabezpiecza użytkownika, ale nie usuwa przyczyny zagrożenia. Ważne jest, by w pierwszej kolejności wyczerpać wszystkie możliwości usunięcia samego zagrożenia, a dopiero potem rozważyć sposoby ograniczenia narażenia pracowników. Można kierować się poniższą hierarchią kontroli zagrożenia jako ogólną zasadą, dobrą praktyką:

Wyeliminuj - usuń zagrożenie, jeśli to tylko możliwe.

Zastąp - znajdź bezpieczniejszy zamiennik, np. mniej toksyczną substancję lub inną metodę pracy.

Zabezpiecz - wprowadź rozwiązania techniczne, które chronią pracownika, np. wentylację mechaniczną, osłony części mechanicznych, zdalne sterowanie itp.

Ostrzeż i edukuj - wprowadź szkolenia pracowników i zainstaluj odpowiedni system ostrzegania.

Czyja odpowiedzialność?

Kadra kierownicza jest odpowiedzialna za wyznaczanie zadań i planowanie metod pracy z zachowaniem zasad bezpieczeństwa oraz za ewentualne zmiany zadań i procedur w reakcji na zmieniające się okoliczności, np. pojawienie się nowych zagrożeń. Nie zdejmuje to jednak odpowiedzialności z pracowników. Pracownicy muszą być szkoleni, aby umieć identyfikować sytuacje stwarzające zagrożenia i podejmować niezbędne środki ostrożności. Obejmuje to odpowiedzialność za używanie przydzielonego środka ochrony indywidualnej w prawidłowy sposób oraz znajomość ograniczeń jego zastosowania, okresu przydatności do użycia i właściwych metod utylizacji.

Zasięgnij fachowej porady

Optymalny wybór śoi wymaga wnikliwej oceny i dokładnego zrozumienia wszystkich obecnych zagrożeń, znajomości zasad ochrony indywidualnej, norm technicznych i skuteczności środka ochrony indywidualnej. Niezbędna jest konsultacja z producentem środka ochrony indywidualnej, aby ustalić możliwą do uzyskania ochronę i zdobyć pewność, że bezpieczeństwo pracownika nie jest zagrożone. O ile nie jest to ponowne złożenie identycznego zamówienia jak poprzednio, nie wystarczy polegać na wyborze kombinezonu ochronnego (lub jakiegokolwiek innego śoi) ze strony internetowej lub z katalogu produktów, bez konsultacji ze specjalistą.

Firma DuPont produkuje szeroką gamę kombinezonów ochronnych i akcesoriów odpowiednich do pracy z substancjami chemicznymi, w tym najnowszy kombinezon ochronny Tyvek^® 800 J, łączący przepuszczalność powietrza i wytrzymałość na działanie strumienia substancji chemicznej na bazie wody pod ciśnieniem (typ 3) z wygodą użytkowania, a także kombinezon ochronny Tyvek^® Classic Xpert, który wyznacza nowy standard ochrony dla kombinezonów Typ 5 i 6.

Kombinezony te można przetestować w swojej firmie, biorąc udział w akcji "Testuj z ATESTEM!", o której piszemy tutaj.

(oprac. na podstawie materiałów DuPont)

Brak komentarzy

Dodaj swój komentarz